**Цивилизация** - мәдениеті, экономикасы, саяси жүйесі және әлеуметтік құрылымы дамыған қоғам. Цивилизацияларда ғылыми, өнер, құқық, дін және білімнің негіздері қалыптасады, олар халықтардың тарихы мен мәдениетінің дамуына ықпал етеді.
**Империя** - әр түрлі халықтар мен территорияларды қамтитын, орталық билікке бағынатын үлкен мемлекет. Империялар экономикалық, әскери және мәдени экспансия арқылы құрылады.
**Монархия** - билік бір адамның (монархтың) қолында шоғырланған басқару түрі. Монархия абсолюттік және конституциялық болып бөлінеді, соңғысында монархтың билігі заңмен шектеледі.
**Антикалық** - Ежелгі Грекия мен Римнің мәдениеті, өнері және философиясы. Антикалық кезеңде ғылыми және мәдени жетістіктердің негіздері қаланды.
**Дипломатия** - мемлекеттер арасында қарым-қатынастарды басқару өнері. Дипломатия бейбіт келісімдер мен халықаралық қатынастарды реттеуге бағытталған.
**Колония** - басқа мемлекеттердің бақылауында болып, экономикалық мақсатта пайдаланылатын территория. Колониялар отарлаушы елдерге шикізат пен нарық береді.
**Революция** - қоғамдағы саяси, әлеуметтік немесе экономикалық өзгерістерді тудыратын оқиға. Революциялар көбінесе халықтың наразылығымен байланысты.
**Демократия** - халықтың билігі, яғни азаматтардың саяси процестерге қатысуы. Демократиялық мемлекеттерде сайлау, пікір алуандығы мен құқықтар маңызды.
**Феодализм** - орта ғасырларда жер иелену мен вассалдық қатынастарға негізделген экономикалық және әлеуметтік жүйе. Феодалдар мен шаруалар арасындағы қатынастарды сипаттайды.
**Партия** - ортақ саяси мақсаттар мен бағдарламаларды жүзеге асыру үшін ұйымдасқан адамдар тобы. Партиялар демократиялық жүйеде маңызды рөл атқарады.
**Автономия** - белгілі бір халықтың немесе территорияның өзін-өзі басқару құқығы. Автономия мәдени, ұлттық немесе этникалық ерекшеліктерді ескереді.
**Этнос** - ортақ мәдениет, тіл, дін және тарихпен біріктірілген адамдар тобы. Этникалық топтардың өзара байланыстары мен қатынастары маңызды.
**Ресурстар** - экономикалық және табиғи элементтер, қоғамның қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын. Оларға шикізат, еңбек, капитал жатады.
**Патриотизм** - өз Отанына, ұлттық мәдениетке, дәстүрлерге сүйіспеншілік сезімі. Патриотизм ұлттық бірлік пен әлеуметтік келісімді нығайтады.
**Тоталитаризм** - мемлекет барлық аспектілерді бақылауға тырысатын саяси режим. Тоталитаризмде азаматтардың құқықтары мен бостандықтары шектеледі.
**Миграция** - халықтың бір жерден екінші жерге, көбінесе экономикалық немесе саяси себептермен көшіп-қонуы. Миграция мәдени алмасуға және әлеуметтік өзгерістерге әкеледі.
**Ұлт** - ортақ мәдениет, тіл, дін және тарихпен біріктірілген адамдар тобы. Ұлттың бірлігі әлеуметтік тұрақтылық пен даму үшін маңызды.
**Анархия** - ұйымдасқан биліктің немесе мемлекеттік құрылымның болмауы. Анархия жағдайында тәртіп пен заңдылық болмайды.
**Реконструкция** - қоғамның әлеуметтік, экономикалық және саяси құрылымдарын қайта құру процесі. Реконструкция соғыс немесе революциядан кейін жүзеге асырылады.
**Сана** - адамның өз болмысын, әлемді және қоғамды түсіну қабілеті. Сана мәдениет, білім және әлеуметтік қатынастар арқылы қалыптасады.
**Деколонизация** - колониялардың тәуелсіздік алу процесі. Деколонизация ұлттық қозғалыстар мен халықаралық құқықтың дамуына байланысты.
**Геноцид** - белгілі бір этникалық немесе ұлттық топты жою мақсатында жүргізілген әрекеттер. Геноцид адамзатқа қарсы қылмыс ретінде қарастырылады.
**Ру** - туыстық байланыстарға негізделген адамдар тобы. Рулар қоғамның құрылымында маңызды рөл атқарады.
**Құқық** - қоғамда тәртіп пен әділеттілікті қамтамасыз ету үшін қолданылатын нормалар мен ережелер жүйесі. Құқық азаматтардың құқықтарын қорғауды міндеттейді.
**Отар** - басқа елдің бақылауында болатын территория немесе халық. Отарлау колониялық саясаттың нәтижесі.
**Индустриаландыру** - ауылшаруашылық қоғамнан индустриалды қоғамға көшу процесі. Индустриаландыру экономикалық даму мен урбанизацияға ықпал етеді.
**Капитализм** - жеке меншік пен нарықтық экономиканы негіздейтін жүйе. Капитализмде өндіріс құралдары жеке иелікте болады.
**Хронология** - тарихи оқиғалардың уақытында ретін зерттейтін ғылым. Хронология тарихи оқиғалардың себеп-салдарлық байланыстарын анықтауға көмектеседі.
**Социализм** - өндіріс құралдарының қоғамдық меншікке негізделген экономикалық және саяси жүйе. Социализм әлеуметтік теңдік пен халықтың әл-ауқатын арттыруды мақсат етеді.
**Археология** - адамзат тарихын зерттеу үшін материалдық қалдықтарды, артефакттарды зерттейтін ғылым. Археология өткеннің мәдениетіне, технологиясына және әлеуметтік құрылымына қатысты деректер жинайды.
**Артефакт** - адам жасаған мәдени немесе тарихи құндылығы бар зат. Артефакттар тарихи және мәдени зерттеулерде маңызды рөл атқарады.
**Зайырлы** - дін мен мемлекет арасындағы ажыратуды білдіретін принцип. Зайырлы мемлекетте діни сенімдер мемлекеттік саясатқа ықпал етпейді.
**Аңыз** - халықтың ауызша дәстүрінде сақталған, көбінесе фантастикалық элементтері бар әңгіме. Аңыздар халықтың дүниетанымын көрсетеді.
**Мифология** - табиғи және әлеуметтік құбылыстарды түсіндіруге арналған мифтердің жиынтығы. Мифология халықтың мәдениеті мен дүниетанымының негізі ретінде қызмет етеді.
**Буржуазия** - капиталистік қоғамда өндіріс құралдарына иелік ететін класс. Буржуазия экономикалық және саяси билікке ие болады.
**Ағарту** - білім мен мәдениетті насихаттау, халықты біліммен қамтамасыз ету процесі. Ағарту идеялары қоғамның дамуына әсер етеді.
**Символизм** - көркем шығармаларда символдарды пайдаланып, идеялар мен сезімдерді жеткізу. Символизм өнер мен әдебиетте терең мағына мен эмоционалды әсер тудырады.
**Хаңдық** - Орталық Азиядағы көшпелі халықтардың басқару жүйесі. Хаңдық рулар арасындағы қатынастарды реттейді.
**Мемлекет** - белгілі бір территория мен халыққа ие саяси ұйым. Мемлекет қоғамның дамуы мен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етеді.
**Реформа** - әлеуметтік, саяси немесе экономикалық жүйенің жақсаруына бағытталған өзгерістер. Реформалар қоғамды дамытуға ықпал етеді.