Орындағандар: Дәулет А.Б, Өміржан А.Т,
Нурланова Ф.Н
Ғылыми жетекшісі: Абдирасилова Г.Қ.
ф.ғ.к., профессор м.а.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
(Қазақша - орысша - түрікше - ағылшынша қысқаша анықтамалық лингвистикалық сөздік)
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
I.Кіріспе II.Негізгі бөлім 1.1 Қазақ лексикографиясындағы сөздіктер тарихынан 1.2 Қазақ лексикографиясы және лингвистикалық терминдер сөздігі 1.3 Лингвистикалық сөздіктерді құрастырудағы проблемалық тұстары III.Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер Қосымша
ЖОБАНЫҢ ЖОСПАРЫ: Жобаның мақсаты мен міндеті: Жобаның міндеті – сөздікті қазақ тілін еліміздегі өзге тілді азаматтарға, шетелдіктерге үйретуде тиімді қолданысқа шығару.
Жобаның мақсаты – тіл білімінің ғылыми ортақ құндылықтарын ұрпақтар санасына сіңіру.
«Ұлттың өзіне тəн іштей дамитын рухы бар, сол рухтың ерекшелігін сыртқа шығарып, сақтап, ұрпақтан ұрпаққа беруші күш – тіл»
Кіріспе
«Ұлттың өзіне тəн іштей дамитын рухы бар, сол рухтың ерекшелігін сыртқа шығарып, сақтап, ұрпақтан ұрпаққа беруші күш – тіл»
Гумбольдт
«Пəн сөздері» (1927 ж.)
«Атаулар сөздігі» (1931 ж.)
«Орысша-қазақша əскерлік атаулары» (1926 ж.)
Қазақ лексикографиясындағы сөздіктер тарихынан:
Махмұд Қашқари «Диуани лұғат ат-түрк» (11 ғ.)
Қазақ лексикографиясы және
лингвистикалық терминдер сөздігі
Қазақ лексикографиясы қазақ тіл білімінің басқа салалары сияқты негізінен соңғы елу-алпыс жылда пайда болды. Революцияға дейін бізде екі тілді шағын ғана сөздіктер болса, содан бері 10-15 түрлі сөздіктер пайда болды.
Лингвистикалық сөздіктің осы түрін құрудың принциптері мен талаптарын нақты тұжырымдау және бірқатар міндеттерді шешу қажет етті:
салыстырылатын тілдердегі лингвистикалық терминологияның ;
терминдердің лексикалық бірлік ретіндегі;
терминнің әртүрлі анықтамаларын талдау
салыстырылатын тілдердегі қиындықтарды анықтау түрік және орыс тілдерінің лингвистикалық терминологиясы сөздіктеріндегі сөздік мақалаларды салыстыруды қажет етті.
терминдердің түсіндірілуіне салыстырмалы талдау жүргізу;
Лингвистикалық терминдерді сипаттайтын басқа да сөздіктерге жасалған талдау жұмыстары
Салыстырмалы тілдердегі лингвистикалық терминдерді қалыптастырудың негізгі тәсілдері зерттелді;
Салыстырмалы тілдердегі Лингвистикалық терминдердің анықтамалары зерттелді;
Сөздік мақалаларға ішінара салыстырмалы-салыстырмалы талдау жүргізілді.
Қорытынды:
Көркем шығармада орын алған сөздердің диалектизмдері мен жарыссөздерін (нұсқаларын) орынды-орынсыз кез келген сөздікке енгізуге жол берілмейді. Әдеби тіл сөздігінен алынған грамматикалық фигуралар бүгінгі күнге дейін сараланған деп айтуға болмайды. Сөздердің мағыналарын жіктеу және дәл түсіндіру, сөздерді қолдану жүйесін анықтау, стильдік белгілеу, қарапайым фразалық тіркестер және т.б. сөздік жасау саласындағы жауапты мәселелер әлі де бар.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
Айтбаев Ө. Қазақ терминологиясының мəселелері. «Ғылым», Алматы, 1981,260 б.
Аманжолов С. Орфографический словарь казахского языка. Алма-Ата, 1941. 1959.
Атаулар сөздігі // Жалпы редакциясын басқарған А. Байтұрсынұлы. – Қызылорда: «Қазағыстан», 1931. – 168 б.
Ахманова О.С. Лингвистикалық терминдер сөздігі – М., Наука, 2011. – 450 б.
Әбдірәсілов Е. Терминдік сөздіктерде тілдердің орналасу реті және олардың терминдерді қалыптастырудағы рөлі // Қазақ терминологиясының өзекті мәселелері. - Астана, 2002. – Б. 87-92.
Болғанбайұлы Ә., Қалиұлы Ғ. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы. – Алматы, 1997. – 256 б.
Верещагин Е.М. Қазіргі әлемдегі орыс тілі - 3-ші басылым. – М., 2010. – 340 б.
Гринев С.В. Введение в терминографию. 2-е изд. перераб. и доп. - М.: МПУ, 1995.
Гумбольдт (Humboldt) Александр / В. А. Есаков // Гоголь — Дебит. — М. : Советская энциклопедия, 1972. — С. 446. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 7).