Еңбек өнімділігін арттыру

"Присельный" негізгі учаскесі, "Ақтасты" учаскесі және "Мальцев Ключ" учаскесі солтүстікте жерлермен шектеседі. Ауылдық округ аумағындағы өсімдік жамылғысының таралуының негізгі ерекшеліктері тік белдеулермен, ал таулы жағдайда беткейлердің ашылуымен байланысты.Құрғақ дала аймағында орналасқан ауылдық округтің негізгі бөлігі түгелдей дерлік жыртылған. Дала жұмыстары 2021 жылдың сәуір айында жүргізілді. Жоспарлы-картографиялық негіз 2005 жылғы дешифрлаудың 1:25000 масштабындағы фотопланалар болды. Фотопланның сапасы жақсы. Топырақтық түсіру күрделіліктің III санаты бойынша 1: 25000 масштабында 25,6 мың га алаңда жүргізілді.Далалық топырақты зерттеу барысында 166 топырақ қазбалары салынып, 72 қазбадан физика-химиялық талдау үшін топырақтың 320 үлгісі іріктеп алынды.

Зерттеуде жүргізілген мәліметтерге байланысты Қазақстан Републикасында Ауыл шаруашылығын цифрландыру арқылы келесі міндеттерді шешуге болады:

- еңбек өнімділігін арттыру;

- салада жаһандық жоспарлауды қамтамасыз ету және нарық қатысушыларына нақты ұсыныстар беру үшін, оның ішінде жасанды интелектті пайдалана отырып, ҚР АШМ және өңірлердің ақпараттық ресурстарын ықпалдастыру ;

- аймақтық (жергілікті) АӨК цифрлық технологияларды енгізу үшін қолдау шаралары мен тетіктерін қалыптастыру мақсатында ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін мемлекеттік сервистер мен порталдарды ұсыну;

- отандық әзірлуді ынталандыру және ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер мен әзірлеушілерге түрлі цифрлық ашық платформаларға (цифрлфқ алан, табын, техниканы, жылыжайлар мен т.б басқару) қол жеткізуді қамтамасыз ету;

- нарыққа қатысушылар үшін дербес деректер пакетін (материалдар) және технологиялық шешімдердің жаңа мүмкіндіктерін ұсыну ;

- оқу-әдістемелік платформаларды қалыптастыру (стандарттар, оқыту әдістемесі, бағдарламалары ) ;

- қазақстандық ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспорттық әлеуетін арттыру, жалпы әлемдік өнім өндірісінің процестері мен стандарттарының үйлесімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Ауыл шаруашылығында цифрлық - нақты егіншіліктен 4.0 ауыл шаруашылығына дейін жету мүмкіндігін қалыптастырады. Тыңайтқыштар мен пестицидтерді мақсатты қолдану, далалық роботтар мен дрондар, топырақты талдау датчигтері, автономды жүргізу, яғни, цифрлау ауыл шаруашылығында барлық жерде де дамиды. Фермерлер мен жалпы қоғамда қойылатын негізгі сұрақ - ауыл шаруашылығында цифрлық технологияларды еңгізу қателік болуы мүмкін. Бір нәрсе анық : цифрландырудың экономикалық әлеуеті зор және экологиялық пайданы жоққа шығармайды. Цифрлау табысты ауыл шаруашылығы практикасына жағдай жасайды.

Ұшқышсыздардың көмгімен алынған аэрофотосуреттер, мысалы, топырақ сапасы, жағымсыз өсімдіктер мен өсімдіктер ауырулары туралы құнды ақпарат береді. Деректер оңай қол жетімді болғандықтан, тиісті шаралар тез қабылдануы мүмкін. Дала роботтары топырақ пен өсімдіктерді ұқыпты өңдеу үшін өте қолайлы, себебі олар өте жеңіл. Олар бұлттармен бақыланады және тыңайтқыштарды себудің нақты схемасын анықтау үшін пайдаанылуы мүмкін. Олар сондай- ақ, жеке арамшөптерді жоюға қабілетті.

Ауыспалы егістерді жобалау үшін ГАЖ пайдалану екі негізгі аспектіге байланысты: картографиялық модельдерді құру (топографиялық базаны, әртүрлі тақырыптық карталарды қалыптастыру) және картографиялық кескіндерді құрылымдық талдау. ГАЖ көмегімен жерді агроэкологиялық бағалауды жүргізу үшін электронды тақырыптық карталардың 20-дан астам қабатын пайдалану ұсынылады. Әрине, бұл ақпарат көлемі жерді пайдалану аумағын объективті бағалауды қамтамасыз етеді, бірақ жоспарланған ауыспалы егістерді бағалау үшін жер өнімділігінің сандық көрсеткіштерінің есебін ресімдеу мәселесін шешпейді.

ГАЖ кеңістікте бөлінген объектілер туралы ақпаратты сақтау, жаңарту, талдау және жеткізудің ең тиімді құралы болып табылады. ГАЖ компьютерлік графика мен деректер қорындағы барлық соңғы жетістіктерді біріктіреді.Сондықтан ГАЖ – ауылшаруашылық жүйелерін жобалау және енгізу үшін ең жақсы құрал.

Ауыспалы егістер жалпы шаруашылық бойынша дақылдардың таралуы, белгілі бір дақылдың ауыспалы егістің түріне жататындығы, оның шаруашылық аумағында кеңістіктік орналасуы туралы нақты түсінікке ие болуға мүмкіндік береді

Бүгінде ауыл шаруашалығын жаңа деңгейге көтеріп отырған – интернет желісі. Агроөнеркәсіп саласында интеллектуалды техника қарқынды дамып келеді. Бұл қазіргі заманғы агротехнологиялар учаскеде болып жатқан барлық процестерді егжей-тегжейлі өлшеуге негізделгенінен және жоғары технологиялар сенсорлар мен аналитикалық жүйелердің көмегімен барлық жерде стандартқа айналуынан анық көрінеді.

Агроөнеркәсіп кешенінің үздік көрсеткіштері ғылымның соңғы жетістіктері мен озық тәжірибені ауыл шаруашылығы өндірісінде қолдану болып табылады. Осыған орай, ауыл шаруашылығын цифрландыру шарттарына сәйкес, екі термин тең уақыт аралығында пайда болды : " нақты егіншілік " және " ақылды еіншілік "

Ауыл шаруашылығын жүргізудің дәстүрлі әдістеріне қарағанда цифрлық деректерді пайдалану ресурстар мен шығындарды пайдаланудың тиімділігін арттыруы, сондай- ақ қоршаған ортаға әсерін төмендетуі мүмкін.

Цифлық технологиялардың көмегімен ауыл шаруашылығын трансформациялау үшін үлкен әлеует бар және цифрландыру бойынша ірі бағдарлама жағдайында ауыл шаруашылығы сапалы жаңа даму деңгейіне шығып, ел экономикасының қозғаушы күші бола алады. Ауыл шаруашылығын цифрландыру бағдарламасын іске асырудың негізгі бағыттары еңбек өнімділігі мен еңбек өнімділігін арттыру елдің азық- түлік қауіпсіздігін сақтау болып табылады.

Ағымдағы ахуалды зерттей келе, барлық жағдайды талдап ауыл шаруашылығындағы сауданы, субсидиялауға және жалпы цифрландырудың айнасы ретінде 2018 жылдың қазан айында QOLDAU плагформасы іске қосылды. Платформаның жалпы көрінісі 4 бөлімшені қамтиды.

«Цифрлы Казахстан» бағдарламасының негізгі міндеттері экономикалық өсім деңгейінен жоғары деңгейде өсуі тиіс цифрлық экономика. Сонымен қатар, Қазақстан 2025 жылға қарай цифрлық бәсекеге қабілеттілік рейтингінің отыздан жоғары рейтингіне кіруі керек.

Цифрландырудың әлемдік тәжірибесі мен тұжырымдамаларын зерттей отырып. Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы саласының өзіндік ерекшеліктсріне сай сандық трансформацияға көшу барысындағы кедергілерді және пайда болған мәселелерді шешу мақсатында жүргізілген зерттеу нәтижелері келесідей ұсыныстар мен тұжырымдар жасауға мүмкіндік берді:

1 Ауыл шаруашылығын цифрландыру барысындағы мәселелерді шешу үшін келесі шаралар кешенін ұсынамыз:

• 
  арнайы ғылыми зерттеулер жүргізіп, оның нәтижелерін өндіріске енгізген аймақтағы кәсіпорындарға салық жеңілдігін беру. Мәселен, ғылыми қызметкерлердің еңбек ақы қорын әлеуметтік салықтан босату. Бұл тетік кәсіпорындардың ғылыми кадрларға көңіл бөліп, оларды өндіріске тартуға ықпал етеді;
  
• 
  инновациялық мақсаттарға салық несиесін беру, яғни инновациялық жобаларды жүзеге асыруға қажетті қаражатты кәсіпорынның салық аударымдарынан белгілі бір кезеңге шегеру. Бұл қадам кәсіпорынға банктен
  

• 
  аймақтардағы инновациялық жобаларды жүзеге асырып, одан пайда тапқан кәсіпорындарға «салық каникулдарын беру». Инновациялық жобалардың саны артқан сайын еселі түрде демалыс мерзімін де ұзартып отыру. Бұл АҚШ-та және Сингапур мемлекетінде кең тараған. Салықтан босатылуға талпынған көптеген фирмалар инновациялық жобалармен айналысуға өздері қызығушылық танытып отырады;
  

• 
  инновациялық белсенділікті арттыруды еліміздің білім жүйесінен бастау керек. Өйткені, инновацияларды ойлап табатын да, олардан әзірлемелер дайындап, өндіріске енгізетін де мамандар. Сондықтан да, білікті мамандар даярлау ісін инновация жүйесіндегі басымды мақсат деп тауып, инфрақұрылым шеңберіндегі басқа элементтері оған жан-жақты қолдау жасаулары керек. Атап айтсақ: өз есептерінен білікті жастарға оқу гранттарын беру; білім жүйесіне қажетті ғылыми-зерттеу және тәжірнбе- конструкторлық орталықтарын ашып, оған дарынды жастар мен ғылыми кадрларды тарту; жоғары және орта арнаулы оқу орындары тәлімгерлерінің оку-өндірістік тәжірибелерін ұйымдастырып, олардың арасынан біліктілерін жұмысқа қабылдау; арнайы конкурстар ұйымдастырулар арқылы жастардың инновацияларға құлшынысын арттыру және т.б.
  
• 
  ғылыми-зерттеу мекемелерінің белсенділігін арттыру үшін оларды шетелдің осы саладағы озық ғылыми орталықтарымен байланыстыру. Ол үшін отандық ғылыми-зерттеу орталықтарына біріккен жобаларды орындауларына мүмкіндік ашу.
  

мақсат- өзіндік ннновацнялық даму жолын таңдап, оны тиімді жүзеге асыруы керек. Бұл үшін дамыған мемлекеттердің тәжірибесін жан-жақты зерттеп, тиімдісін елімізге енгізу қажет. Шетелдік тәжірибені зерттей келе мына тәжірибелерді қолдануға болады:

• 
  Оңтүстік Корея және Жапония мемлекетінің тәжірибесіне сәйкес Қазақстан дайын патенттерді сатып алып, өз еліміздегі табиғи-климатгық, ресурстық факторлардың әсеріне сәйкес қайта бейімдеу әлдеқайда тиімдірек
  

Қорытындылай келе, бүгінгі таңда цифрландыру үдерісі әлемнің барлық елдерін қозғады. Сонымен қатар әрбір елде цифрлық дамудың басым бағыттары анықталған. Қазір цифрландырудың ұлттық бағдарламалары әлемнің 15-тен астам елінде іске асырылып жатыр. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының шаруашылығындағы ауыл шаруашылығы өндірушілерінің үлесі елеулі емес, бұл еңбек өнімділігінің өсуін және шығындардың төмендеуін шектейді. Бұдан басқа, ауыл шаруашылығы алқаптары пайдаланылмайды немесе тиімсіз пайдаланылады және оларды қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді перспективада үлкен аумақтан, халықтың жоқтығынан және жердің жай - күйі мен пайдаланылуына мониторинг жүргізу үшін қажетті инфрақұрылымның болмауынан бақылау және талдау қиын. Алайда, шет елдердің тәжірибесін пайдалана отырып, ауыл шаруашылығында цифрлық технологняны кеңінен қолдану көптеген жаңа нарықты ашады. Фермерлер өздерінің өнімдеріне өздерінің өндірістік тізбегін жасай алады. Мұнда интеллектуалды жүйелермен инновациялық өнімді жасайтын бастаушы компаниялардың өздері пайда болады. Бұл жүйелер тұтынушылар өсіп келе жатқан дақылдардан, кеніштерден, зауыттардан және өңдеуші зауыттардан құжаттарды анықтайды және оларды қадағалайды. Ауыл шаруашылық техникасында жаңа өнімдердің дамуы да жалғасуда. Инновациялық шешімдер фермерлерге бір мезгілде тиімді бизнес жүргізу арқылы әлемді тамақтандыруға мүмкіндік беруді жалғастырады деп күтілуде. Мысалы, ауыл шаруашылығы GPS жүйелері тыңайтқыш пен пестицидтердің мөлшерін одан әрі азайтуы мүмкін.

Ағымдағы ахуалды зерттей келе, барлық жағдайды талдап ауыл шаруашылығындағы сауданы, субсидиялауға және жалпы цифрландырудың айнасы ретінде 2018 жылдың қазан айында Qoldau платформасы іске қосылды. Платформа халықаралық стандарттарға сәйкес және де сертификаттаудан өткен. Барлық көрсететін қызметтер мен көмектер жарқын болашақты насихаттайды.

Мемлекет «цифрлы Қазақстан» бағдарламасы шеңберінде онлайн-оқыту қарастырған. Алайда, компьютер қолданушысы емес адамға онлайн-оқыту қанша жүргізсен де нәтижесі болмайды. Сол себептен де, бұл жағдайда қолдау шараларын ұйымдастыру қажет.