2.2. Гомеопатиялық емдеу әдістерінің ғылыми дәлелденуі С. Ганеман қолданатын «рухани», «динамикалық», «руханишылық», «өмірлік күш» және басқа түсініктер абстрактты болғанымен, олардың жалпы түсініктері қазіргі заманғы биоэнергетикалық түсініктерге жақын келеді. Биоэнергетикалық түсініктерге көптеген терапевтикалық ауруладың басты себебі – дисбаланс. Ол бірінші клиникалық симптомдардан бұрын мүшенің энергия құрылысында пайда болады. Қазіргі ғылыми медицинада оны «ауруалды» стадиясы деп атайды немесе бұзылыстың клиникалды көрінісі деп атайды.
Гомеопатиялық дәрілік препараттарды екі топқа бөледі. Бірінші топқа бастапқы дәрілік зат өте төмен дозада, бірақ шынайы болатын препараттар жатады. Олар үшін О. И. Эпштейн арнайы термин «бипатия» ұсынды. Екінші топқа бастапқы заттың молекулалары болмайтын жоғары сұйылтылған препараттар жатады.
Ауруларға өте жоғары сұйылтпалар түріндегі (мысалы, тримионды, квадримионды) препараттардың әсері бірнеше ондаған күн көрінуі мүмкін.
Гомеопатиялық емдеудің эффективтілігі, оны энерго-ақпараттық тұрғыдан зерттегенде түсінікті болады. Бастапқы ерітіндіде еріткіштің энергоқұрылысын кодтайтын спецификалық энергоқұрылымы бар белсенді дәрілік зат болады. Кезектесіп көпретті сұйылтып және потенцирлегенде дәрілік заттың энергетикалық коды еріткіштің келесі порциясына беріліп отырады. Соңғы сұйылтпада бастапқы дәрілік заттың болмауы маңызды емес, тіпті еріткіште дәрілік зат болмаса да өйткені, оның емдік әсері еріткіштегі энергоқұрылысының коды әр түрлі сұйылтпалар дәрежесінде де маңыздылығын сақтайды.
Затты ерітіп, оны шайқаған кезде судың молекулалары ерітілетін заттың молекулалары өрісінде тізбектеліп, белгілі бір түрде (кластерлі, клатратты) тізбектеліп, бұл зат туралы индивидуальды ақпаратты жаттайды. Әрі қарай сұйылтқанда С12 (Д24) потенциалда және одан да жоғары болғанда бастапқы заттың молекулалары қалмайды, заттың құрамы бір мольдің массасынан төмен (NA= 6 * 1023 молекула) болғанда кластерлер өзінің құрылымын және жоқ болып кеткен зат туралы ақпаратты сақтап қалады, емдік әсердің эффектісі қалады және жоғарылайды.
Гомеопатиялық емдеу әдісінің теорияларымен айналысатын ғалымдардың көбісі, ағзаны тұтас ақпаратты – энергетикалық жүйе ретінде қарастырады, ал гомеопатиялық заттар – бұл жүйенің реттеушілері ретінде және ақпараттық-энергетикалық комплекс ретінде болады. Бұл түсініктердің дамуына әсер еткенде – ультрамолекулярлы ерітінділердің қасиеттерін зерттеу А. Т. Гурвичтің биоөрісі туралы теориясы (1944 жылы) биоплазманың галографиялық қасиеттерін анықтау, ағза жағдайын басқаратын лазерлік биоөрістерді тіркеу және т.б. зерттеулер.
Кезектесіп сұйылту және потенцирлеу (шайқау) дәрежесіне қарай, ортада молекула туралы «ақпарат» ақпараттық-энергетикалық құрылымдар түрінде қалады. Бұл құрылымдар ұзақ уақыт өмір сүре алады және молекула туралы ақпаратты молекулярлық емес, ақпараттық-энергетикалық жолмен тасымалдайды. Энергоақпаратты құрылымның жылдамдығы молекула жылдамдығынан төмен болады. Бұл құрылымдардың жылдамдығын жоғарылату үшін, гомеопатиялық сұйылтпалар дайындағанда дәрілік зат туралы ақпаратты тасымалдауды жылдамдату үшін ұзақ уақыт қатты шайқайды (немесе тритурациялар жасағанда ұзақ уақыт ұнтақтайды). О. И. Эпштейн 2002 жылғы 57-ші халықаралық медициналық гомеопатиялық лига конгресінің еңбектер жинағында басылып шыққан «Бипатия феномендері және гомеопатия механизмдері» мақаласында былай деп жазды: «Гомеопатия зерттеушілерінің айтуынша, потенцирленген ерітіндіде бастапқы зат туралы «ес» еріткіштің құрылымдық өзгерістері түрінде сақталады. Біз потенцирлеу күрделі физикалық өзгерістермен жүреді деп санаймыз. Ерітіндіде бастапқы зат үшін маңызды кеңістіктік-уақыттық (голографиялық) қасиеттер сақталады». Ақпарат тасымалдаушысы болатын гомеопатиялық дәрілік зат өзінің аз дозасында ағзаның бүкіл реттеуші жүйесін қозғалысқа келтіруге жеткілікті энергия порциясы болады.
«Бүгінгі күні біз жаңа қадамның алдында тұрмыз – ол нольге жақын өлшемдегі бөлшектермен байланысты процестерді сипаттау. Осы бөлшектер тасымалдайтын энергия заттың басқа объектіге әсері туралы ақпаратты сақтайды. Бұл - мән-мағына энергиясы. Мән-мағына энергиясы бар заттар өте кішкентай, оларды қазіргі заманғы әдістермен анықтау мүмкін емес, оны тек олар көрсететін әсер арқылы бағалауға болады» (Лупичев Н. Л. «Гомеопатия және энергоақпараттану»).
Атақты француз ғалым-имммунолог Жак Бенвенист арадан (Apis) жасалған сұйылтпаларды зерттей отырып, 1986 жылы гомеопатиялық сұйылтпалардың протекторлық қасиетін, ол - зертханалық жағдайдағы жасуша дақылын аллергиялық зақымдалудан (анафилаксия) сақтайтынын ашты. Соңғы жылдары гомеопатиялық препараттардың ерекше қасиеттерін, олардың протекторлық (қорғаушы) қасиеттері және гомеопатиялық препараттардың сақталуына кері әсер ететін сыртқы орта факторларын көрсетіп, дәлелдеді. Гомеопатиялық дәрілердің эффективтілігін Ж. Бенвенист судың ерекше қасиеттерімен түсіндіреді, судың құрылымы тек ерітінділердің қасиеттерін ғана емес, ақпараттың да тасымалдануына ықпал етеді.
Қазіргі кезде гомеопатиялық препараттардың және адам организмінің биологиялық сұйықтықтарының энергоақпараттық құрылымын кристаллография әдісімен зерттеу жүргізіледі (Воробьев А.В., ВоробьеваВ. А., Замаренов Н. А. және т.б. Гомеопатиядағы кристаллография). Алғашқы рет өсімдіктердің «эфирлік күшін» зерттеп белгілеу үшін «сезімтал кристаллизация» әдісін ХХ ғ басында антропософия негізін қалаушы Р. Штейнер ұсынды. Жүргізілетін кристаллографиялық зерттеулер гомеопатиялық препараттардың және биологиялық сұйықтықтырдың спецификалық энергоақпараттың құрамын анықтау мүмкіндігін көрсетті. Бұл науқастың конституционалды типін диагностикалау және ұқсас дәрілік затты таңдау үшін маңызды.
Соңғы жылдары жүргізілген фундаментальды зерттеулер гомеопатиялық дәрілік препараттардың әр түрлі физикалық жүйелерде in vitro және in vivo модельдерінде әсерін дәлелдеді. Ол туралы Г. Шмидт (DHU өкілі) 1996 жылы Халықаралық гомеопатиялық конференцияда жария етті.
1990 жылдардың ортасында Утрехт университетінің зерттеушілер тобы ұқсастық заңының әсерін клеткалық культура деңгейінде бекітті.
Гомеопатияның теориялық базасының дамуына Үндістан көп үлес қосты, Үндістанда гомеопатия мемлекеттік денсаулық сақтау жүйесіне енгізілген. Гомеопатиялық препараттың ветеринарияда қолданылу эффективтілігінің нәтижесінде оның тек психотерапевтикалық әсері бар екенін кері шығарды.
1985 жылы ғалым Ф. Р. Черников молекулярлы флуктуационды жарық тарату әдісін жасады. Ол гомеопатиялық препараттың физикалық мәнін бағалауға мүмкіндік ашты. Ф. Р. Черников «АГЛС – ЭДАС» приборларының сериясын жасап шығарды, ол препараттың белсенділігін көрсететін ортаның коллективті динамикалық жағдайын бағалауға арналған. Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде ол «Гомеопатиялық дәрілік заттардың түзілуі мен әсерінің физико-химиялық негіздері» деген мақаласында былай деп жазды: «Гомеопатиялық әдістің мақсаты – патологиялық режимді бұзу арқылы ағзаның сау динамикалық режимін қалыптастыру. Оның әдісі – ұқсас динамикалық режимі бар динамикалық жүйе арқылы ағзаның динамикалық режиміне әсер ету. Зат (гомеопатиялық дәрілік зат) – заттың арнайы қалыптастырылған динамикалық коллективті жағдайымен және протонды жүйенің потенциалды құрылымымен конденсацияланған фаза. Әсер ету субстраты – тірі протоплазмадағы протонды-электронды тасымалдау процесі».
В. Н. Сорокин гомеопатиялық дәрілік заттың түзілу процесі туралы теорияны протонды тасымалдау негізінде дәлелдеді (1995 ж). Осы теорияға сәйкес, процестің мәні – дәрілік зат молекуласынан протондардың су молекуласына тасымалдануы. Бұл кезде дәрілік молекула сипаттамалары еріткіш молекулаларына беріледі, ал заттың өзі сұйылту процесінде ортадан жойылады. Ортада коллективті динамикалық жағдай қалыптасады, ол дәрілік белсенділіктің физикалық ұстаушысы болып табылады.
2000 жылы В. Н. Сорокин және Ф. Р. Черников гомеопатиялық дәрілердің қалыптасуының физико-химиялық негізін түсіну үшін маңызды теориялық және тәжірибелік нәтижелер алды.
Трансрезонансты радиоспектроскопия әдісі судың және сүт қанты ерітіндісінің жасырын құрылымдық-толқындық сипатын анықтауға мүмкіндік берді. Зерттеулер нәтижесі биологиялық объектінің гомеопатиялық ақпаратты қабылдауын және оған жауап беруін түсіну үшін кең перспективаларды берді.
Теория мен экспериментальды бақылаулар әрі қарай дамыса, жақын арада гомеопатияның теориялық негіздері құрылу мүмкіндігі бар.