Әдебиет туралы жалпы түсінік әдебиет – араб сөзі, ол «үлгілі сөз»


XIX ҒАСЫРДЫҢ ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫНДАҒЫ ӘДЕБИЕТ



бет62/245
Дата24.03.2022
өлшемі0,52 Mb.
#28640
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   245
Байланысты:
дебиет туралы жалпы т сінік дебиет – араб с зі, ол « лгілі с з

XIX ҒАСЫРДЫҢ ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫНДАҒЫ ӘДЕБИЕТ

ШОҚАН (МҰХАММЕД-ҚАНАФИЯ) УӘЛИХАНОВ

(1835–1865)



Туған жері: қазіргі Қостанай облысы, Құсмұрын бекеті.

Қызметі: тарихшы, этнограф, географ, саяхатшы, ағарушы-демократ, әдебиетші, фольклорист, заңгер. Қазақтан шыққан тұңғыш ғалым.

Н.И.Веселовский: «Шоқан Уәлиханов шығыстану әлемінде құйрықты жұлдыздай жарқ етіп шыға келгенде, орыстың шығысты зерттеуші ғалымдары оны таңғажайып құбылыс деп түгел мойындап, түркі халқының тағдыры туралы онан маңызы зор, ұлы жаңалықтар ашуды күткен еді. Бірақ Шоқанның мезгілсіз өлімі біздің бұл үмітімізді үзіп кетті», - деп жазды.

Шоқанның арғы атасы – ұлы Абылай хан.



1847–1853

Омбыдағы Кадет корпусында білім алып, әскери шенді қызметкер болған

1855

Орталық Қазақстанды, Жетісу мен Тарбағатайды аралады.

1856

қырғыз елін зерттеп:

  • қырғыздар мен Ұлы жүз қазақтарының тарихы, этнографиясы туралы мәліметтер жинайды

  • ауыз әдебиеті нұсқаларын жазып алады; қырғыздың «Манас» эпосының «Көкетай ханның асы» атты тарауын тұңғыш рет қағазға түсіреді

  • «Қырғыздар туралы жазбалар», «Ыстықкөл сапарының күнделіктері», «Қазақ халық поэзиясының түрлері туралы» атты еңбектер жазады.

1857

2 ақпанда «Орыс – география қоғамының» толық мүшелігіне сайланды.

1858–1859

Құлжа, Қашқарға сапары негізінде «Қытай империясының батыс провинциясы және Құлжа қаласы», «Жоңғария очерктері» атты еңбектері сол дәуір үшін Ресей ғылымында аса маңызды жаңалық, дүниежүзілік ғылымға қосқан зор үлесі болып табылады. (осы сапары жайлы еңбектері 1865 жылы Лондонда «Орыстар Орталық Азияда» деген атпен шықты.).

1859–1861

Петербургте шығармашылық қызметпен айналысады, Петербург университетінде дәрістер тыңдайды.

1861–1863

денсаулығы нашарлаған Шоқан елінде болады.

1863–1864

Сібір қазақтары үшін жасалып жатқан Сот реформасын (басқару) дайындау ісіне қатысады.

1865

10 сәуірде Алтынемел тауының баурайында, Тезек төренің ауылында қайтыс болады, зираты сол жерде.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   245




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет