Дєріс тезистері
жүктеу/скачать 2,95 Mb. Pdf көрінісі
|
| Дене жаттығулары - дене тәрбиесінің негізгі ӛзіндік құралы. Дене
жаттығулары адамға жан-жақты әсер етеді: олар адамның дене жағдайын ӛзгертеді, адамгершілік, ақыл-ой, эстетикалық және еңбек тәрбиелерінің міндеттерін жүзеге асыруға, сондай-ақ психикалық қасиеттерді дамытуға себепші болады. Дене жаттығуларымен бірге әртүрлі би, массаж қолданылады. Би-музыкалық ырғаққа сай дене қимылымен кӛрсетілетін ӛнер. Адамдардың күнделікті еңбек процесіндегі іс-әрекеттері, қоршаған дүниеден алған сезім- әсерлері би қимыл-қозғалыстары мен ишараларына негіз болған. Табиғат құбылыстарын, аңшылық және соғыс кӛріністерін белгілі бір жүйеге түскен ырғақты қимыл-бимен бейнелеу кӛне дәуірде ӛмір талабынан туды. Келе-келе би қимылдарының мәнерлеу мүмкіндігі мен тәжірибенің молаюына орай жеке би ӛнері қалыптасты. Кӛне мәдениеттер ордасы болған Шығыс елдерінде (Грекия, Рим, Мысыр, Қытай, Үндістан) билеу мәдениеті шеберліктің биігіне жетті. Би музыкамен тығыз байланысты. Кӛптеген халықтың билері ұрмалы музыка аспаптарының ырғақты үнімен орындалады. Би хореографиялық жинақты образдар арқылы болмысты бейнелеп, адамның ішкі жан дүниесін кӛрсетеді. Экономикалық, әлеуметтік, тарихи, географиялық т.б. факторлардың әсерімен де әр халықтың ӛзіне тән би дәстүрлері, ӛзіндік хореографиялық тілі, пластикалық бейнелілігі, қимыл-әрекетті музыкамен байланыстыру тәсілдері пайда болды. Кәсіби ӛнерде би жоғары деңгейге кӛтеріліп, ғылыми жүйеленді. Би-қазақтың халық фольклорының кӛне түрлерінің бірі. Ол туралы Қазақстан жерінде сақталған тастағы суреттер, тарихи деректер, орыс саяхатшылары, тарихшылары, ғалымдарының этнографиялық жазбалары сыр шертеді. 1934 жылы Қазақ музыка театры (қазіргі опера және балет театры) құрылғаннан кейін сахналық билерді шығару қызу қолға алынды. Кәсіби бишілерді Алматы жоғары би ӛнері мектебі дайындайды. Билер музыкамен сүйемелдене отырып, 45 организмнің барлық жүйесіне әсерін тигізеді, дене қасиеттерін (ептілік, шапшаңдық т. б.) дамытады, сондай-ақ қимыл-қозғалыстардың жарасымдылығын, еркіндігін, мәнерлілігін қалыптастырады. Массаж (сипау, сылау, уқалау, шапалақтау т. б.) теріге, бұлшық етке, сүйек жүйесіне әсер етеді, тыныс алуды күшейтеді, қан айналымын, зат алмасуын т. б. жақсартады. Ic-әрекеттің алуан түрлері (еңбек, сурет салу, мүсін жасау, музыкалық аспаптарда ойнау т. б.) де қозғалыс, қимыл әрекеттері олардың компоненттері болып табылатындықтан адам организміне әсерін тигізеді. Бірақ еңбек процесінде жасалатын қозғалыстар, ең алдымен, нақты нәтижелерге жетуге бағытталады да, ал организмге әсер ету қосарлы фактор болып табылады. Сондықтан алуан түрлі іс-әрекеттерді ұйымдастыру кезінде денені дұрыс қалыпта ұстауды, денеге түсетін ауыртпалықты балалардың жас шамасын, жеке басының ерекшеліктерін, олардың денсаулық жағдайларын, денелерінің жетілуін және дене әзірлігін ескере отырып, мӛлшерлеуді қатаң қадағалаудың маңызы зор. Әртүрлі жас кезеңдеріндегі дене тәрбиесі міндеттерін жүзеге асырудың тиімділігі негізгі және қосымша құралдарды дұрыс үйлестірген кезде арта түседі. жүктеу/скачать 2,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|