Диплом жұмыcы 5В010200 «Бacтayыш оқытy пeдaгогикacы мeн әдіcтeмecі»
жүктеу/скачать 1,51 Mb.
|
Абдиханова З
| шындықтың шешу ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.................................................92
ҚОСЫМШАЛАР...................................................................................................96 жасанды сыртқы таңдалған КІРІСПЕ Зерттеу жұмысының көкейкестілігі. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» [1] заңында мемлекеттік саясат негізінде ең алғаш рет әр оқушының қабілетіне қарай интеллектуалдық дамуы жеке адамның дарындылығын таныту сияқты өзекті мәселелер енгізіліп отырғаны белгілі . ХХI ғасыр - бәсеке ғасыры, яғни осы кезеңде біздің қоғамда бәсекеге қабілетті, дарынды, білімді жан-жақты жетілген тұлға қажеттілігі басты орында болады. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың [2] Қазақстан халқына жолдауының жетінші міндетінде білім берудің сапасы барлық жастағы азаматтарды қамтитын білім беру ісінде өзіміздің озық жүйемізді құруды жеделдету қажет –дей келе білім беру бағдарламаларының негізгі басымдығы өзгерістерге үнемі бейім болу және жаңа білімді меңгеру қабілетін дамыту болуға тиіс –деп айтты. Осыған орай бүгінгі уақытта негізгі мақсат - әлемдік деңгейге бәсекелесуге дайын, жеке көзқараcтары қалыптасқан білімді, тәрбиелі тұлға тәрбиелеу. Ол үшін мектеп табалдырығынан бастап оқушыларды іздемпаздыққа үйрету, белсенділігін арттыру, қалыптастыру және білімді дайын күйінде емес алуға емес өз бетінше ізденуге бағытталған іс-әрекетке даярлау керек.Міне осыған орай қазіргі таңда біздің елімізде ауқымды шаралар қолға алынуда, яғни мектеп табалдырығынан бастап астауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының жорғарғы жобаға кіші , бүкіл өмір бойы білім алу, іздену жағдайына көшу, тұлғаның тұрақты түрде жаңа білім мен дағдыларды игерулеріне жағдай туғызу. Қазіргі таңдағы білім беру жүйелерінің алдында тұрған негізгі міндет тұлғаның тұрақты түрде іздену іс-әрекетінде білім алу және оларды қолдана алу іскерліктерін игерулеріне, яғни шығармашылық тұлға ретінде қалыптасуына негіз қалау болып табылады. Бұл міндетті жүзеге асыру жалпы білім беру жүйесінде оқушыларды өз бетімен білім алуға баулу, оларға жаңа білімді тек репродуктивтік қана емес ізденіс жүргізу және бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының жорғарғы жобаға кіші арқылы игерту мәселелерінің практикада нақты шешімін табумен тығыз байланысты. Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының жорғарғы жобаға кіші педагогикалық-психологиялық негіздері жаңа білімді игеруге ғана бағыттап қоймай, жаңа ақыл-ой қызметінің қалыптасуына көмектеседі. Ал, бұл оқушылардың арнайы шығармашылық қабілетінің ғана емес, жалпы алғанда теориялық ой-пікірлерінің дамуына да зор ықпал етеді. Баланың жалпы психикалық дамуы мектептегі оқу мен оның білімді өздігінен игеруімен тығыз байланысты. Мектептегі баланың оқу әрекеті күрделі, жан-жақты үрдіс, Ол баланың барлық әрекетін, рухани күштерін, өздігінен білім алуын қажет етеді. Мектеп жасындағы баланың ақыл-ой еңбегі белсенді әрекет болуға тиісті.Ол оқушының жалпы психикалық даму ерекшеліктеріне байланысты болады. Балданың ақыл-ой әрекеті оның қажеттері мен қызығулары, сезімі мен еркі сияқты үрдістермен, іске асады. Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының жорғарғы жобаға кіші педагогикалық-психологиялық негіздері белгілі жүйемен жасауға, оның жалпы мәдениетін өздігінен әрекетін қалыптастырып отыру керек. Ең алдымен мектепке келген баланың алдына қойған мақсат міндеттерін түсінуге баули отырып оқыту, тәрбиелеу қажет. Тәрбие өмір бойы үздіксіз жүретінүрдіс болса, қазақ халқы жетілген, өз бетінше жұмыс атқара алатын тулғаның сипатын “Сегіз қырлы бір сырлы” деген бір ауыз сөзбен түйіндеген.“Қазақстан-2030” Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауында Қазақстан азаматтарының денсаулығын, білімі мен әл-ауқатын арттыруға, экологиялық ортаны жақсартуға ерекше мән берілген. Сондықтан да ұрпақ тәрбиесіндегі көкейкесті мәселелердің бірі өз бетімен жұмыс жасау біліктілерін қалыптасыру болып табылады.Мектеп оқушыларына тәрбие беру тұжырымдамасында: Жеке тұлғаның қалыптасуы үздіксіз күрделі үрдіс: Әрбір оқушыға жеке қарап, оның өзіне тән санасы, өзіндік әрекет жасай алатын қабілеті бар, оқушыны дамытуды мектеп алдындағы бір міндет болып саналады.Енді осы мәселені дамыту үшін мектептің алдында оқушылар өз бетінше жұмыс жасап, білімді өздігінен игеру біліктерін қалыптастыру қажеттілігі туындайды.Мектептің педагогикалық үрдісіндегі негізгі мәселе – білім беру, өздігінен білімін жетілдіру, өз бетінше жұмысты ұйымдастыру үйрету жолдары болып табылады.Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын қалыптастыру, өз бетінше жұмыс жасауға үйретудің жолдарын табу біздің міндетіміз. Жалпы бастауыш кезеңнен бастап оқушыларды ғылыми танымын, логикалық ойлауын, алдында кездескен кедергілерді шеше білуге бағыттауымыз керек. Осыған орай балалардың ғылыми білімді, дағдыларды, өздігінен білім алуды меңгеруі олардың оқу әрекетінің негізгі мақсаты мен міндеті болып табылады.Оқушылардың санасында жеткілікті деңгейде білім қоры болмаса, онда оның өздігінен жұмыс істеуі, өз бетімен жұмыс жасау біліктілігінің қалыптасуы мүмкін емес. Сондықтан, бұл тақырыптың негізгі өзектілігі жұмыстың негізгі мақсаты мен міндеттерін анықтайды.Бастауыш сыныптарда өз бетімен жұмысты ұйымдастыру оның бағдарлама мазмұнына, талапқа сай болуы, түрлі мазмұнда және формада көрініс табуы шығармашылық бағытта жұмыс істеуге бағыттауы,сондай-ақ бағаланып, марапатталуы сияқты мәселелерге жете мән беріледі. Осыған орай өз бетімен жұмыс бастауыштың өзіне тән әдістемесіне сәйкес түрлі формада және мазмұнда көрініс табуда. Өз бетіндік жұмыс-бұл шығармашылық жұмыстың бастамасы. Сол себепті де оқушылардың шығармашылық қабілеттерін олардың өзбетіндік жұмысынсыз дамыту мүмкін емес.Бастауыш мектепте өзбетімен жұмысты тиімді ұйымдастыруға жол ашатын қолайлы жағдай- бұл оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес өзіндік ерекшеліктері. Өйткені бұл жастағы балалардың ойлау қабілеті жоғары және қиялдау, елестеу, шығармашылық, жұмысқа талпынысы басым болады.Сол себепті де тиімді түрде ұйымдастыра білген мұғалімге оның берерлік маңызы зор. А.С.Обухов Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының зерттелуі , А.Н.Поддьяков [3, 158-169б] зерттеу әрекетін сырттай қоршаған ортадан жаңа мәліметтер іздестіру мен оларды табуға бағытталған әрекет ретінде анықтайды, зерттеу іс-әрекетін қарастырудың негізін қалаушылардың бірі Д.Берлайннің [4,54-60 б] физиологиялық бағыттылық тұрғысынан берген анықтамасында ол – беймәлімділіктің туындауынан ынтаны бәсеңдетпеуге бағытталған әрекет ретінде қарастырған, ал И.П. Павловтың [5, 201-209 б] пікірі бойынша, «бұл не?», - деген сұраққа жауап ретінде туындайтын рефлекс. Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының негізінде негізделеді, бірақ олардан айырмашылығы – мәдени құралдармен ұғынықты, бағытты жүйеленуінде.Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының зерттелуі күнделікті қолданыста адамның танымдық іс-әрекет түрлерінің бірі ретінде жаңа білімді игеру қабілетімен түсіндіріледі. Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарын игертуді – оқушылардың қоршаған ортасын өз бетінше танып білуге деген табиғи ынтасы негізінде құрылған оқытудың негізгі тәсілі деп қарауға болады. Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарына баулудың негізгі мақсаты – оқушының, адамзаттық мәдениеттің қай саласында болмасын, өз бетімен шығармашылық жаңа іс-әрекет тәсілдерін игеруге дайындығы мен қабілетін қалыптастыру. Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдары нысанды құруды көздемейді. Ол – белгісізді іздеу, яғни жаңа білімді іздеу үрдісі. Бұл – адамның танымдық әрекеттерінің бірі. Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының тұрғысынан − М.З. Каплан [6, 154-187б], Н.А. Меньшикова [7, 152-160 б], М.Ө.Мұсабеков [8, 11-17б], Н.Ғ.Дауымов [9, 30-42б]; танымдық ізденімпаздық (Р.С. Омарова) ; пәнді оқыту барысында бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының баулу қажеттілігі (Ә.К.Қағазбаева [10, 5-10б], Е.Ж.Смағұлов[11, 31-36б], А.Е.Әбілқасымова [12, 178-190б], И.Б. Бекбоев [13, 18-24б] т.б. Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының біліктілік қалыптастыру жайлы белгілі бір деңгейде тұжырымдар айтқан, ой-пікір білдірген монография мен мақалаларда оқушылардың өздігімен ғылыми-зерттеу жұмыстарында талдаған ғалым-әдіскерлер В.И. Андреев [14, 240-255 б], И.Я.Лернер [15, 198-239б], П.И.Пидкасистый [16, 110-123б], Ә.І.Сембаев [17, 11-15б], Қ.Б.Жарықбаев [18,255-270б] және т.б. А.С.Акрамова [19,11-17б], С.М. Мажиденова [20, 88-105б], С.Т. Мұхамбетжанова[21, 18-26б], М.Ө.Мұқашева [22, 100-144б] және т.б. ғалымдар зерттеулерінде жалпы білім беретін мектепте бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының үйрету мәселесін, жекелеген сыныптар бойынша емес, жалпы тұрғыдан пайымдайды. Міне жоғарыда аталған еңбектерді теориялық және практикалық тұрғыдан талдау жасау, қазіргі заманғы білім беру жүйесіндегі негізгі бағыттардың бірі – бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдарының даярлаудың қажеттілігі мен оның теориялық және әдістемелік негіздерінің анықталмауы арасында қарама-қайшылық өз шешімін әлі таппай отырғанын көрсетті. Осы қарама-қайшылықты шешу біздің зерттеуіміздің негізгі проблемасы ретінде алынып, зерттеу тақырыбын «Бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдары », - деп тұжырымдауға негіз болды. жүктеу/скачать 1,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|