Егемкулов нурлыбай аликулович «Мал шаруашылығы өнімдерін өңдеу технологиясы»
Ет бағалаудың ветеринарлық – санитарлық негіздері
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
ÐгемкÑлов нÑÑлÑбай аликÑловиÑ-www.emirsaba.org
| Ет бағалаудың ветеринарлық – санитарлық негіздері.
Ет жөне ет шикізаттары тек мал ауруларының қайнар көзі ғана болмай, адам ауруларының да көзі. Осы себептен барлық ет өндеу өндірістерінде әр уақытта ветеринарлық-санитарлық бақылау жүргізіледі. Мал сойғанда және (мал-құсты) өңдегенде ветеринарлық.. Вет-санитарлық бақылаудың негізгі мақсаты, адамдар және малдар ауырмауына жол бермеу, сапалы - бағалы ет және ет өнімдерін алу. Малдәрігер қызметкерлерінің маңызды бір жұмыс бөлімі, мал соятын және оны өңцеу орындарына ветеринарлық - санитарлық қадағалау жасау. Малдың ұшасын және ағзаларын малдәрігерлік байқауды тиянақты жүргізу және дұрыс жөндеп ұйымдастыру, адамдар және малдар ауруларының алдын алуды қамтамасыз етуден басқа, барлық сойыс өнімдерін мейлінше және тиімді пайдалануға жол береді. Ет және ет өнімдерін қарап байқағанда малдың тіршілігінде анықталына алмайтын, жұқпалы және инвазиялық аурулар жиілеп кездеседі. Союға түскен малдардың ауру айқындалған туралы мәліме әкелінген шаруашылыққа уақытында жеткізілсе, аурудың алдын алу және емдеу шараларын уақытында жүргізуге мүмкіншілік жасайды. Союға дайындалған малдар үшін ветеринарлық-санитарлық шаралар, малды шаруашылықта дайындаудан, тасымалдаудан, қабылдаудан және өткізуден басталып, дайын өнім шығарумен аяқталынады. Бұл жұмысты жүргізуге, ет өңдеу өндірісінде бірнеше бөлімше, яғни бактериялық және зертханалық бар, өдейіленген өндірістік-ветеринарлық бақылау бөлімі ашылған. Мал дәрігерлері өз жүмыстарын «Правилами ветеринарно-санитарный экспертизы мяса и мясопродуктов» және де басқа нормативтік -техникалық құжаттарды нұсқау ретінде пайдаланып жүргізеді. Бұл ережелер бойынша, топалаң (сибирская язва), қарасан (эмфи-;-; зематозный корбункул), оба (чума), құтырық (бешенство), сіреспе (столбняк), зілді домбығу (злокачественный отек), секіртпе (брадзот), қой энтеротоксемиясы, пулеремия, ботулизм, маңқа (сап), сапіндетті лимфангит (эпизоотический лимфонгит африканский), оба (чума), жалған оба (псевдочума), құс орнитоз-пситтакоз ауруларымен ауырған малдардң.союға тыйым салынады. Жантәсілім (агония) жағдайдағы малды қандай себептен болмасын, одан қала топалаңға, немесе қүтырыққа қарсы вакцинация жасалған, ия болмаса сарысумен емделген малдарды союға болмайды. Емдеу мақсатпен антибиотик алған (соның ішінде жеммен) малдар союға соңғы алған дозадан үш күн өткеннен кейін ғана жіберілінеді. Ет өндіру мақсатпен союға, жасы 14 күннен төмен малдарды жіберілмейді. Өлімтік малдың, оның ішінде найзағай және электр тоғымен өлген, үсіген, батқан, тұншыққан және т.б. мал етін тамақтыққа пайдалануға тыйым салынған. Оларды техникалық мақсаттар, болмаса малдәрігерлік врачтың рұқсатымен, булан шошқаға, кейбір жағдайларда жабайы аңдарға шикі күйінде азық де пайдаланылады. Ветеринарлық-санитарлық бақылау жұмысын ет өңдеу өндірісінде алдындағы және сойғаннан кейін бақылау деп бөледі. Әдетте, жоюға тек қана дені сау малдар жіберіледі. Егерде нұсқауда көрсетілген болса, союға жүқпалы аурулы және ауруға күмәнді малдар да жіберілуі мүмкін. Дегенменде мұндай малдар әдейілеп бөлінген күнде және дені малдарды сойып болғаннан кейін жұмыс күнінің соңында, ия болмаса санитарлық қасапқанада сойылады. Мұнда, ветеринарлық-санитарлық ережені және ет өңдеу өндірістер жұмыскерлері жеке бас тазалығын қатты сақтауы керек. Сояр алдындағы бақылауда барлық ірі қара мал және жылқы басының қызуын өлшейді, ал шошқа және қойлардан - таңдау жолымен. Егерде бақылау барысында ауру мал табылса, оларды оқшауландырады, диагнозы белгілі болғаннан соң союға жіберіледі, ия болмаса қажетті ветеринарлық шаралар жүргізіледі. Союдан соң бақылау қатал міндетті болып есептелінеді, өйткені бірқатар аурулар түрі тек қана малды алғаш өңдеу барысында байқалады. Бақылау ұшадан айырған бастан басталады, мүнда ерніне, кілегейлі қабығына, тіліне аса көңіл бөліп қарайды. Бұдан басқа, топалаң ауруын жібермеу мақсатпен, шошқаның жақ астындағы сөл түйіндерін (подчелюстные лимфотические ұзлы) жарады, ірі қара мал және шошқаның финноз болмауын қадағалап шайнау бұлшық етін тіледі, жылқы басын шапқылап, маңқамен ауырғанда көбінесе зақымданатын мұрын бөліктерін қарайды. Малдың ішкі ағзаларын және кілегейлі түйіндерін қараудың маңызы өте зор. Әрбір ағза қаралады, ұстап қарайды, керек болған жағдайда еттің тауарлық түсін бүлдірмейтін етіп кескілейді. Мөлшерін, түсін, консистенциясын, патологиялық өзгерістер, гельминиттер және т.б. барлығын анықтайды. Сонан соң ұшаны қарайды, түсін, бүлшық ет және май ұлпасының консистенциясын, қансырату дәрежесін, ұшаның төменгі бөлігінде Қанның капилляр жүйесінде іркілуі (гипостаз) және патологиялық өзгерістер барлығы анықталынады. Онымен қатар сөл түйіндерін жарады, өйткені олар малдың денсаулығының, ауру қоздырғыштардың өзгерушілігін байқайтын көрсеткіш болып есептелінеді. Сәл түйіндері, сөлдің Иологиялық сүзгіші ретінде қызмет жасайды, әдетте олар анау-мынау жағдайда, кейде нақтылы ауруға тән әртүрлі патологиялық процестерге қатыстырылады. Патогендік микрофлоларды, немесе ағзаға залалды тұтарды ұстап қалғанда, сөл түйіндерінің мөлшері үлкейіп, оларда өлі ттену (некроз), ұлпада, дене мүшесінде қанның көбеюі (гиперемия), (отек), әртүрлі қабыну (воспаление) және т.б. пайда болуы, болғаннан соң мұқтаждап қарағанда, тірі уақытында білінбеген, қүрт аурулар жиіліп байқалады. Шошқа ұшасы трихинеллез ауруына зерттейді. Байқалған патологиялық өзгерістерді талдап, аурудың диагнозы қояды, ет және ет өнімдеріне ветеринарлық-санитарлық баға беріледі, Дені сау малдардан алынған ұшаларды және ағзаларды таңбалайды. Әртүрлі аурулар байқалған жағдайда сойыс малын ветеринарлықі бақылау мен ет және ет өнімдерін сараптау құжаттарының ережесі бойынша шара жасалынады, 23-24 кестелер. Байқалған поталогиялық өзгерістерді, ауруды анықтайды да, ет және ет өнімдеріне ветеринарлық-санитарлық баға береді. Дені сау малдардан алынған ұшаны және ағзаларды таңбалайды. Нақты, немесе басқа өзгеше ауру анықталса, сойыс мальщ | ветеринарлық бақылау және ет өнімдерін ветеринарлық - санитарлық сараптық қүжаттарының ережесі бойынша, әрекет жүргізіледі. Ет бағалауды дұрыс - әділ жүргізу мақсатпен, химиялык және бактериялогиялық ізденістер міндетгі түрде қажет. Бұл үшін, құрамына бұлшық ет, сөл түйіндері және әсіресеі патолгиялық өзгерістер бар ішкі ағзалар енетін орташа сынама алады. Мал уланғандығына күмәндік болса, оған сәйкесті биохимиялық зертеулер жүргізіледі. Малды алғаш өңдеу барысында иесіздікті (обезличка) болдырмау: үшін, барлық ұшаны және ағзаны бір нөмірмен таңбалайды. Бұл қажет болған жағдайда, айталык ветеринарлық - санитарлық сараптама кезінде ауру табылса, малдың қай топта болғанын жеп - жеңіл анықтауды қамтамасыз етеді. Бағалау барысында тамақтыққа жарамайтын ұшалар және ішкі ағзалар мал азығына өңделеді, немесе түгелдей жойылады. Сапалы өнімдерді - етті және ет өнімдерін, тек дені сау мал мещ құстан ғана өндіруге болатыны баршаға мәлім. Демек, шаруашылықтағы мал мен құстың ет өнімін керекті де қажетті жағдайларды мал дәрігерлік және санитарлық талапқа сай жасау әрбір азаматтың борышы болып саналады. Сондықтан ет және ет өнімін өңдіруші өндіріс жұмыскелері жю кездесетін аурулар жайлы жалпы түсінігі болуы керек. Бұл аурулардын қандай себептерге байланысты өршитінін, аурудың белгілерін, ауруға шалдықтңрмау үшін қолданылатын сақтық шараларын, ал керек бола қалған жағдайда кейбір емдеу тәсілдерін де білу, әрбір ет өнімдерШ өндіруші мамандарга ауадай қажет. Соған орай енді мал мен құста жйі кездесетін аурулар және оларды болдырмас үшін жүргізілетін тиісті мал дәрігерлік-санитарлық шаралар төменде баяндалады. Ескерту: Шошқа және ірі қара мал финнозы: 1- 20 күн шамасында күшті түздау (құрамында тұздық мөлшері.7 % -дан кем емес), 2-шошқа етін -10° С он күн аяздап қатыру, -12° С төрт күн; ірі қара мал етін -12 С ұстамаиақ, - 6 С 24 сағат үстау. Кесте 23 - Малда жұқпалы және инвазия аурулары байқалғанда, етті пайдалану тәртібі
жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||