Оқытушы бақылауымен студенттің өзіндік жұмысына арналған сұрақтар

(қаралатын сұрақтар тізімі)

(дәріс материалы)

Әдістеменың ғылым ретінде қалыптасу мен дамуы, мұғалімнің қортындысымен,пікірлеріне,педагогикалық өнердің ғылыммен ұштасуына, шығармашылық зерттеулерге тікелей байланысты.

Әдістеменің өзекті мәселерінің шешілуі бастапқы кезеңде сараптау жолымен жүзегее асады.Біртіндеп жаратылыстанудың жалпы меодикасынан жекеленген піндер матодикасы бөлініп шықты.

Қазіргі кезеңде әдістеменың ғылым ретінде дамкындағы өзекті мәселердің бірі осы кезде дейін жинақталған тәжірбиелердің қортындысын,материалдардың мазмұнын сараптап, биология пәнін оқутудың әдістемелік жағын түбегейлі жетілдіру болып табылған.

Биология материалдарының негізінде әдістеме,оқутудың мәсеселерін,тәрбиелеудің жолдарын жетелдіру барысында әдістемелық зерттеулер жүргізіледі.

Педагогикалық жоғарғы оқу орындарында ғылыми-зерттеу институттарында,Академияларда зерттеу жұмыстары кеңінен комплексті түрде холға қойылған.

Ғылыми жұмыстардағы ұсыныстар міндетті түрде,зерттеу нәтижесінде алынған қортындылардыңнақты дәлелдерімен негізделуі тиіс.

Әдістемелық мәселерді шешу, ғылыми зерттеулердің бірнеше сатылары мен әртүрлі зерттеу элементтерінің үйлесімділігінің кезектігінен құралады.

Биологияны оқыту әдісінің абъектілері және ғылыми зерттеу әдістері төмендегідей.

1. Озат алдыңғы қатарлымұғалімдердің тәжірбиелеріне, құнды бастамаларды анықтау мақсатында бақылаулар жүргізіліп, жетістіктері мен кемшіліктерін көрсту.

2.Әдістеменың шешілмеген, өзекті мәселелерін анықтапжұмыс болжамдарын алға қою.

Болжамдарды шешу мақсатында мектептердеэксперименттер ұйымдастыру.

3.Эксперимент жұмыстары мен бақылаулардың нәтижесін жинақтап-қорытып, сараптап болжамды растау, оның теориясын жасау.

4.Жалпыға бірдей білім беретін мектептерде жарияланған әдістемелық жұмысты тексеруден өткізіп, әдістемелық теорияны бекітіп, дәлелдеу.

Осылай зерттеулердің нәтижесінде әдістеме ғылым ретінде қалыптасады.

Әдістеменыңөзіндік мәселелері – биологияны тәрбиелеп- оқыту өзіндік ерекшеліктері бар.

Әдістемеде бұл іс- әрекеттер заңдылықтарға жатады.

• 
  Мектеп биологиясының мазмұны мен құрылымдағы ғылым негіздерінің синтезі;
  
• 
  Ұғымдар мен дағдыларды біртіндеп дамыту барысында оқушыларға саналы түрде берік білім қалыптастыру;
  
• 
  Оқыту әдістерінің және оқыту формаларының оқу материалдарының мазмұнына сай ұйымдастырылуы;
  
• 
  Оқыту және тәрбиелеу процесінің жан- жақты байланысы бір тұтастығы.
  

1. Биологиялық түсініктер жүйесі;

2. Оқыту әдістерінің жүйесі ;

3. Биологияны оқыту барысында тәрбиелеу жүйесі;

4. Оқу жұмыстарының формуларының жүйесі;

5. Оқытудың материалдық-техникалық базалыжүйесі.

Әдістеме-оқытып-тәрбиелеудің мақсатын, педагогикалық іс-әрекеттің барысын, оқытудың тиімді,белсенді,әдістері мен жолдарын анықтайды.

Мұғалім жас өспірімдер мен оқушыларға тиянақтыбілім,тәрбие қалыптастыруы үшін,оқу процесіне жетекші болатын әдістеменың ғылыми негіздерін білуі керек.

Сондықтан да қазіргі қоғам өмiрiнiң барлық білім беру саласында, соның iшiнде тұлға қалыптасуының негізін қалайтын жалпы білім беретін мектептің базалық білім мазмұнына болашаққа бағдарланған жаңартулар жасауды қажет етеді.

Қазақстан Республикасында Білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасындағы басымды бағыттарының бірі ретінде көрсетілген 12 жылдық оқыту моделіне көшу үдерісі білім беру мазмұнының когнитивтік, іс-әрекеттік және аксиологиялық компоненттерін кіріктіру негізінде жаңартылған мазмұндағы стандарттарды әзірлеу мен енгізуді ұйғарады.

Оқытудың 12 жылдық моделіне көшу қазіргі білім беру саясатының бағыттарын іске асырумен қазақстандық білімнің бәсекеге қабілеттілігін арттырудың келесі міндеттерін орындауы тиіс: сапалы білім алуы үшін барлық азаматтарға бірдей мүмкіндіктерді ұсыну; қазақстандық патриоттыққа, адам құқықтары мен бостандығына құрметпен қарауға, азаматтық жауапкершілікке және құқықтық сана-сезімге тәрбиелеу; ұлттық мәдениетке құрметпен қарауға, толеранттыққа тәрбиелеу; қоғамда әлеуметтену қабілеттілігін қалыптастыру; оқушылардың оқу жүктемесін білім беру деңгейлеріндегі жас ерекшелік мүмкіндіктерімен және психофизиологиялық даму заңдылықтарымен өзара байланыстыру; жеке білім беру траекториясын қалыптастыру; жалпы орта білім беру деңгейінде оқытуды бейіндендіру; тілдерді деңгейлеп оқытуды енгізу және оның негізінде көптілді тұлғаны қалыптастыру.

12 жылдық білім берудің жаңартылған мазмұнының базалық принципі əрбір мектепте тұлғаның адамгершілік-рухани қасиеттерін дамытуды ынталандыратын ізгі білім беру ортасын құруды (өзін-өзі анықтау жəне өзін-өзі жетілдіру), білім беру ұйымдары мен отбасыларда адамгершілік-рухани мəдениеттің жоғары деңгейіне қол жеткізуді, жалпыадамзаттық құндылықтар-дың дамуын меңгеруді, коммуникативтік дағдыларды және ақпараттар мен технологияларды басқара білуді, проблемаларды шеше білуді көздейді.

Оқытудың 12 жылдық моделі бойынша жалпы орта білім беру деңгейінде білім беру сапасын жетілдіру, мемлекеттің және қоғамның, тұлғаның өзекті және болашақтағы қажеттіліктерін жүзеге асыру үшін жаратылыстану-математикалық, қоғамдық-гуманитарлық бағыттары бойынша бейіндік оқыту ұсынылады.

Бейіндік оқытудың мақсаты – кәсіптік білім беру бағдарламаларын игеруге жоғары сынып оқушыларын даярлау, оларға кәсіптік бағдар алу үшін жағдай жасау, оқушылардың арнаулы бейімділігі мен қызығушылығын, танымдық қабілетін ескеруге бағытталған білім беру үдерісінің құрылымы мен мазмұнын ұйымдастыру, білім беруді даралау мен саралап жіктеу. Сондықтан бейіндік оқыту жүйесі дамуының өзектілігі бірқатар факторларға байланысты, олар: білім беру нәтижелері жүйесінің кеңейуі білім, білік, дағды және құзыреттіліктер; жоғары сыныпта оқу үдерісін ұйымдастырудың әлемдік тәжірибесі; техникалық, кәсіптік және жоғарғы білім беру жүйесінің дамуымен байланыстырылады.

Жалпы орта білім беру деңгейінде бейіндік оқыту жүйесінің дамуы 16-18 жастағы азаматтардың білімділік деңгейін, олардың қабілеті мен қызығушылығын ескере отырып бәсекеге қабілеттілігін көтеру мақсатында мүмкіндіктерді кеңейтуге; жоғары сыныптағылардың мектептен кейінгі өмірлік жолды таңдауға бейімделудің негіздерін жасау, олардың кәсіптік мақсаттарын іске асыруға; еңбек нарығын кәсіби техникалық кадрлармен қамтамасыз ету проблемаларын шешуге бағытталған.

Осыған орай 12 жылдық мектептің жалпы орта білім беру деңгейіндегі бейіндік оқытуды дамытудың тұжырымдамалық негіздерін және оны жүзеге асыру механизмдерін анықтау, жалпы орта білім берудің базалық білім мазмұнын жобалау, бейіндік оқытудың құзыреттілікке негізделген оқу бағдарламаларын әзірлеудің ғылыми-әдістемелік негіздерін анықтау өзекті мәселе болып табылады.

Қойылып отырған мәселенің шешімдерінің бірі ретінде, яғни 12 жылдық жалпы орта мектептің базалық білім мазмұнын анықтауға арналған әдістемелік құралын ұсынылады.

Әдістемелік құралда жалпы орта білім берудің базалық білім мазмұнын анықтайтын оқушылардың физиологиялық, психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері, бейіндік оқытуды дамытудың тұжырымдамалық негіздері, білім беру мазмұнына қойылатын талаптар мен дидактикалық принциптер берілді.

Әдістемелік құрал төрт бөлімнен, әр бөлім ішкі тақырыптардан тұрады. Бірінші бөлімде, мектеп жасындағы жасөспірім шақ оқушылардың физиологиялық ерекшеліктері мен жалпы орта білім беру деңгейінде оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыру гигиенасы беріледі. Екінші бөлімде, жасөспірімдік шақ оқушылардың психологиялық-педагогикалық сипаттамасы, психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері, болашақ мамандықтарына бағыт берудің психологиялық аспектілері тберілген. Үшінші бөлімде, жоғары сыныптарда бейіндік оқытуды ұйымдастыру бойынша шетелдік және қазақстандық тәжірибелерге талдаулар, бейіндік оқытудың тұжырымдамалық негіздері, жалпы орта білім берудің базалық мазмұнын жобалау негіздері беріледі. Төртінші бөлімде, жалпы орта мектепте негізгі оқу пәндерінің үлгілік базалық мазмұны білім салалары бойынша тұжырымдалған.