Доплер эффектісі және оның қолданылуы аймағы. Доплер эффектісін қалай байқауға болады

жүктеу/скачать 0,71 Mb.

бет	3/5
Дата	11.12.2023
өлшемі	0,71 Mb.
	#137780

1 2 3 4 5

Құбылыстың мәні
Құбылыстың математикалық сипаттамасы

Жарық толқындарына арналған Доплердің формулаларын тікелей Растауды Г. Фогель 1871 жылы күн экваторының қарама-қарсы жиектерінен алынған спектрлердегі Фраунгофер сызықтарының жағдайын салыстыру арқылы алды. Г. Фогель өлшенген спектралды аралықтардың мәндері бойынша есептелген шеттердің салыстырмалы жылдамдығы күн дақтарының ығысуы бойынша есептелген жылдамдыққа жақын болды.

Жарық толқындарына арналған Доплердің формулаларын тікелей Растауды Г. Фогель 1871 жылы күн экваторының қарама-қарсы жиектерінен алынған спектрлердегі Фраунгофер сызықтарының жағдайын салыстыру арқылы алды. Г. Фогель өлшенген спектралды аралықтардың мәндері бойынша есептелген шеттердің салыстырмалы жылдамдығы күн дақтарының ығысуы бойынша есептелген жылдамдыққа жақын болды.

Құбылыстың мәні

Доплердің әсерін байқаушының жанынан сиренасы қосылған машина өтетін кезде тәжірибеде байқауға болады. Мысалы, сирена белгілі бір тонды береді және ол өзгермейді. Машина бақылаушыға қатысты қозғалмаса, онда ол сиренаны шығаратын үнді естиді. Бірақ егер машина бақылаушыға жақын болса, онда дыбыс толқындарының жиілігі артады және бақылаушы сиренаға қарағанда жоғары тонды естиді. Машина байқаушының жанынан өтетін кезде, ол сирена шығаратын үнді естиді. Ал машина одан әрі өтіп, жақындап емес, алыстап кетсе, бақылаушы дыбыстық толқындардың аз жиілігінің салдарынан төменірек тонды естиді.

Кез-келген ортада таратылатын толқындар (мысалы, дыбыс) үшін осы ортаға қатысты көздің және толқын қабылдағышының қозғалысын ескеру қажет. Электрмагниттік толқындар үшін (мысалы, Жарық), тарату үшін ешқандай орта қажет емес, вакуумда тек қана қуат көзі мен қабылдағыштың салыстырмалы қозғалысы маңызды.Сондай-ақ, ортада релятивистік жылдамдықпен зарядталған бөлшектер қозғалатын жағдай маңызды. Бұл жағдайда зертханалық жүйеде Доплердің әсеріне тікелей қатысы бар черенковтік сәулелену тіркеледі..

Құбылыстың математикалық сипаттамасы

Егер толқынның көзі ортаға қатысты қозғалса, онда толқындардың жоталары арасындағы қашықтық (толқын ұзындығы λ) қозғалыс жылдамдығы мен бағытына байланысты болады. Егер көз қабылдағышқа бағыт бойынша қозғалса, яғни ол шығаратын Толқынға қуып жетсе, онда толқын ұзындығы азаяды, егер жойылса-толқын ұзындығы артады:

жүктеу/скачать 0,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5