Дост сядагяти


КАМРАН ЯСЯД ОЬЛУ ЩЦСЕЙНОВ



Pdf көрінісі
бет17/21
Дата12.02.2017
өлшемі18,06 Mb.
#3936
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21

КАМРАН ЯСЯД ОЬЛУ ЩЦСЕЙНОВ

Бу явязолунмаз шяхсиййятля аз да олса бир йердя ишлямишям.

О вахтлар 1988-90-ъы иллярдя К.Щцсейнов Тиъарят вя Сянайе

Палатасынын сядри оларкян мян дя Палатанын тиъарят шюбясиндя

експерт кими фяалиййят эюстярирдим. Ейни заманда мян Бакы

Комвол Комбинатында да яйриъи сехиндя нювбя ряиси ишляйир-

дим. Эеъя нювбясиндян чыхараг Палатайа эялирдим. Ордан да

експертлярля Москва проспектиндя йерляшян анбарлара эялян

контейнерляри йохлайыб, акт йазыб сайыны мцяййянляшдирирдик.

Мян щяля юз иш йеримдян сянят дцзялдиб, Палатайа апараркян,

директорумуз Рамиз Щцмбятялийев ешитди ки, К.Щцсейнов

йолдашла бир ишляйяъяйям, щейрятля мяня бахды вя эцлцмсяйя-

ряк гол чякди. Директор мцавини Гулам Мусайев, яйриъи фаб-

рикинин мцдири Бядирйаны Гуламын йанында мяня деди:

– О вахтлар мян Комбинат Щямкарлар Комитясинин сядри

оларкян К.Щцсейнов Азярбайъан Щямкарлар Иттифагынын сядри

иди. Чох гяшянэ кишидир.

Бир дяфя биз Щямкарлар Иттифагына нцмайяндя йазыб эюн-

дярмишдик.

К.Щцсейнов бизи йыьыб иълас еляди. Онун сюзляри индики кими

йадымдадыр.

К.Щцсейнов дейирди:

– Мян сийащыйа бахырам, нцмайяндяляр яксяриййяти ермяни,

рус вя с. миллятлярдяндир. Мяэяр бизим азярбайъанлы эянъляри-

миз йохдур ки, онларын адларыны йазмырсыныз. Эцълц, енержили

эянъляримиз чохдур. Онлары габаьа чякмяк лазымдыр.

Биз тяъили сийащыны дяйишдириб йенидян тягдим етдик.

Мян бу сющбятдян фярящляняряк К.Щцсейновла бир ишлямяк-

дян гцрур щисси дуйдум. Щяр дяфя Камран мцяллимин каби-

нетини ачаркян башыны галдырыб мяни эюрян кими: “эял отур”, –

дейирди:

Мянимля марагланандан сонра атамын щалыны сорушур:

272


“ондан муьайят олун, атаныз йахшы кишидир”, – дейирди. 

Сосиал проблемлярин туьйан етдийи бир дюврдя кишийя цряйим

истяйян кими баха билмядийими, яксиня атамын тягацдцндян

мяня кюмяк етмяйини Камран мцяллимя демядим.

Саь олун, дейиб иш йеримя гайытдым. Сонрадан щяр йердя их-

тисар олдуьу цчцн тиъарят шюбясинин ряиси (рус иди) мяни дя ихти-

сара салды. Бир мцддят палатайа эетмядим. Сян демя

К.Щцсейнов мянимля марагланмыш, тиъарят шюбясинин ряисини

ишдян азад етмиш, мяни ахтарырмыш. Атам бир эцн Аьдамдан

Бакыйа эялир. О щяр дяфя эяляндя Камран ями иля эюрцшмямиш

эетмирди. Камран мцяллим дейир:     

– Ай Илйас, бяс оьлун Рауф щардадыр, щеч эялмяди, мян дя

онларын ряисин говдум ишдян.

Артыг мян мещрими истещсалата баьламышдым. Нювбя уста-

сындан кейфиййят ишляри цзря директор мцавини вязифясиня гядяр

йцксялмишдим. Йени-йени сямяряляшдириъи тяклифимлярими йазыб

истещсалата тятбиг едирдим. О вахт бир габагъыл мцтяхяссис кими

"Коммунист" гязетиндя шякиллярим чыхар, Йени илдя, 9 май гя-

лябя эцнляриндя Йцнэцл Сянайе Назирлийинин габагъыл ишчиляри

иля дяфялярля Москвайа эязмяйя эедярдик. Йцнэцл Сянайе На-

зирлийинин ляьв олунмасы бизим комбинатымызы да (3 мин ишчи

чалышырды) ифлиъ вязиййятиня гойду.

К.Щцсейновла о гядяр хатирялярим вар ки. К.Щцсейнов Зя-

нэязур Ъямиййятляр бирлийинин сядри кими ъямиййятин вясигясини

юз имзасы иля тягдим етмяси мяним цчцн ян йадда галан щади-

сядир. Буну анамын дайысы гызы (Палатанын вя ъямиййятин бцтцн

аьырлыьыны чийниндя чякян гочаг гыз) Шярафят ханым да тясдиг

едя биляр. Чцнки вясигяни К.Щцсейнов Шярафятин йанында мяня

тягдим етди вя тябрик етди. Вясигяни инди дя йадиэар сахлайы-

рам. 


О, Тиъарят Сянайе Палатасында баш мяслящятчи (мцшавир) иш-

ляйяндя дя, тез-тез нурани, ел аьсаггалына баш чякирдим.

Бир эцн анам йуха биширмишди. Исти-исти йухадан 2 бцкцм

273


бцкцб, аз да олса мотал пендири иля Камран ямиэиля эюндярди.

Мян ися утана-утана онларын гапыларыны дюйдцм. Мяни щя-

мишяки кими мещрибан гаршылайан К.Ясяд оьлу деди:

– Бала, ня язиййят чякмисян?    

Сян демя киши кянд йухасыны чох хошлайырмыш.

Ушаг вахты йухадан дцрмяк едяряк Щяртис даьынын ясраря-

нэиз эюзялликлярини сейр етмяси, ушаглыг щяйаты санки йадына

дцшмцшдц. Одур ки, мяня деди: Бу шеири уъадан оху эюрцм:

Щяртис даьына, кяндиня щяср етдийи шеири уъадан гайдасында

охудугъа, нурлу шяхсиййятин сифяти даща да ишыглашыр, фярящ щисси

кечирирди. Мян ися рящмятлик Щясян Яблуъа чатмасам да, еля

дя пис охумурдум.

Шеири охуйуб гуртардым. 

Камран Щцсейнов сорушду.

– Бала, шеир неъядир?

Мяня дя ляззят етдийи цчцн дилляндим.

– Камран мцяллим, чох яладыр. Бу шеири дя китабынызда чап

етдирсяниз яла олар.

Шярафят ханым ики стякан чай эятирди.

Столун цзяриндя печенйа, мцхтялиф ширниййат вар иди. Кам-

ран мцяллим мяня тяряф бахараг мещрибан нязярлярля:

– Печенйа иля ич, утанма – деди.

– Атаныз йахшы кишидир, ондан муьайят олун. Ананызын да

гядрини билин. Ананыз мярд гадындыр. Мяндян салам сюйляйин.

– Салам эюндярян саь олсун – дейяряк дащи шяхсиййятля ху-

дащафизляшиб фярящ щисси кечирдим.



КЕЧМИШ РЯЩБЯРЛЯР ЩАГДА

Щюкумят башчыларынын дедикляри бязи сюзляр халг арасында

йайылыр. Мейханачылар онлары мясхяряйя гойурлар.

Азярбайъана рящбярлик етмиш, 20 йанвар фаъияси баш верян

мцдщиш эеъядян яввял щярби тяййаряйя миниб арадан чыхан

274


Ябдцррящман Вязирова Азадлыг мейданында мейхана гош-

мушдулар. “Вязирйан ялимя дцшся юлдцрярдим...” Ябдцррящ-

ман Вязиров Азярбайъанда гоз аьаъы якмякля, йемяйиб

эетди. “Севинин, йолдаш гачгынлар, Азярбайъандан кючян ер-

мяниляр эери гайыдырлар, тясяввцр едирсинизми?”  Кянддя ня

гядяр чох щамам тиксяк, проблемляримиз о гядяр тез щялл олу-

нар, санки кянд адамы иля сющбят едир: Неъя ушаьын вар? Ушаг

кимдяндир? – Дейян рящбяр, бамбылы лягяби иля тарихдя йашайан

бир тип кими хатырланаъаг.

Владимир Илич Ленин ися дейирди: Бизим йаратдыьымыз дювлятя

ашпаз гадын да рящбярлик едя биляр. Щаъы Ябдцл ися дейярди:

Азярбайъана Айаз Мцтяллимов да президентлик едя биляр. Зей-

няб Ханларова ися дейирди: Айаз Мцтяллимовдан башга пре-

зидент танымырам. Щансы ки, Щейдяр Ялийев мцьяннийя даща

чох сяхавят, щюрмят эюстярмишдир.

Башгасынын щимайясиндя йашамаьа алышмыш, мцстягил ишля-

мяйя башлайан кими русвай олмагдан горхан Камран Баьы-

ров кими рящбярляри дя эюрдцк.

Бюйцк Вятян Мцщарибясини гялябя иля баша вуран "Елляр

атасы" олан И.Сталин дюнцб олду халгларын гатили. Горбачов «йе-

нидянгырма» сийасяти йеритди. Гардаш гырьынына шяраит йаратды.

Маркарйан вя Григорйанлара инаныб чохлу ганлара,

юлцмляря гол чякмиш Мир Ъяфяр Баьыров ня гядяр пислянся дя,

йаддан чыхмыр.

Бяс ермяни миллятчиси Микойанын ъанфяшанлыьы вя ширин дилийля

азярбайъанлыларын да (чеченляр, ингушлар, месхети тцркляри, га-

рачайлар, татарлар кими) юз йурдларындан кючцрцлмяси щаг-

гында Сталинин гярарыны ким ляьв елятдирди?

Мир Ъяфяр Баьыров олмасайды, инди халгымызын сцмцкляри

Газахыстан чюлляриндя, Сибирин мешяликляриндя чцрцйярди. Бялкя

дя бир миллят кими мящв олуб эетмишдик. Щяр бир инсанын мянфи

ъящяти олдуьу кими, мцсбят ъящятини дя данмайаг эяряк. Щяр

кясин йахшы вя пис ъящятини дцзэцн гиймятляндиряк.                 

275


1937-ъи иллярдя Сибирдя, Газахыстан чюлляриндя инсанларын

сцрэцн олунараг гырылмасында, эцнащсыз вятян оьулларынын эцл-

лялянмя ямрини верян щюкумятин башында Мир Ъяфяр Баьыров

дайанмышдыр. Мир Ъяфярин ъящянням вя ъяннятлик олмасыны

Аллащ айырд едяъяк вя ъязаны да верян улу Танрыдыр.

БМТ-нин иъласларынын бириндя С.Б.Хрушшов айаггабысынын

бир тайыны чыхардараг стола вуруб: тихо товариши – демясини,

дурьунлуг адландырдыьымыз Л.И.Брежневин ишлядийи дюврдя

Азярбайъанын чичяклянмясини данмаг гябащят олар.    

Президент сялащиййятлярини мцвяггяти иъра едян Йагуб

Мяммядовун: биз бюйцк ойунун кичик пешкаларыйыг демясини

йазмасам мяни йягин гынайарсыныз. Ъоръ Бушун атом силащы

тапмаг бящанясиля, Ираг нефтиня сащиб олмаг цчцн динъ ящалини

бомбаламасыны, бу сийасятин инди дя Сурийада, Мисирдя вя

диэяр мцсялман дювлятляриндя давам етмясини, Путинин икили

сийасят "Довшана гач, тазыйа тут" дейяряк бир дювлятин цзцня

эцлцб, о бири дювлятя милйонларла силащ, сурсат ютцрцлмясиня ади

щал кими йанашмасына ня ад вермяк олар? Иран президенти Мя-

щяммяд Щатяминин бюйцк Азярбайъан шаири Низами Эянъя-

вини фарс шаири адландырараг ермяниляря доьма мцнасибят

бясляйяряк иш бирлийи йапмасына, Ермянистанда гондарма эе-

носидин гурбанларына эцл-чичяк дястяси дцзмясини йаддан

(Нурсултан Назарбайев кимилярини) чыхармаг олмаз. 

Щейдяр Ялийев нефт сянайесинин инкишафында цмумиййятля

тарихя дцшмцш бир президент олмушдур. Щейдяр Ялийевин ишля-

дийи дюврдя Азярбайъан гцдрятли бир дювлятя чеврилди. Шаирля

шаир кими, щякимля щяким кими, колхозчу иля колхозчу дилиндя,

нефтчи иля нефтчи дилиндя данышан, йцксяк тяшкилатчы, азярбайъаны

дцнйайа таныдан, гуруъу, мемар, дювлят хадими Щейдяр Яли-

йев шяхсиййятини унутмаг юзц бир эцнащдыр. Гарабаьы дцшмян-

лярдян азад етмяк цчцн йорулмадан чалышан Ялийевя юмцр

вяфа етмяди. Онун йолуну давам етдирян оьлу Илщам Ялийевя

ъансаьлыьы арзу едирик. Халг эюзцнц Илщама дикиб бир президент

276


кими, йан-йюрясиндя фырланыб, ишя пял вуран, бязи бцрократ

рцшвятхор мямурлары узаглашдырмагла, саьлам, миллятини, Вя-

тянини, торпаьыны гялбян севян инсанларла бирляшиб торпаглары-

мызы азад етмялийик. 5 кг-дан артыг йцк галдырмаьа эцъцм

чатмаса да, силаща сарылыб торпаг уьрунда шяряфля дюйцшцб

шящид олмаьы шяряфсиз, башыашаьы йашамагдан цстцн тутмалыйыг. 

Рящмятлик Иса Мяммядовла Мцяллимляри Тякмилляшдирмя

Институтунда тез-тез эюрцшяр вя саатларла мараглы шющбятляшяр-

дик. Бу институт, ишлядийимиз «Йени няшрляр» журналына абунячи

иди. Бир эцн Иса мцяллимля эюрцшяркян сющбяти бюйцк шяхсиййят

Щейдяр Ялийевдян башладым. О, Щейдяр Ялийевля бир ишлямя-

йиндян гцрур щисси кечирдийини билдирди вя ютян эцнляри хатырлады: 

– Щейдяр Ялийев бюйцк шяхсиййят иди. Йадындадырса бир ер-

мяни йазычысы вар иди. Шагинйан адлы. Бир эцн Щейдяр Ялийев

мяня зянэ едяряк деди: – Шагинйан, Лянкярана эялир. Ондан

муьайат олун, йашлы адамдыр, щеч олмаса орда юлмясин. 

Щямин иллярдя мян Лянкяран шящяр партийа комитясинин би-

ринъи катиби идим. Шагинйан бир нечя эцн динъяляндян сонра

Бакыйа гайытды вя бир китаб йазды. О, китабда эюстярмишди ки,

Низами Эянъяви Азярбайъан халгынын бюйцк шаиридир вя Щей-

дяр Ялийевин бюйцклцйц дя ондан ибарят иди ки, ермяни йазычы-

сынын дилиндян сцбут етмишди ки, Низами Эянъяви щягигятян

Азярбайъан шаиридир. Дащи шяхсиййятин узагэюрян сийасятинин

ъцзи бир щиссясиндян йазмагла баш верян щягигятляри унутма-

малыйыг.

Цмидварам ки, эянъ президентимизин команданлыьы сайя-

синдя иэид, горхмаз вятян оьулларымызла торпагларымызы азад

едяъяйик, юз доьмаларымызын мязарлары гаршысында Йасин охут-

дуруб, онларын да рущларыны шад едяъяйик. Аллащ халгымызын

кюмяйиндя олсун. Амин.

277


Няням Сялтянят Гурбаняли бяйин гызы щаггында дцшцняркян

Ата няням Сялтянят ханым чох тямизкар, гар кими аьап-

паг, ханым-хатын гадынлардан бири иди. 75 ил юмцр сцрян няням

щазыръаваб, синядяфтяр иди. Чохлу байаты вя наьыллар билярди.

Атасы Гурбаняли бяйин сайсыз-щесабсыз вар-дювляти, сцрцлярля

гойун-гузусу вар иди.

Щямзяли кянди (кечмиш Шыхава) Губадлы районунун ян йа-

рашыглы кяндляриндян бири иди. Кянд Щякяри чайынын сащилиндя

йерляширди. Кяндин бир тяряфи мянзяряли, йам-йашыл даьларла

ящатя олунмушду. Баллы гайасы, Адам гайасы даща язямятли

эюрцнцрдц. Сылдырым гайа сайсыз-щесабсыз бал арылары цчцн ял-

веришли йер иди. Гайанын зирвясиндя чох да бюйцк олмайан бир

аьаъ вар имиш. Горхмаз ъаванлар аьаъа кяндир баьлайараг сыл-

дырым гайадан ашаьы еняр, балдан бычагла кясяряк 10 литирлик

алиминиум балонлара долдурар, бир няфяр дя йыыхары чякярмиш.

1967-ъи илдя Сялтянят няням мяня сющбят едирди ки, ъаван

гыз ушаьы идим. лап сянин бойда идим. Бир эцн сылдырым Баллы

гайадан бир няфярин гышгыра-гышгыра дяряйя дцшмяйи иля ора

гачараг биринъи чатмаьым бир олду. Сян демя кяндир баьланан

аьаъ сцртцлмякдян габыьы сойулараг назилмишди. Щямин кишийя

тамащ эцъ эялмиш, кяндири аьаъын эювдясиня баьлайараг ашаьы

енмишдир. Балону бал иля долдурараг галхмаг истяйяндя аьаъ

кюклц-кюмячли йериндян аьырлыьа таб эятирмяйиб гопмушдур.

Киши щцндцр гайадан ашаьы учмушдур. 

Щадися йериня щамыдан тез чатдым 13-14 йашым оларды.

Няням сющбят едирди ки, кишинин няфяси бир нечя дяфя эедиб

эяляндян сонра ъаныны тапшырды.

278


АДАМ ГАЙАСЫ 

Губадлы районунун Йухары Щямзяли (Шыхава) Гараьаълы,

Гараъялли кяндляриндян даьын ян щцндцр зирвясиня баханда еля

билирдин ки, адам шяклиндя бир щейкял уъалтмышдылар. Бу да Ал-

лащын йаратдыьы мюъцзялярдян бири иди. Кяндимиздян дяря йу-

харыда Зяли булаьы дейилян яразидян гябристанлыглара бахар,

гоч шякилли гябрлярин цзяриндя яряб ялифбасы иля йазылан сюзляри

баша дцшмясяк дя, рум рягямляри иля йазылан ЫЫЫ-ЫВ ишарялярини

охуйа билирдик.

Гоч шякилли гябир дашлары мал-щейванла мяшьул олан варлы ин-

санларын гябир дашлары иди. Кяндимизин мер-мейвяси, Щякяри

чайынын эюй балыьы иля доланан Эорус ермяни-кирвяляримиз йи-

йясиз галмыш кющня гябир дашларыны гырыр, эуйа дашын ичярисиндян

гызыл ахтарырдылар. Мян шяхсян нечя гябир дашларынын гырылараг

ашдыьыны эюряркян ушаг да олсам, аьлым кясмяся дя, мяня бу

мянзяря чох пис тясир едирди. Кющня гябристанлыьын йанында

мал-щейван сахланылан чохлу маьаралар вар иди. Щяр маьа-

райа 100-150 баш мал щейван ращат йерляшяр, няфясляри иля ка-

щаны исидяряк гышдан саламат чыхардылар. Йахынлыгда кющня

евлярин учмуш бцнювряляри дя диггяти ъялб едирди.

1970-ъи илдя кющня кянд щагда нянямя суал вердим:

Няня, ешитдийимя эюря кющня кянди дашнаг йувасы олан

Эорус ермяниляринин йандырмаьы дцздцрмц?

О деди:


– Бала, мяним 13-14 йашым оларды. Бир вахт щай дцшдц ки,

ермяниляр кяндляри йандырырлар. Кяндин кишиляри, гыз-эялинляри,

арвад-ушаглары чайын о тайына, тящлцкясиз йеря апардылар. Ер-

мяниляр ися эюрдцйцн о кющня кяндимизи 1917-18-ъи иллярдя

тамам йандырараг харабалыьа дюндярдиляр. Нечя-нечя  иэид-

ляримиз гящряманъасына щялак олсалар да, гоншу кяндлярдян

ъамаат кюмяйя эялдиляр. Чюряйимизи йейян нанкор, намярд

гоншуларымыз дуруш эятиря билмяйиб юз гынларына чякилдиляр. 

279


1966-1967-ъи илляр оларды. 7 йа 8 йашым оларды. Няням ермя-

нилярин азьын щярякятляри барядя сющбят едирди:

– Бала, бу эеъя йухуда аь ат белиндя нурани, бухара па-

паглы гурбан олдуьуму эюрдцм. Сорушдум ки, мцщарибя ол-

майаъагмы? Нурани киши деди: сянин ня гядяр юмрцн вар,

ращат йаша, мцщарибя олмайаъаг. (Няням 1979-ъу илдя вяфат

етди)

Йай тятилиндя Губадлыдан тез-тез язяли Азярбайъан торпа-



гларымыз олан Эорус (яввялки ады Щярис олуб) шящяриня эедяр-

дик. Щярисин (индики Эорус) мянасы щаггында атам Илйас

Аллащвердийев «Гара эюл» романында даща айдын изащат

вериб. О вахты бяйлярин мал-щейван цчцн отлаг сащяляри олан

бу йерлярдя бяйляр сюзляширляр ки, щяря бир из, бир нишаня гойсун.

Одур ки, щяр бяй юзцня бир ев тикдирир, булаг чякдирир, йурд

салыр. О вахтдан щямин йерляря щяр из вя йа Щярис дейирдиляр.

Сонрадан руслар бу ады Эорус кими тяръцмя едиб. ССРИ ады

алтында иттифагда бирляшдирдиляр. Ермяниляр щяля 1970-ъи ямин-

аманлыг илляриндя дя биз мцсялманлара нифрятля бахыр вя дейир-

диляр:

– Юз магазининиз йохдур, йохса, байрагла гарын дойузду-



рурсунуз? 

Ермяниляр донуз кими донузун пийини, саласыны йейир, кяря

йаьлары ися дцканларда галырды. Кяря йаьы баща олса да, щардан

олса тапыб алырдыг. Лап Москвадан вя с. Щансы ки, ъамаат

кяндимизин йыьыб йыьышдырмагла тцкянмяк билмяйян мейвя-

тярявязини Эорус базарында ермяниляря сатырдылар. Гарник

адында Ямращ вя Эцлоьланын бир ермяни кирвяляри-гонагчылары

вар иди. Гарник кяндя эялярди. Щяр евдя 250-300 литрдян артыг

тут араьы чякилярди. Гарникя кянд ъамааты щюрмят едяр, о да

дцлэяр кими ишя йарыйар, торбаларыны артыгламасы иля долдурараг

Эоруса эедярди. Ону да гейд едим ки, кирвя тутдуглары ермя-

нилярин йашадыьы Эоруса эедяндя, онлар да ял-айагдан чыхыр,

гонагчыларыны йахшы гаршылайырдылар. Сцфрядя ня олмаса да,

280


ъцрбяъцр сарымсаг салатлары оларды. Гарабаь щадисяляри башла-

йана гядяр Гарник кими ермяниляр о гядяр етибар газанмыш-

дылар ки, кянд ъамааты кющня, паслы силащларыны Гарникя веряряк

Эорусда дцзялтдирмялярини хащиш етмишдиляр. Щямин силащларла

сонрадан намярд гоншуларымыз азярбайанлыларын ганларыны

тюкмяйя башладылар...



Аьдам мяня доьма вя язиздир

Сялтянят няням чох щазыръаваб вя хошхасиййят ханым,

хатун бир гадын иди. Биз 4 гардаш идик. Евя тязя телефон чяк-

дирмишдик. Телефона тез-тез зянэ эялирди. Еля ки, телефону биз

галдырырдыг, бизимля данышырдылар. Няням телефону галдыранда

сусур вя эюзляйирдиляр.

Йеня дя бир эцн щансыса бош-бекар гызлардан бири зянэ едир.

Дястяйи няням эютцрцр. Ня гядяр ало, ало дейир, щеч ким

ъаваб вермир. Няням ися дейир:

– Ай бала, мяним 4 нявям вар, яэяр доьум евиня эедирси-

низся, нявялярими эюндярим, сизи апарсынлар. Зянэ едян дястяйи

тез йериня гойур.

О эцндян щеч ким бизя бош-бошуна зянэ етмирди. Бир дяфя

Бакыдан атамын щюрмятли достлары гонаг эялмишдиляр. Щцндцр,

йарашыглы евимизин 2-ъи мяртябясиндя 15-20 няфярлик худмани

мяълис иди, столлара щяр ъцр немятляр дцзцлмцшдц. Бизим шяхси

гяссабларымыз (атамын достлары) Новруз вя Закир гойун кясир,

анама кюмяк едян Марал хала (евимизи тикян уста Сцлейма-

нын юмцр-эцн йолдашы) кятя биширир, кабаблар исти-исти булуд-

ларда йухары евя галдырылар, бюйцк мис газанларда буьланан

чолпалы пловун ятри щяр тяряфя йайыларды. 

Анамын биширдийи тяндир чюряйинин дады, тамы, ятри дамаьы-

мыздан эетмязди.

Бизим евдя адлы санлы инсанлар: Камран Щцсейнов, Худу

Мяммядов, Фирудин Шушински, Нясир Имангулийев, Щягигят

281


Рзайева, академик Щясян Ящмядов, Гянбар Шямшироьлу,

Шямил Дялидаь, дямирчи Аббас, Хялил Рза Улутцрк, Шямшад

Рза вя с достлар чох олублар. Садаламагла гуртаран дейил.

Сцфрямиз щамынын цзцня ачыг оларды. 

Бир эцн гачгынчылыг вахты атамдан сорушурдум:

– Ата, бу гядяр вязифядя ишлямисян, гызыл нийя йыьмамысан? 

Атам ися дейирди:

– Бала, гызыл щагда мян чох ешитмишям, ахыр агибятлярин дя

эюрмцшям. Инсан юляндя гызылы юзц иля апармыр.

Тамащсыз инсан олан атамын дцшцнъясиня щейран галырдым.

Йеня яввялки сющбятя гайыдырам. 

...Еля ки, мяълис баша чатырды. Атам гонаглары пай-пушла

йола салырды.

Биз ися мящля ушаглары иля йухары евя (евимиз ики мяртябяли

иди) галхар, щазыр дцзцлмцш долу столда иштащла йемяйя эиришяр-

дик. Столда ъцрбяъцр ичкиляр олса да, атам ички ичян олмадыьы

цчцн биз гардашлар да она пис бахырдыг. Лакин гоншумуза

гонаг эялян 7-ъи синифдя охуйан (биздян ики цч йаш бюйцк)

Ямир вя Теймир ися конйакдан ичир, кабабдан аъэюзлцкля йе-

йирдиляр. Гоъа няням Сялтянят  ханым пиллякянляри йаваш-йаваш

йухары галхараг бизя нуш олсун деди.

Ики няфяр ушаг нянямин диггятиндян йайынмады. Утанма-

дан конйак ичян бакылы гонаглары сорушуб деди:

– Бунлар кимдирляр?

Мян ися мещрибан дилляндим:

– Няня, бунлар да Бакыдан гоншумуза гонаг эялибляр. Би-

ринин ады Ямир, о бирисинин ады ися Теймирдир. Няням ися ялини

булайа-булайа:

– Мяним Ямиримя бах, Темиримя бах, араьына бах, кон-

йакына бах – деди. Ямир вя Теймир бир-ики ъабба вурандан

сонра столу тярк етдиляр.

Няням бизя мещрибанлыгла деди:         

– Ички инсанын дцшмянидир. Эюрмцрсян, азйашлы бу ушаглар

282


неъя утанмадан ичирляр. Бала, ня гядяр йейирсизся, йейин,

анъаг ички ичмяйин, – дейяряк пиллякянлярля ашаьы дцшдц...

Йай тятилини чох вахт ел сюзц иля десяк, та гуйруг донана

гядяр Кялбяъярин Истисуйунда, Тахта дейилян яразидя даьлар

гойнунда кечирярдик. Нянямин тязйиги олдуьу цчцн о, Аь-

дамда евдя галар, атам ик-цч эцндян бир анасына баш чякярди.

Мещрибан гоншулар да нянямин хятрини чох истяйирдиляр. Бир

эцн гоншумузун гызынын аьзы горхудан яйилир. Щара апарыр-

ларса чаря тапылмыр. Гоншуларла дярдляшян няням гызын сифятини

яли иля тумарлайараг, гяфлятян гыза бир карлы силля чякир. Гызын

аьзы дцзялир вя башлайыр данышмаьа... Гоншумуз сцдсатан

Гямяр хала бу щадисяни щеч вахт йадындан чыхартмыр вя щя-

мишя дя нянямя щюрмятля йанашырды. 

Атам Губадлы районунун Щямзяли кяндиндян ахан Щя-

кяри чайы цзяриндян кюрпц тикдирирди. “Дявядяря” дейилян яра-

зидя тикиляъяк кюрпц Лачындан Губадлыйа, еляъя дя Зянэилан

тяряфдян эялиб эялянляри чайын о тайында йерляшян кяндлярля бир-

ляшдиряряк чох бюйцк ящямиййят кясб едирди. Бу ъцр саваб ишин

мцгабилиндя кясярли фелйетонлары иля 1960-70-ъи иллярдя респуб-

ликада эениш якс-сяда доьуран "Коммунист" (индики "Халг

гязети") гязетинин хцсуси мцхбирини ишдян азад етдиляр. МК-

нын Ы катибиня шейтанчылыг етмишдиляр ки, атам эуйа Мяммяд

Ябдцл оьлу Исэяндяровун гощумудур. Щансы ки, Исэяндя-

ровла бизим щеч бир гощумлуг ялагямиз олмайыб. О вахтлар

Али Советин сядри ишляйян Мяммяд Ябдцл оьлу иля Ы катиб ара-

сында сойуг мцнасибят вар иди. Яэяр о кюрпц там баша чат-

сайды, 1993-ъц илдя Эорус вя Хынзирякдян, даьлардан

тюкцлцшцб эялян силащлы ермяни дашнагларындан горунмаг

цчцн йахынлыгдакы кяндлярин ящалиси саламат чыхарды, эиров

дцшмяздиляр. Атамын ишлямядийи цч ил ярзиндя достларынын сайя-

синдя щеч вахт корлуг чякмямышик. Чяксяк дя, щеч кимя бирузя

вермямишик.

Няням йухудан айыларкян ялинин ичярисини юпяряк дейярди:

283


– Овъум гашыныр, бу эцн атаныз евя яли долу эяляъяк.

Атам ишдян чыхан эцнц алдыьы тязя Жигули 011 маркалы авто-

мобилинин архасыны ачар, достларынын вердийи гойуну щяйятя бу-

рахарды. Бир аздан гойун кясиляр. Щямин ятдян анам

гоншулугда йашайан касыб-кусуба да пай верярды...

Биз Кялбяъярдя даьда оларкян няням Аьдамда еля олур

ки, эеъя тяк галыр.

Гапылары баьлайараг цст евдя йатан няням эеъянин бир вахты

киминся гапыйа ачар салараг ачмаг истядийини ешидир. Юзцнц

итирмядян тез эуйа йанында йатан баъысы ушагларыны сясляйир:

– Ай Мящяммядяли, Даьбяйи, ай Эцлоьлан! Нийя цстц ачыг

йатмысыныз? Беля чякилин цстцнцзц юртцм. Яши, бу ушаглар нийя

цстц ачыг йатырлар ей!

Бурнун тутараг киши сяси кими данышыр:

– Няня, гой йатаг дя? 

Оьру евдя чох адам олдуьуну зянн едяряк ачары йавашъа

эери чякир, дабанына тцпцряряк гачыр. Биз даьдан арана гайы-

даркян, нянямин мис газанда биширдийи довьадан ляззятля йе-

йярдик. Няням щярямизя щяйятимиздян йыьдыьы (4 гардаш, ики

баъы) бир торба фындыг, гоз веряр вя дейярди:

– Щяйятимизин мящсулудур. Йейин, истякли нявялярим. Си-

зинчцн йыьыб сахламышам. 

71 йашында, гышын оьлан чаьында айагларыны сойуг суда

йуйан, сапсаьлам няням оьлунун щагсыз олараг ишдян чыха-

рылмаьына дюзмяди. Ара гарышдыранлар Бакыйа щятта йазмышды-

лар ки, атам чох эениш имарят йапдырыб. Индики виллалардан

щямин имарят дейилян ики мяртябяли евимиз чох кичик эюрся-

нярди. Атамын ишиня эюз дикян, хаин, пахыл, наняъибляр… 

Мян тез-тез нянямля чох да узаг мясафядя олмайан Ля-

тафят халанын дцканындан сцд алмаьа эедярдик. Лятафят хала

сцдя су гатмадыьы цчцн щамы ондан сцд алмаг истяйирди. Ах-

шамдан щяря дцканын габаьына бир даш гойур. Ъярэя иля

дцзцлян дашлара щяря бир нишан вурар вя сящяр юз нювбясини эюз-

284


ляйирди. Бирдян дя ара итиб, мяссяб гарышырды. Дяъял ушаглар даш-

ларын йерини гарышдырар, сцд аланлар арасында нювбя цстцндя

мцбащися дцшярди.

Гапыбир гоншумуз Гямяр хала да сцд сатырды. Ондан ал-

дыьымыз сцдц гайнадаркян бязян сцд чцрцйцрдц. Гоншумуз

бизи эюрян кими эилейлянирди:

– Ейби йохдур, мяндян сцд алмайын, эедин Лятафятдян алын

– дейя аъыг едярди. Биз ися гоншумузун сцдц сатылсын дейя щяр-

дян онун да сатдыьы сцддян алмаьа мяъбур олурдуг. Ону да

гейд едим ки, чох мещрибан гоншуларымыз вар иди. Мещрибан-

чылыг гаршылыглы оларды. Инди чох ешидирям ки, гоншунун тойуьу

щяйятя кечди, тясяввцр еля ки, эедяр эялмязя эетди. О вахтлар

бизим тойуг-ъцъяляр гоншунун щяйятиня кечяр, гоншунун то-

йуглары бизим тяндирханада гырт дцшяр, ъцъя чыхардар. Анам

ися чаьырараг гоншуну севиндирярди.

Аьдамда нечя хош эцнляр йашайырдыг. Инди Бакыда гуту ев-

ляря йыьышмышыг, дейырик ки, кишинин еви вар.

Чох цряк аьрысы иля дя олса да дейим ки, Аьдам шящяри дя

хяйанятин гурбаны олду. Ермяни-рус щярби бирляшмяляринин тя-

ъавцзц нятиъясиндя Даьлыг Гарабаьа дахил олмайан 7 район

гарышыг 140 миндян артыг ящалиси олан Аьдам шящяри дя 1992-

ъи ил ийул айынын 23-дя ишьал олунду. Ермяниляр тяряфиндян евляр

даьыдылды, гарят едилди. Абидяляримиз мящв едилди, иэидляримиз

ъанларыны торпаг уьрунда фяда етдиляр. Мякрли вя щийляэяр

дцшмян торпагларымызы виран гойду.

Эяляъяк нясил бу ганлы щадисяляри билмялидир. Торпаглары ин-

дики нясил неъя итирибся, зящмят чякиб йенидян юзцмцздя эцъ

тапараг тезликля азад етмялийик. Яэяр эеъиксяк, Зянэязур, Дя-

ряляйяз, Эюйчя мащаллары кими Гарабаьдан да ял чякмяли ола-

ъаьыг. Цзцмц халга тутурам. 17 эцн халг щярякатында фяал

иштирак едян минлярля азярбайъанлылардан бири кими Сизя мцра-

ъият едирям: 

-Бясдирин, бу гядяр эюйдялянляря, ресторан-барлара, казино

285


вя яйлянъяляря, аптек вя маркетляря, виллалара хяръ чякдийинизи

азалдын.


Эялин сярщяд бюлэяляримизи мющкямлядяк, ордуну мцасир

силащларла тямин едяк. Мерседесля ишя эялян щярбчилярин шяхсийй-

яти иля марагланаг. Эцълц орду иля дцшмяня планлы сурятдя

зярбя вураг, торпагларымызы азад едяк.               

АТЯТ-дян, Америкадан, Русийадан, Ирандан кюмяк ди-

лямяйяк. Сцбут едяк ки, Азярбайъан халгы юз торпаьыны щяр

вахт юзц горуйа биляр. Хаин гцввяляри ермяни хислятлиляри ара-

мыздан узаглашдыраг. Ермяниляря азярбайъанлы паспорту ве-

рянляри ифша едяк.      

Дайысы ермяниляри вязифядян узаглашдыраг. Гяфтял йухусун-

дан эцнц бу эцн айылмалыйыг. Артыг эеъ олаъаг. Торпаг уь-

рунда вурушараг шящид оланлар Аллащ йанында ян шярафятли

инсанлардыр. Нийя бир дамла ганымыздан горхуб эизлянмялийик.

Динимиз дя бизя имкан верир ки, торпагларымызы ермянилярдян

азад едяк. Аллащын кюлэяси Азярбайъан халгынын цзяриндян

яксик олмасын. Арзу едирям ки, рцшвятхорлуьун да кюкц кясил-

син. Разыйам рцшвяти о дювлятя вермяк олар ки, о сяня щяртяряфли

кюмяк етсин, йардымчы олсун. Дили иля ямяли цст-цстя дцшсцн.

Русийа 70 илдир ки, Азярбайъаны саьмал иняк кими саьыр, йурду

олмайан миллятчи ермяниляри силащландырыр. Онлардан алят кими

истифадя едир.

Йягин азярбайъанлыларын чюряйинин дузу йохдур. Ян чох

дуз ещтийатлары олан Азярбайъанын гырын гыртысы иля доланан гу-

дурмуш кюпякляр йени-йени ярази иддиалары едирляр. Ай амери-

канлар, ай руслар! Бу ермянилярин ширин дилиня уймайын. Фцрсят

дцшяндя онлар Сизин дя башынызда турп якяъякляр. Неъя ки якиб-

ляр. Ермянилярдян фяргли олараг Азярбайъанда 100 минлярля

рус, ермяни, хариъи иш адамлары, диэяр миллятлярин нцмайяндяляри

инди дя йашайыр. Бялкя дарвазамызы чох ачдыьымыза эюря бу бя-

лайа дцшмцшцк. Инанырам ки, ахыр яввял торпагларымызы

дцшмянлярдян эери алмаьа ъясарят тапаъаьыг. Ъясарятли олаьын.

286


Чцнки, шящидляримизин рущу вя Аллащын няфяси щагг ишимиздя

Азярбайъан халгынын цзяриндядир. 

1990-ъы илдян йаздыьым бу китабы чап етдирмякля эцълян-

мякдя олан ордумуза уьурлар, халгымыза хошбяхтлик, итирилмиш

торпаьымызы дцшмянлярдян азад етмяйи арзулайырам.

Бунун цчцн сянли, мянли силаща сыврылыб гудузлары торпаьы-

мыздан говмалыйыг.

287



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет