Мәдениеттану
(
ЭСТРАДАЛЫҚ ӨНЕРІ
Эстрадалық өнері (француз тілінен — евігасіе —
түгырда,
биіктікте) кіш і түрлердің,
көріністердің,
жинақтылы өнері. Бүл өнер көркемділік оқуды, биді,
әнді, цирктік көрсетулерді және әртүрлі түпнүсқалықты
жанрларды біріктіреді. Кіші түрлердің өнері бола түрып,
эстрада үсақ ойлардың, аз мағыналықты идеялардың,
көтеріңкілі сезімдердің өнері болып қана қоймайды.
Басқа өнерлер сияқты,
эстрадалық өнері, қазіргі
заманның маңыздылықты мәселелерін қойып, шеигуге
талпынады. Шығулардың,
уақыт ішіндегі созылуының
шектелуі, бейнелік бетперделерді жасауда, әрекетті
үйымдастыруда, тіпті гротескпен* буффонадаға* дейін
бару, әртістерді ең жоғарғы ж и н ақты лы ққа баруға
мәжбүрлейді.
Эстраданың қайнарларын, орта ғасырлар
у ақы ты н д ағы , хал ы қ әр т іс т е р ін ің ш ы ғу л ар ы н ан ,
Ресейдегі — скоморохтардың*, Польшадағы — франт-
тардың*, Франциядағы — жонглёрлардың*, Германия-
дағы — ш пильмандарды ң*, А нглиядағы — клоун -
дардың*, Орта Азия халықтарының —
бетперде боз-
дары нан ж әне т.б. іздеуді талаптайды . Б үларды ң
репертуарларына күлкілікті сахналар, монологтар*
әуенділік аспаптарда ойнау, жонглерлеу, ысқырулардың
әртүрлі түрлері, көз байлаулар-сиқырлар және тағы басқа
көпшілікті сахналық көріністері енеді. XVIII ғасырдан
б астап , бүл ж а н р л а р д ы ң б ар л ы ғы , х а л ы қ т ы қ -
балағандылық театрларының
сахнасында көрсетілім-
денеді. Әңгімелеушілер, өлең айтушылар, шумақтарды
207
М әдениеттану
орындаушылар, тақпақтауш ылар, бишілер және т.б.
театрлық спектакльдегі дивертисментерге* (аралықтағы
енгізілетін нөмірлер) қатысқандар,
ерекшелікті мағына-
лығына ие болды.
Эстрада үшін, ерекшілікті ерекшелігінің санына, үш
маңыздылықты қүрамы қамтылады. 1-әртістердің, көрер-
мендер залымен туралықты өзара байланысы. 2-бүгінгі
к ү н д е г ін і б е й н е л е у ге та л п ы н у . 3 - “ Ш е б е р л ік т ің
аш ы қ ты ғы ны ң ” аны қталғаны ретіндегісінің болуы.
Эстраданың әртісі, көрермендер залына тікелей қаратпа
сөзін аударады. Көрермендер залы, эстраданың серж-
тес! ретінде бола бастайды. Ережеге сай,
әртістің нөмір-
лерінде, осы замандағы бейнелеулері, орын алуын-
дағысына талпынады. Ақырында эстрададағы әртіс,
әлеуметтің қатысуымен әрекеттенетін,
сол бейнеге,
мінезге, бетпердеге айналады. Көрермендер әртістің түр-
лену өнеріндегі таңқаларлықты шеберлігіне таңданады.
(Мысалы үшін:
А. Райкиннің*, Г. Хазановтың*, түрлену
өнеріндегі шеберліктері).
К өрерм ен дер, А.
Райкиннің түрлену өнеріндегі
өнерінде шек ж оқ деп таңданады. Ол өзінің әртістік сөз
сө й л еу б а р ы с ы н д а ғы б е т п е р д е л ік т і к ө р ін іс т е р д і
орындауларын аса шеберліктікке жеткізеді дейді, белгілі
эстрадалық әртістері.
Достарыңызбен бөлісу: