Дістемелік ерекшеліктері
жүктеу/скачать 489,35 Kb.
|
Жанторинов С. Д. - 13-14 жас аралығындағы гір көтеруші спортшылардың дене дайындығы деңгейін арттырудың әдістемелік ерекшеліктері - Дене шынықтыру және спорт
- Бұл бет үшін навигация:
- Бұлшықет жүйесі.
| Сүйек жүйесі. Бұлшықеттер мен қаңқа тірек-қимыл аппаратын құрайды. Сүйектер бұлшық еттер арқылы қозғалысқа келтірілетін рычаг қызметін атқарады.
Адам дүниеге келгеннен бастап омыртқаның төрт физиологиялық қисығы бар. Өсу және даму процесінде омыртқа жотасының қисаюы өзгереді. Ересектерде омыртқа жотасының мойын қисығы орташа лордоз, кеуде қисығы – айқын кифоз, бел қисығы – айқын лордоз, сегізкөз бен құйымшақ қисығы – кифоз. Бапкерлер құрамының дұрыс және ұқыпты ықпалының арқасында әр түрлі салмақтарды қолдана отырып, спортпен шұғылданатын жасөспірім спортшылар спортпен шұғылданбайтын физикалық жағынан дені сау құрдастарынан физиологиялық қисықтары жағынан ерекшеленбейді. Бірақ егер жас спортшы жаттығуларды дұрыс орындамаса немесе ұзақ уақыт бойы дұрыс жүріп-тұрмаса (мысалы, жаттығу кезінде бүкірейсе, сабақта дұрыс отырмаса), онда омыртқа бағанасында патологиялық өзгерістердің даму қаупі пайда болады. Қарастырылып отырған жас кезеңінде сүйек тінінің құрылымында өзгеріс болатынын және бұл сүйектену процесі едәуір есейген жаста аяқталатынын ұмытпау керек. Осыны негізге ала отырып, 13-15 жас аралығындағы жасөспірімдердің жаттығу процесінде салмақтың артуын қатаң бақылау керек екенін айту керек. Дене жаттығуларын техникалық дұрыс орындамау, снарядты көтеру кезінде дұрыс қалыпта тұрмау штангалар, гір көтеру дағдыларына кері әсерін тигізуі мүмкін, сонымен қатар тірек-қимыл аппараты дамуының бұзылуына (бүкірлік, оң және сол иықтың әртүрлі биіктіктері, т.б.) әкелуі мүмкін. Тірек-қимыл аппаратының дамуына күнделікті өмірде де, жаттығу сабақтарында да тамақтану мен гигиеналық факторлардың дұрыс балансы айтарлықтай әсер ететінін атап өткен жөн [9,10,11,12]. Бұлшықет жүйесі. Спортты жаңадан бастаған спортшылардың дене шынықтыру жаттығулары кезінде бұлшықет жүйесінің үйлесімді дамуына ерекше назар аудару керек. 15 жасқа қарай ағзада бұлшықет тінінің дамуы аяқталады [13,14,16], оның түрі ересек адамның бұлшықетіне ұқсас болады. Бұл құбылыс жасөспірім кезінде салмақ түсіру жаттығуларын орындауға қолайлы фактор болып шығады. Айта кету керек, жасөспірімдерде сіңірлердің дамуы ересек спортшыларға қарағанда айтарлықтай әлсіз, бұл әр түрлі салмақтармен жаттығу жүктемесінің жоспарын анықтау кезінде ескерілуі керек. Жас гір көтерушілердің жаттығу процесіне акробатикадан, гимнастикадан, спорттық ойындардан және т.б түрлі жаттығуларды қосу сіңірлер мен байламдардың неғұрлым тиімді және толық дамытуға ықпал етеді. Динамикалық және статикалық бұлшықет ширығуы бір-бірін толықтырады. Статикалық жұмыс істейтін бұлшықеттер «итеру» жаттығуын орындамас бұрын дененің бастапқы қалпын сақтайды, соның негізінде динамикалық жұмыс жүреді. Дененің бір қалыптан екіншісіне ауысуы қозғалыстардың нәтижесінде, басқаша айтқанда, динамикалық жұмыстың көмегімен жүзеге асады. Айта кету керек, дене жаттығуларының тиімділігі неғұрлым жоғары болса, жаттығу процесінде бұлшықет белсенділігінің аталған түрлері соғұрлым сапалырақ қолданылады. Осы жағдайды ескере отырып, жас гір көтерушілерді дайындаудың бастапқы кезеңінде статикалық және динамикалық сипаттағы жаттығуларды қолданған жөн. Бұл спорттық жетістіктердің одан әрі өсуіне оңтайлы негіз жасауға ықпал етеді. Адамның қимыл-қозғалыс әрекеті қан айналымы, тыныс алу, жүйке жүйесіне және т.б. оң әсерін тигізеді, ал адам органдарының қызметі бұлшықет корсетінің күйі мен дамуына үлкен әсер етеді [17,18,19]. Жасөспірімдік кезеңде балалық шақпен салыстырғанда бұлшықет массасының өсу қарқындылығы артады. Бұл құбылыс жасөспірім кезіндегі бұлшықет массасының өсуі мен ұлғаюын ынталандыратын бүйрек үсті безі қыртысындағы андрогендер секрециясының көбірек түзілуіне байланысты. 8 жастағы ұл балалардағы бұлшықеттердің жалпы дене салмағына қатысты салмағы 27% құрайды, ал 15 жаста бұл көрсеткіш 33% дейін артады. Жасөспірімдерде иықтағы бұлшықеттер салмағының айтарлықтай артуы байқалады. жүктеу/скачать 489,35 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|