Еңбек қауіпсіздігін қорғауды қамтамасыз ету шаралары

Сақтандыру және қоршау қондырғыларын таңдау.

Машиналар мен механизмдер төзімді металдан жасалған қоршаумен, яғни, қозғалыста болатын бөлшекті жан - жақты қоршау керек.

Қозғалмалы бөлік қоршаудан 0,35 м қашықтықта болатын болса, ұстағыштармен, ал одан жақын болған жағдайда торлармен немесе қазықтармен бекітіледі.

Ұстағыш биіктігі механизмдердің қозғалмалы бөлікті өлшемдеріне байланысты белгіленеді. Оның биіктігі 1,25 м кем болмауы керек.

Төменгі белдемшелері биіктігі 15 см ден, ал қалған бөліктерінің арақашықтығы 40 см аспауы керек. Ұстатпа тіректердің арақашықтығы 2,5 м аспайды. Егер бөліктер тормен қоршалатын болса, тордың биіктігі 1,8 м кем болмайды. Яғни, биіктіктері 1,8 м болатын механизмдер толық көлемде қоршалуы керек. Тор кездердің өлшемдері 30х30 мм болуы шартты.

Байланыстырушылар белдіктерге ұстағыштармен қоршалады. Олардың биіктігі 1,5 м аспайды. Белдіктер үзілген кездердегі қауіпті жағдайлады сақтандыру барысында ол металл қорғандары арқылы қауіпсізднндіріледі.

Тісті немесе шынжырлы берілістер толық металды, яғни, жинақтаушы және тарқатып-ағытылуы бірыңғайланған саймандар және ағытпалы бөлшекті қалқанмен қоршалады.

Жұмысшының 0,75 м биіктікке көтерілуі керек объектіледе басқыштармен, ал одан да жоғары биіктікке көтерілетін басқыштармен қапталдық тіреуіштермен біріктіріле жасалады.

Мартерлі баспалдақтарда қапталдық тірегіштер биіктігі 1 м болып екі қапталда бірдей жасалады. Оның биіктігі басқыштың алдыңғы қырынан бастап вертикал етіп санап өлшенеді.

Электр қауіпсіздігі

Электр қауіпсіздігінің мұнай кәсіпшілігінің электрленуінің жоғарғы дәрежесі және электр жабдықтарын пайдалану жағдайларының ауырлығы (ылғалдылық ауыспалы температуралар, жанғыш, жарылғыш белсенді заттардың болуы, жермен түйісуі және т.б). Қызмет етуші персоналдың электр қауіпсіздігін қамтамасыз етуге аса наза аударуды талап етеді. Адам ағзасына электр тогының әсерінің ерекшеліктері нақты қауіптілік нышандарының жоқтығы, тоққа түсудің кенеттен және күтпеген жағдайда болу, өліммен аяқталу мүмкіндішілігі. Электр зақымдары ток жүргізетін бөліктермен түйіскенде (бір немесе екі фазаға оқасыз тиіп қалуы), электр оқшаулаушының ашылып қалуы және ток жүргізбейтін металл конструкцияларында кернеудің пайда болғанында, жерде құлап қалған сымдарда немесе жерлендіргіш маңында токтың таралуы кезінде болады.

Электр қауіпсіздігі қолданылатын электр техникалық нормативтердің барлық талаптарын бұлжытпай орындаумен, қамтамасыз етіледі. Барлық өткізетін бөлшектер сенімді оқшаулануы, қол жетпес биіктікте тығылуы немесе орналастыруы керек. Оқшаулану сапасы мегаметрмен тексерілетін электр кедергісімен анықталады (0,5-1МОм). Электр жабдықтарын таңдау оның жұмыс жағдайларын ескере отырып жүргізіледі. Өндіруші кәсіпорындағы электр жабдықтары үшін арналған бөлмелердің көбісі жоғарғы қауіптіліктегі бөлмелерге немесе электр зақымдардың мүмкіндігі жоғары болып табылады. Мұндай бөлмелер үшін арнайы орындалудағы электр жабдықтары таңдалынады. Электр өлшеуіш құралдарының жинағы, сигнализация жүйелері, релелік қорғаныш және блоктау жүйелері электр қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жағдайлар жасайды.

Ток жүргізбейтін металл конструкциясындағы кернеу ауысуы кезінде электр тогын қауіптілігінен сақтану үшін жерлендіргіштер қолданады. Тербеліс станоктарында станок іргетасынан ұңғы кондукторына 2 контурлық жерлендіргіштер, электрмоторына және басқару блогына жерлендіру жүргізу міндетті. Жерлендіру ретінде шегендеуші құбырлар табиғи жерлендіргіштер қолданылады. Табиғи жерлендіргіштерді топыраққа әр 3 метр сайын 5Ом болды. Жерлендіргіштің кедергісі келесіге тең болады:R=0.3p, мұндағы р-топырақтың есептік үлесті электрлік кедергісі Ом.м (құм үшін 1000Ом.м және саз үшін 100Ом.м)

Пайдаланылатын жерленгіштің кедергісі МС-0,8 өлшегішімен тексеріледі.

Электр қондырғыларында жұмыс істеу қауіпсіз жұмыс істеуге қажет квалификациялық топ тағайындалған адамдарға тапсырылады. Мұнайды өндіру операторлары үшін ең төменгі квалификациялық топ тағайындалады.

Өртке қарсы шаралар

Мұнай өнеркәсібінде өрт қауіпсіздігі «А» категориясына жатқызылады, яғни олар 100% - ке дейінгі жарылыс шегінде буды, газды қолданып, сонымен қатар оларды өндіруші жұмыстармен байланысты өнеркәсіп қатарына жатқызылады.

Осған байланысты өндірістік ғимараттарды орналастыру кезінде келесі жағдайлар орындалуы керек:

-мұнараға дейінгі автомобиль жолының арақашықтығы 25 метрден кем болмауы керек;

-тұрғын үйлер, клубтар, асханалар, т.б. мұнай өндірудің территориялық аймағынан оқшау салынуы керек.

120⁰С тұтанғыш температура мұнайды айдау үшін сорап станциясы 1 және 2 сатылы өрт қауіпі бар ғимараттардан алыс, яғни 1 және 2 дәрежедегі өрт қауіпсіздігі бар жерлерде салынуы тиіс.

Оттың аяқ алуынан сақтану мақсатында мұнай өткігіштерінде әрбір 100 метр сайын 0,2 метр ұзындықты сулы «жер асты » гидравликалық затворлар қондырылады.

МГӨБ қамдандыратын өрт сөндіру командаларына ерікті өрт сөндіру дружинасы ұйымдастырылады.

Өрт қауісіздігі

Ұңғы өрттерді келесі ерекшеліктерімен сипатталады:

- құрамы бойынша:мұнайлылық (10-50%); газдық (90% газ);

- сыртқы ерекшеліктері бойынша оларды жалын түрі және ұңғы қоршаған ортаға мұнайдың шашылуына байланысты бөлінеді;

Жалын конфигурациясы бойынша: ағын (фонтандау ашық шегендеу немесе горизонталь құбыр немесе пайдалану тізбегі, үштік, крестовина арқылы жүреді); шашыраңқы (шашылу тығыздалмаған немесе бұрғылау жабдығымен басылған сағадан шығып жатыр);

• 
  ұңғылар саны бойынша: жеке және топтық;
  
• 
  дебиті бойынша: әлсіз, орташа және қуатты.
  

Дебитті анықтаудың бірнеше тәсілдері бар:

Q=0.0025H_Ф- газ үшін

Q=0.086VS- мұнай үшін

Мұнайдағы V- жылдамдық, м/c; S- қима ауданы, м².

Шағын фонтанның жалын биіктігін келесі (35) формуламен анықтауға болады:

H_Ф=24Q^0.4 (35)

Ұңғы сағасынан жалын фронтына дейінгі қашықтық сөндіру тәсіліне әсерін тигізеді және L=0.4-3.5 Q=0.5-2 млн.м³/тәу-ке тең.

Өрт сөндіруді ұйымдастыру.

Өртті жою үшін штаб құрылады, ол жұмысты жүргізуге және жағдайына жауапты болады.

Су қоры жиналады, көбіне бұл 2.5-5 мың м³ көлем.

Ұңғылар фонтанын сөндірудің этаптары.3этап бар:

1-этап – сөндіруге дайындау, өрт аймағындағы жабдық пен техниканы салқындату, сонымен бірге фонтан жалынын оқшаулау, ұзақтығы 1сағ.

2-этап - 1-этапта қарастырылған операцияларды жалғастыра отырып (ұңғы) фонтанынт сөндіру;

3-этап – ұңғы сағасын салқындату және фонтанды сөндргеннен кейін оқшаулау, ұзақтығы 1сағ.

Өрттісөндірудің негізгі тәсілдері фонтан түріне байланысты:

1) сағалық жабдық арқылы ұңғыға айдау;

2) газсулы сөндіру автомабильдерінің ағындары арқылы, лафетті оқпаннан су ағындарымен сөндіру;

3) ВВ зарядтарын жару, өрт сөндіруші ұнтақтармен, сонымен бірге аралас тәсілмен.

Саға жабдығы арқылы сумен сөндіру. Ұңғыда су айдау үшін сорап қосуға мүмкіндік беретін саға жабдығы болса. Бұл үшін жоғары қысымды цементтеу агрегаттары қолданылады.

Шағын су ағындарымен сөндіру. Фонтан дебиті 3 млн. м³/тәул. газ немесе 2500 м³/тәул. мұнай шағын ағынды сөндіру үшін қолданылады.

Ағынды беру ПЛС-20 типті лафетті оқпан көмегімен орнатылады. Оларды жел жағынан біркелкі доғамен 210-270⁰С орнатады. Су ағындарын фонтан жалынына енгізудің бірнеше тәсілі бар:

1) су ағындарын фонтанның негізгі ағындарына енгізеді, содан соң 30-60 сек-қа 1-2 метрден тоқтату арқылы;

2) су ағындары фонтанның газ ағынына екі этаппен енеді. Алдымен фонтанның жанбайтын бөлігіне екі су ағынын енгізіп, осы қалыпта өрт сөндіргенше ұстайды. Судың қалған ағынымен өртті бірнеше тәсілдегідей жолмен сөндіреді. Бұл тәсіл бірінші тәсілмен салыстырғанда озық болып табылады. Фонтанның жанбайтын бөлігіне екі ағынды енгізу өрт фронтын көтеріп, жалын биіктігін төмендетеді және жылулық сәуле шашу қарқынын әлсіретеді.

3) лафеттік және қол оқпандарын бірігіп қолдану болып табылады. Лафеттік оқпандардың су ағындары өрт жалынын 7, 8 метр ұңғы сағасынан биікке көтеріп жалынның толық биіктігін және жылулық сәуле шашу қарқыны төмендетеді. Содан соң қол оқпандарын ұңғы сағасына 1,5-2 метрге жақындатып, фонтан ағынына су шашады. Бұл тәсіл өрт сөндіруге кететін су шығынын 30%-ға төмендетеді. Өрт сөндіру уақыты 60 минут. Кесте 4.1 ПЛС-20 лафетті оқпандарын қолданған кездегі су шығынының көрсетеді.

Осындай жұмыстар кезінде мүмкін болатын кәсіби жарақаттанудың қауіпі зор болып келеді. Яғни бу айдау кезінде шлангілердің үзіліп кетуі, қысымының жоғарлығынан ысытылған мұнай немесе химиялық реагенттер айдаған кезде муфталық байланыстар әлсіздігінен қысым әсерімен айдалушы элементтердің шашырауы, құбырлардың ұшуы мүмкіндіктерінен де біршама қауіп туады.

ПЛС-20 лафетті оқпандарын қолданған кездегі су шығыны.

АГВТ-100(150) автомабилінен газсулы ағындармен сөндіру.

Автомабильді басқару платформадан немесе шығармалы пульт көмегімен қашықтан орындалады. Газсулы ағын 60% су және 40% газ болады.

Тәжірибелік түрде орнатылғандай, газсулы ағын үлкен салқындату әсерге ие, мысалы суды 60 литр/с-пен (АГВТ-100) 5 минут ішінде берген дефонтанды арматураның температурасы 950-ден 150⁰С-ге төмендейді. Сөндірудің тиімділігі ағындағы судың құрамына байланысты және оптимальды мәні 50-60 л/с.

Бір АГВТ-100 сөндіре алатын фонтанның шекті дебиті 3 млн. м³/тәул. немесе 2500 м/тәул. АГВТ-150 – 4,5 млн. м³/тәул. немесе 3750 т/тәул. мұнай.

Сөндіруге қажетті АГВТ саны келесі (36) формуламен анықталады:

N_АГВТ = Q/g (36)

Мұндағы Q - фонтан дебиті;

g – бір автомабильдің сөндіре алатын шекті дебиті.

Өрт сөндіруші ұнтақтармен сөндіру. Сөндіру үшін АП–3 және АП-5 өрт сөндіру автомабильдері қолданылады. Лафетті оқпандардан ПСБ ұнтақтарының шығыны 20 және 40 с. Автомабильдерді ұңғы сағасынан 10 метр қашықтықта орнатады. Бұл сөндіру тәсілі шағын фонтанды сөндіргенде тиімді, ұнтақты беру қарқыны 1кг/кг мұнай немесе 1 кг/м³ газ, есептік уақыты 30 с.

Сонымен бірге ППП-20 пневматикалық ұнтақты жалынбасқыш қолданылады. Сығылған ауа энергиясы әсерінен ұнтақ шашылады, қондырғылар саны 3 млн. м³/тәул. газ, 2500 т/тәул. мұнай дебиті фонтанға бір қондырғы алынады.

Ұңғылардағы өртті сөндіруді есептеу методикасы

№105 ұңғының өртін сөндіруді есептеу.

Q=1,5мың м³/тәул. 200 мм жеке ұңғы өртенді деп есептейік.

Сөндіру үшін ПЛС-20 лафеттік оқпаннын қолданамыз. 18-ші кестеден 200мм. ұңғы сағасына және фонтан деьиті бойынша қажетті су шығынын аламыз 130 л/с-ке дейін.

Фонтанды сөндіруге қажетті оқпан санын есептейміз:

N=130/20=6,5

N=7 деп қабылдаймыз.

Көрініп тқрғандай бізге ПЛС-20 типті 7 лафетті оқпан қажет, әр қайсысының өнімділігі 20 л/с.

7 лафетті оқпандарды жел жағынан 210-нан 290⁰С-ға дейінгі доғамен орнатамыз.

Оқпандарға мәліметтер, кестелер және орындалатын нормативтер бойынша алынғандықтан, талап етілетін уақыт нормативтерін қабылдаймыз.

120 мин * 60 сек =7200 сек

7200 сек * 130 л/с = 936000 литр немесе 936 т.