залдарында сабаққа дайындалу қиынға түседі. Екінші-

болады. 3-сыныпта дауыстап оңығанда, минутына 60-75 
сөз болса, іштей оңығанда 80-100 болады.  2,3,4 сынып- 
тарда оңудың екі түрі де ңабаттаса жүргізіледі.  3,4 сы- 
ныпта дауыстап оңудан гөрі іштей оңуға баса назар ау- 
дарған жөн. ОқуШыларға ж аңа материалды өздігінен іш- 
тей  оқып  түсіну  ңиын.  Сондыңтан  тексті  іштен  оңуға 
тапсырмас бүрын  саналы,  түсініп  оқуға дайындық жү- 
мыстары  ж үргізіледі.  Ж аңа  тексті  алдымен  дауыстап
оңытып,  содан  соң ғана  іштен  оңуға  нүсңау беруге  бо- 
лады.
Оңушының іштен оқуға ңаншалыңты төселгенін бай- 
Ңау үш ін,  түсінуге  ж еңіл  материалдарды  іштен  оңуға 
беріп, оқып ш ыққан соң, өр түрлі өдіс-төсілмен түсінігін 
байңау жүмыстарын жүргізген дүрыс. Мүғалім оқудың 
бүл екі түрін де іске асыру кезінде оқу сапаларына назар 
аударуы керек. Оңу сапаларына жататындар: дүрыс оқу, 
түсініп оңу, мөнерлеп оңу, шапшаң оңу.
Мәтінді  дүрыс  оқу  жеке  сөйлемді  дүрыс  оқудан  тү- 
рады.  Дүрыс  оқу үш ін  оңушылар төмендегідей  талап- 
тарды орындауы керек:  1. Сөзді оқығанда өріптеп оқы- 
май, буындал, буындарды жалғастырып оқу, ша-на-лар, 
то-қу.  2.  Оқып  түрған  сөздің  алдынан  не  артынан,  не 
ортасына  артың  дыбыс  қоспай,  не түсірмей  оқу,  үқсас 
дыбыспен  ауыстырмай оқу.  3.  Бір дыбысты не буынды 
үзаң созып, не екі рет айтпау 
аа-на, баа- ла, а-на-на, ба- 
ба-ла,
  т.б.  4.  Бір сөз орнына екінш і бір сөзді,  /мағына- 
сына сәйкес  келетін/  айтпау,  сөйлем  соңындағы  сөзді,
буынды  жүтып  ңоймау.  5.  Үсаң  дыбыстарды,  тілі  кел- 
мейтін дыбыстарды ауыстырмау.
Сауат ашу кезеңінде оқушылар бүл талаптарды орын- 
дам ай,  оқу  кезінде  көптеген  қателер  ж ібереді.  Сон- 
дықтан мүғалім оңудың қалған сапаларын жүзеге асы- 
рып, оңу дағдысын жетілдіру үшін, оқу сапасының негізі 
болып  табылатын  дүрыс  оңу түріне  баса  назар  аудару 
керек.  Егер бала  оқуға үйрету  кезінде  қате оқыса,  мү- 
ғалім дереу дүрыс оқуға үйрету керек. Бүл жүмыстарды 
төмендегіше топтап көрсетуге болады.  1. Әр оқушының 
оқу  дагдысын  мүғалімнің  жеке  есепке  алып,  сол  бой-
59

ынша жүмыс жүргізуі. 2. Қате оңыған сөзш оқыту, сөзді 
дүрыс оқымағанына көз жеткізу. Мысалы, тон деген сөз- 
ді  оңн  деп  оқыса,  сан  мен  сандық  үғымды  қарапайым 
тілмен түсіндіріп, кеспе өріп, буынмен жүмыс жасату /  
ба-бал-ала, доп-топ, ас-аш /.  3. Сөздің, сөйлемнің мағы- 
насын  түсіндіру арқылы дүрыс  оқуға үйрету.  4.  Үқсас
дыбыстарды  артикуляциялы қ жаттығулар  арқылы дү 
рыс дыбыстауға үйрету. Мысалы, ш дыбысы тіл алдынан 
жасалса, с дыбысы тістін бір-біріне тиюінен жасалады.
5.  Ж аңылтпаш тар  айтқызып,  тілін  сындыру.  6.  Орфо- 
эпиялы қ  талаптарға  сай  оқы ту.  7.  Оқушының өзіндік 
ерекшеліктерімен  санасу,  /к ө зі  наш ар,  қүлағы   нашар 
еститін,  қабылдауы төмен/ олармен ж еке жүмыс түрін 
ойластыру.  8.  Мөтіндегі сөздің мағынасына қарай лай- 
ықты  дауыс  ырғағын,  интонациясын  саңтап  оқуға үй- 
рету.  Дүрыс  оқымаса,  мүғалім  дүрыс  оқып  беріп,  оқу- 
шыға қайталаттырады, немесе ж ақсы  оңитын оқушыға
оңыттырады.

жүктеу/скачать 14,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: