Диссертация құрылымы. Диссертация аяқталған ғылыми зерттеу және Қазақстанның Жоғары аттестаттау комиссиясының талаптарына сәйкес рәсімделген. Оның құрылымы зерттеу пәні және логикасы арқылы анықталады және алға қойған міндеттерді шешуге бағынады. Диссертация 81 беттен және кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, тұжырымдардан, практикалық ұсынымдардан, библиографиялық тізімінен және қосымшалардан тұрады. Библиографиялық тізімде 95 дереккөз бар.
1-тарау. ЖАҢАДАН БАСТАП ЖҮРГЕН СПОРТШЫЛАРДЫҢ ДЕНЕ ДАЙЫНДЫҚ ДЕҢГЕЙІН АРТТЫРУ ПРОЦЕСІН ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕУ
Жұмыстың бірінші кезеңі зерттеу мақсатына сәйкес жүргізілді. Ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді талдау келесі негізгі бағыттар бойынша жүргізілді:
- 13-15 жас аралығындағы спортты жаңдан бастаушы гір көтерушілердің дене дамуының жас ерекшеліктерін талдау және зерттеу;
- спортты жаңдан бастаушы спортшылардың оқу-жаттығу процесін басқарудың негізгі принциптерін, құралдарын, әдістерін анықтау және зерттеу, сонымен қатар оның тиімділігін арттыру жолдарын анықтау;
- спортты жаңадан бастаған спортшылардың оқу-жаттығу процесін басқару тиімділігін арттыру құралы ретінде спорт практикасындағы модельдеуді әзірлеу және қолданудың теориялық-әдістемелік негіздерін зерттеу.
Жаңа бастап жүрген спортшылардың дене дамуының және дайындығының жас ерекшеліктері
Қазіргі білім беруді жас ерекшеліктеріне байланысты физиология, анатомия, педагогика және психологияны білмей елестету қиын. Оқыту мен тәрбиенің барлық практикалық материалдары солардың негізінде құрылған. Дене шынықтыру және спорт саласында Қазақстанда дене шынықтыруды, спортты және туризмді дамытудың мемлекеттік стратегиясын іске асыру шеңберінде дене шынықтыру процесі жаңартылуда. Дене тәрбиесі білім беру мемлекеттік стандарттарын әзірлеу кезінде адам дамуының кезеңділігі, гетерохрондығы мен сезімталдығы, тұқым қуалаушылық пен қоршаған ортаның ағзаға әсері, жеке акселерация, биологиялық және паспорттық жас, психикалық күйлердің уақытша құрамдас бөлігі, тұлғаның оң және теріс психикалық қасиеттері, психикалық процестердің сапалық және сандық жағы ескеріледі. Сонымен қатар, бұл ережелерді дене шынықтыру және спорт мамандары практикада үнемі қолданады. Бірде-бір дене шынықтыру сабағы, бірде-бір жаттығу сабағы, бірде-бір жарыс білімнің анатомиялық-физиологиялық және психологиялық-педагогикалық негіздерінің санамаланған элементтеріне негізделген тұрақты түзетулерсіз аяқталмайды [5,6,7,8].
Бұл жастағы дамудың өзіндік ерекшеліктері бар. Жасөспірімнің ересек адамның аналогы емес екенін ұмытпаған жөн. Ғалымдардың көптеген зерттеулері жасөспірімнің ішкі органдары мен жүйелерінде жыныстық жетілу кезінде үлкен жастағы ересектерден айтарлықтай өзгеше болатынын дәлелдеді. Балалық кезеңнің орнына жасөспірімдік шақ еріксіз келеді. Балалық кезеңді баланың біркелкі және тыныш өсетін даму уақыты ретінде сипаттауға болады. Жасөспірімдік және балалық шақ арасындағы айырмашылық барлық ағза жүйелерінің жылдам, секірмелі дамуында. Бұл құбылыстың дәлелі - бойдың тез өсуі, бала салмағының артуы, кеуде қуысы көлемінің өзгеруі, бұлшықеттердің айтарлықтай ұлғаюы және пішінінің ересек адамдікіне айналуы. Жасөспірімдік шаққа сондай-ақ, жүрек қызметі белсенділігінің артуы, орталық жүйке жүйесінің қызметіндегі елеулі өзгерістер тән. Жасөспірімдік кезең – спортты жаңадан бастаушы спортшының өміріндегі дене әлеуетін ашу жолындағы маңызды кезеңі, бұл кезде баланың дене және функционалдық мүмкіндігі жетіледі, тұлға мен мінез қалыптасады.
Достарыңызбен бөлісу: |