Мәдениеттану
МУЗЫКА - ӘУЕН
...Әуен заңдарсы з ж ән е негіздеусіз басқа
әлем ді
құрасты рады , сон д ы қтан әуен — бүл
ерекш елікті әлемсезімденуі...
А.Ф. Л осев*
Әуен (ертедегі гректілік тілінде М ш ік ео т т ш е —
гректілік көне аңыздылығында өнер мен ғылымның
қамқорш ысы және қорғаншысы ретінде анықталады.)
Әуен өнердің түрі бола түрып, болмысты-көріністі
көрсетіп , ерекш е үйы м дасты ры лған ды бы старды ң
жинағының көмегімен әсерлейді.
Әуен тындаушыларда кең сезімдер спектірін* қозды-
рып іске кірістіру қабылетімен иемденеді.
Кең сезімдер
жинағы, адамның болмысқа деген, көрініске деген, көп-
шілік әр түрлі қарым-қатынасын анықтайды. Бүл кең
сезімдер спектрі-жинағы анықталған дәуірдің, әлеумет-
тік қабатын, адамның типін-бейнесін, бүлардың қалып-
тасу барысын, дамуын, күресін,
екіжақтылықтық өтуін
және адамдардың әлеуметтік тарихи тәжірибесін табыс
етуін қамтиды.
Әуен, бүл қарым-қатынастар ағысына тыңдаушыны
тікелей қатыстырып, ой жүгіртуіне және түла бойынан
өткізуіне көмектеседі. Бүл
қарым-қатынастардың пәні
мен жағдайлары, әуенділік-көркемділік бейнелерде,
көбінесе шектілі жинақы түрде берілген. Бүларды бір
қалыпқа келтіру барысында, әуен өзінің аса байлықты
түрінде қамтылған қүралдарын және мүмкіншіліктерін
152
М одениеттану
пайдаланады. Сонымен қатар
әуен тіл арқылы қамтыл-
ған бағдарламасыменде әуестенеді және нақтылы факті-
лердің, оқиғалардың, іс-әрекеттердің дыбысталуына
қатысы бар өнерлерменде одақтас болады. Әдебиетте,
театрда, кинематографта, және т.б. —
Әуен тікелей
“өмірдің мүғалімі” ретінде нақтылы өмірлік жағдайларда
“кеңесшісі” бола алмайды, бірақ өзінің сезімдерге деген
күштілікті әсерлігімен, адамның қалыптасуындағы аса
зор қүралы болып келеді. Бүнысымен бірге, әуен белгілі
бір
анықталған жағдайларда, анықталған үжымның
үйы м дасты руш ы сы ж әне тәр б и еш ісі бола алады.
Бірмезгілдікті көпш ілікті адамдарға А кустикалық*
материяға* тәнлікті, күштілікті және түра психофизио-
логиялық* эсер ету мүмкіншіліктерін көбейтіп, әуен
көпшілікті тыңдаушыларды жалпылықты көңіл-күймен
жүғыстандырады, бір жағдайға,
оқиғаға қатынасы бар
іс-әрекеттеріне, алдын-ала ойлық істеріне, ынталық-
тарына, бірлікті қатысуларын жинастырады, кейбір
кездерде оларды бірлікті іс-әрекеттері үшін
мықты-
лықтайды.
Әуеннің бірнеш е түрлері айы рм аш ы лы қтанады ;
Достарыңызбен бөлісу: