Кіріспе 4
1.0 ӘДЕБИ ШОЛУ 5
1.1 Суырдың сипаттамасы 5
1.2 Суыр популяцияларының кеңістіктік құрылымы 9
1.3 Суырдың тіршілік ету ортасы және қоныс түрлері 13
1.4 Суырлардың территорияны пайдалану сипаты 16
1.5 Суырдың таралуы және қоныстануы 17
2.0 ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕМЕСІ ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДАРЫ 27
2.1 Қарқаралы МҰТП - тың сипаттамасы 27
2.2 Зерттеу әдістемесі 29
3.0 ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ 31
3.1 Тіршілік ету ортасы және биотопиялық таралуы 32
3.2 Популяция құрылымы және кеңістіктік таралуы 33
3.3 Көбею және популяция динамикасы 37
ҚОРЫТЫНДЫ 41
Зерттеу жұмыстарының нәтижесінде алынған мәліметтердің негізінде келесі қорытынды шығаруға болады: 41
1. Суырлардың саны 2018-2020 ж.ж. аралығында 12000 дараққа өскен. Қазіргі кезде өсімі тұрақты. Алайда бұл мәлімет жуықтап алынған. Себебі есепке алу жұмыстарынан тек қосымша азықтандыру алаңдарындағы санақ жұмыстары ғана жүргізілді. 41
2. Қарқаралы МҰТП аумағында суырларға 2021 жылы санақ жүргізіліп 1780 дарақ саналды. Бұл 2020 жылға қарағанда шамамен 700 дараққа артық болды. 41
3.100 басқа шаққанда 62 аталық, 28 аналық болды. Орта есеппен есептегенде ең көбі 2-4 жасар суырлар болды. Ал 5 жастағы суырлар тек 20% құрайды. Жыныстық жетілуі бойынша 2 жасарлықтардың тек 50%
ғана жетілген болса, 3 жастағылардан тек 80% жыныстық жетілгені анықталды. 41
ҰСЫНЫСТАР 42
1. Суырларды қорғауға арналған табиғи қорықтарды ұйымдастыру. 42
2. Суырларды браконьерліктен қорғауды күшейту. 42
42
Қолданылған әдебиеттер тізімі 43