Дипломдық жұмыс. Тақырып: «Үкіметтің парламенттік жауапкершілігі: конституциялық-құқықтық және салыстырмалы зертеу»
Конституциялық құқықтың бастаулары мен жүйесі
жүктеу/скачать 22,42 Kb.
|
| Конституциялық құқықтың бастаулары мен жүйесі.
Құқықғылымындақұқықтыңзаңдықбастауларыұғымықалыптасқан.Бұл орайдақұқықтыңбастауларыретіндеқұқықнормаларыкөрінісберетіннысандар ұғынылады.Құқықтық нормаларнормативтікқұқықтықактілердебелгіленеді.ҚазақстанРеспубликасыКонституциясындақұқықбастауларынанықтауғақатыстыбірқатаререкшебелгілербар.Біріншіден,Конституциядақұқықнысандары(бастаулары)аталады.“ҚРқолданылатын құқықКонституцияның,соғансайкелетінзаңдардың,өзгеденормативтікқұқықтықактілердің,халықаралықшарттыңжәнеөзге деРеспубликаныңміндеттемелерінің,сондай-ақРеспубликаконституциялықКеңесініңжәнеЖоғарғыСотынормативтікқаулыларыныңнормаларыболыптабылады”(ҚР Конституциясы4-бабының1-тармағы). Көрсетілген конституциялық қағида құқық бастауларын жалпылай сипаттайды. Конституцияда көрсетілгеннормативтік құқықтық актілердің нысандарының бәрі брдей оның бастаулары болып табылмайды. ҚР Конституциялық құқығының негізгі қайнар көзі, тұтас алғанда, Конституция болып табылады. Ұлттық құқықты қалыптастырудың қайнар көзі ретінде тек Конституцияның құқықтық нормалары ғана емес, сондай-ақ оның басқа да элементтері: принциптері, жалаң қағидалары, міндеттер мен мақсаттары да қызмет етеді. Мемлекетжәнеоныңоргандарықызметініңнегізінеалынабастағанбұрын,олпринциптерәрмемлекеттікорганныңерекшеліктеріескерілеотырып,тиістінормативтікқұқықтықактілерменбекітілуітиіс. Конституцияныңқұқықтықнормаларысаларетіндеконституциялыққұқықтың туражәнеқайнаркөзіболыптабылады.ҚРКонституциясыныңқұқықтықнормаларықалайшақұқықтыңқайнаркөзіретіндесипатталады? ҚРКонституциясындабүкілконституциялықзаңдардыңнегізіболыптабылатынқұқықтықнормаларорнықтырылады.Басқашаайтқанда,Конституцияның құқықтықнормаларыконституциялық -құқықтыққатынастардыреттейтінбарлықнормативтікқұқықтық актілердіқалыптастырумендамытудыңнегізіболыптабылады. ҚР Конституциясыныңқұқықтықнормаларымемлекет пенқоғамөмірініңбарлықсалаларын:саяси,экономикалық,әлеуметтік,мәденисалалардықамтиды.Әрине,Конституцияныңқұқықтықнормаларыаталғансалалардағықоғамдық қатынастардыегжей-тегжейліжәнежан – жақтыреттемейді.Олтекқоғамдыққатынастардыңмәнді,бастыбағытарынғанареттейді.ҚРКонституциясыныңқұқықтықнормаларықұқықтыңбасқасалаларыныңқұқықтықнормаларынаносынысы менерекшеленеді. Конституциялық құқықтыңбасқабастауларыменсалыстырғанда ҚРКонституциясының жоғарызаңдықкүшібаржәнеҚазақстанныңбарлықаумағындақолданылады.ҚРқабылдағанзаңдаржәнеоғанқайшыкелмеуітиіс.ЕгероларКонституцияғақайшыкелсе,ондаоларзаңсыздептаныладыжәнеқолдануғажатпайды.ҚРКонституциясындаоныңқағидаларыныңжоғары заңдықкүшінқамтамасызетудіңкепілдігібелгіленген. ҚР Конституциясыныңтекконституциялыққұқықтыңғанаемес,сондай-аққұқықтыңбасқадасалаларыныңбастауыретіндегімәнімынада,ондахалықтыңмемлекеттікеркі,олардыңқұқықтықдемократиялықмемлекетқұру,дүниежүзілікқауымдастыққаоныңтеңқұқылымүшесіретіндеқосылужөніндегітабандылығытікелейкөріністапқан. Конституцияқұқықтыңбасқа бастауларынан,сондай-ақтекмемлекеттіңғанаемес,соныменбіргетұтастайқоғамныңданегізгізаңыекендігі менерекшеленеді.Басқанормативтікқұқықтықактілерқоғамөмірініңжекелегентараптарынқамтиды.Ал,ҚРКонституциясының идея, принциптері,құықтықнормаларыбүкілқоғамөмірініңмейліншемәндібағыттарынреттейді:жекелегенадамды,азаматты,қоғамдыққызметтіңбарлықсубьектілерін(бірлестіктерді,қозғалыстарды,өзін-өзібасқаруоргандарын,жәнебасқаларын)қамтиды. Сондай-ақ,Конституциялыққұқықтыңбасқабастауларынанөзгерістерментолықтыруларқабылдаудыңерекшетәртібінбелгілеуімен деерекшелінеді.МұндайтәртіпКонституциясының мемлекет пенқоғамныңнегізгізаңыретіндегіжәнеолардыңтұрақтылығынқамтамасызетуқажеттігінентуындайдынмәніменсипатталады. ҚР Конституциясыныңконституциялыққұқықтыққайнаркөзіретіндегітағыбірөзіндікқыры- ондаоныңбасқақайнарларыныңнысандары:конституциялық,жайзаңдары,Президенттіңнормативтікжарлықтарыменқаулылары,сондай-ақзаңдықкүшініңдеңгейі,қабылдау,жариялау,күшінжоютәртібікөрсетіледі. ҚР конституциялық құқының қайнар көзіне ҚР Президентінің нормативтік жарлықтары да жатады. Президенттің нормативтік жарлықтары үш топқа : 1)конституциялық заң күші бар жарлықтарға, 2)жай заң күші бар жарлықтарға, 3) заңға сәйкес нормативтік жарлықтарға бөлінеді. Әрине тәртіп бойынша, Президент өзінің заң шығармашылық қызметін заңға сәйкес нормативтік жарлықтар қабылдау жолымен жүзеге асырады. Парламент өзінің заң шығармашылық өкілеттігін Президентке берген жағдайда ол заңдық күші бар жарлықтар қабылдауға құқылы. Заңдық күші бар жарлықтардың заңдық күші ҚР Парламенті қабылдаған заңдардың заңдық күшімен тең. Президенттіңнормативтікжарлықтарыныңбәрібірдейконституциялық құқықтыңқайнаркөзіболыптабылмайды.Ондай – жарлықтарконституциялыққұқықтықнормалардантұратыннормативтікжарлықтар. ҚР Үкіметініңнормативтік құқықтықактілеріконституциялыққұқықтың,конституциялық – құқықтықнормалардантұратынсаларетіндегіқайнаркөзіболыптабылады. жүктеу/скачать 22,42 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|