Егер «Көктөбе» демалыс орнына жаяу барсаңыз
жүктеу/скачать 3,07 Mb. Pdf көрінісі
|
Түрікменстан. Түрікменстанда 60-70 мың шамасында қазақ бар деп есеп те лі- нуде. Қазір бұл елде қазақ мектептері толық жабылған. Қазақстанның баспасөз өнім- дері Түрікменстанға жеткізілмейді. Қазақ тілінде телехабар жүргізілмейді. байланыс қатынасы күрделеніп, визалық тәртіпке көшірілуі бұл елдегі қандастарымыздың Қазақстанға келуін қиындатып жіберді. Қытайда
Өзбекстанда ресейде Түрікменстанда моңғолияда Қазақтар саны 1 500 000 астам 1 500 000 1,2 млн
65 000 145 000
Қазақ мектебі 250-дей қазақ, 250- дей аралас 234 қазақ, 552қазақ- өзбек аралас, 1 - 34 Қазақтілді телеарна 2 -
- - Қазақтілді радио 1 - - - - Қазақтілді басылымдар 20 (астам) 1 2
? Қазақ театры ? 2
- 1
Бұл екеуінің алатын орны екі бөлек. «диаспора» – көші-қонның(миграция) нәтижесінде өзге мемлекетті қоныстанған ұлт өкілдері. Ал ирредент – соғыс аннекция, шекара анықтау барысында немесе отарлау саясаты нәтижесінде өз отанына қайта біріге алмай қалған шекаралас өлкедегі ұлт бөлшектері болып табылады. Яғни ирредент тұрғындар үшін өздері қоныс етіп жатқан мекен атақоныс болып табылады. диАСПОРА МЕН иРРЕдЕНТТІң АЙЫРМАСЫ О Й -Т ү ЙІН О Й -ТҰЖЫРЫМ Әлем елдеріндегі қазақ диаспорасымен тығыз байланыс жасап, жұ- мыс атқаратын құзырлы орган қажет. Бүгінгі таңда Мәдениет және ақ- па рат министрлігінің Тіл комитеті мен Еңбек және халықты әлеуметтік қор ғау министрлігінің Көші-қон комитетінің құзыры көбіне шектеулі. шетелдердегі қазақ диаспорасымен жұмыс істейтін дү ние жү зі қазақтары қауымдастығы мемлекеттік бюджеттен қар жы лан ды рыл- май ды. Сол себептен аталған қауымдастықтың көп мәселелерде қолы қысқа. Айтпақшы, Қазақстан соңғы кездері НАТО-ның Гүржістандағы, одан кейін Ауғанстандағы бітімгершілік күштерінің жаттығуына шақыруларына жауап бермеді. Бұл оған балама ҰҚшҰ-ның белсенділігімен байланысты болса керек. Соңғы кездері сарапшылар «басқармалы тұрақсыздық» терминін қолданып қояды. Әлгі Ауғанстандағы, ирактағы «басқармалы тұрақсыздыққа» кімдер мүдделі екенін ішіңіз сезетін болар. НАТО-НЫң ҚҰРЫЛЫМЫ наТо-ның негізгі мақсаты – 1949 жылғы Вашингтон шартында жазылып, 1990 жылғы лондон декларациясында ма құл данған шартқа қатысушы мем- ле кет тердің саяси ынтымақтастық және ұжымдық қорғаныс негізінде Тә уел сіздігін жә¬не демократиялық құ ры лымдарын қан дай да бір сыртқы агрес сия дан қор ғау, соғыстың алдын алу мен тиімді қор ға- нысты қамтамасыз ету ге жеткілікті әс кери мүм кіндіктерді нығайту, басқа елдермен саяси үнқатысуды жолға қою және еу- ро палық қауіпсіздік саласындағы ын ты- мақтастық жолдарын іздестіру болып та- бы лады. наТо-ның жоғарғы саяси органы – солтүстікатланталық Кеңес (наТо Ке- ңесі) деп аталады. наТо Кеңесі барлық мүше елдердің өкілдерінен құрылып, бас хатшының басқаруымен екі жылда бір өз мәжілісін өткізеді. жоғарғы әскери-саяси органы қызметін 1966 жылдан бері жы- лына екі рет қорғаныс министрлер дең ге- йін де бас қосатын, бірақ тұрақты өкілде- Биыл 60 жыл толғалы отырған НАТО-ның шаңырағын 1949 жылы 4 сәуірде АҚш, Канада, исландия, Ұлыбритания, Франция, Бельгия, Ни дерланды, Люксембург, Норвегия, дания, италия, Португалия елдері кө те ріс кен еді. 1954 жылы қарсыласы Кеңес Одағы мүше болып кіруге сұ ран ға нымен НАТО бас тартқан екен. Бүгінде 28 мүше-мемлекеті бар НА ТО құрылғалы бері 2009 жылы 1 сәуірде Албания мен Хорватияның қа тар ға қосылғанын есепке алғанда, шығысқа қарай 6 дүркін кеңейіпті. рі нен тұратын Әскери жоспарлау Комитеті ат қа рады. сессия-аралық уақытта бұл ко ми тет қызметін барлық мүше елдер елші дәрежесіндегі өкілдерінен тұратын Тұ рақты әскери жоспарлау комитеті ат- қа рады. наТо-ның жоғарғы әскери ор- га н ы – Әскери комитет. еуропадағы жо - ға р ғы басшылықты жоғарғы қол бас шы (әрқашан – америкалық гене рал) бас қа- рады. оның қол астына үш ұрыс ала ңы басшылығы кіреді: солтүс тік еу ро палық, орталықеуропалық және оң түс ті кеу ро- палық. наТо осы ұйымға кі руге ұмтылатын не месе осы ұйым сая са тын қолдайтын бір қатар еуропалық мем ле кет термен «бей бітшілік үшін ынтымақтастық» деп ата латын келісімге қол қояды. бұл бағ дар - лама мүшелері: албания, австрия, Әзір - байжан, армения, Гүржістан, Ир лан дия, Қазақстан, Қырғызстан, ма ке дония, Өз- бекстан, молдова, ресей, Тәжікстан, Тү- рік менстан, украина, Финляндия, Хор ва- тия, Швейцария, Швеция. ЖАу ЕЛЕСІМЕН ӘЛЕКТЕНГЕН ӘСКЕРи ҰЙЫМ 850 миллионнан астам халқы бар наТо-ның әу бастағы мақсат-міндеттері оның басты бақталасы Ксро құлағаннан кейін де өзгерген жоқ. наТо басшылығы өз қауіпсіздігіне ешқандай қауіп төнбесе де, қорғаныстан гөрі агрессорлық си па- тын сақтап қалуды жөн көретін секілді. оған дәлел ретінде наТо-ның балқан тү бегі, оңтүстік-Шығыс европа, жер орта те ңізі аймағы, солтүстік және орталық аф рика, Таяу және орта Шығыс, Қара те ңіз, Шығыс европа (Тмд), Кавказ, ор- та лық азия, ауғанстан, азия-Тынық мұ- хи ты ай мағы мен оңтүстік-Шығыс азия ай мақ та рын дағы белсенді әскери со ғыс қи мыл д арын айтуға болады. бая ғы дан бақталас Варшава шарты ұйымы ыды- раған соң наТо ендігі жерде терроризм еле сі мен күреске кірісті. 2001 жылғы 11 қыркүйектегі лаңкестік әре кет тен соң, ал- ғашқы рет альянс мүшелері солтүстік ат- лан тика келісімі жарғысының 5 бабы бо- йын ша лаңкестік әрекетке жауап ретінде ау ғанстан жерінде «бүркіттің көмегі» (Ope ra tion Eagle Assist) және «бел сенді әре кет» (Operation Active Endeavor) ша ра ларын жүзеге асырды. наТо ха- лық аралық лаңкестікпен күресте Ва- шинг тонға көмектесуімен қатар, кейбір жағ дай ларда аҚШ-тың мүлтіксіз жұмыс ат қ а ра тын геосаяси құралына айналып отыр. айт пақ шы, ауғанстанда 20 тамыз күні пре зи дент сайлауы таяп келеді. бұған бай ланысты ауған тәлібтерінің лаңкестік әре кет тері үдеп кетті. жақында ауғанстанға ат басын бұрған наТо бас хатшысы андерс расмуссен 300 мың дық әскер сайлау қарсаңындағы ау ған елінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету ге әзір екен- дігін мәлімдеді. наТо-ның жа ңа сай лан- ған бас хатшысы андерс Фог рас мус сен мұхаммед пайғамбардың ка ри ка ту ра- сы на байланысты дау-жан жал мен аты шық қан дания елінің бұрынғы пре мьер- ми нис трі. демек, расмуссеннің ке луі мен лаңкестікпен күрес күшейеді деп бол жау- ға негіз бар. аҚШ-тың наТо-да ғы үлесі – 29 пайыз, Германиянікі 23 па йыз, ал Ұлыбританиянікі – 13 пайызды құ рай ды. еуропаның энергетикалық қауіпсіздігі күрделеніп барады. наТо-ның шығыс қа қарай кеңеюінің саясидан гөрі энергети- ка лық астары мол. Өйткені қазіргі кез де еуропа 50 пайыз қуат көздерін импорт- та са, 2020 жылға қарай 70 пайыз- ға дейін импортқа тәуелділігі артады. осын дай стратегиялық себептерге бай- ла нысты наТо Қара теңіз аймағына, баку-Тбилиси-жейхан мұнай құбырына ба сымдық береді. Гүржістан мен украина наТо-ның есігін қанша қаққанымен бұл әс кери ұйымның күн тәртібінен шегерілуі көп жайды аңғартса керек. бәрінен де наТо-ны реформалау мәселесі күйіп тұр. енді Вашингтонның бақылауындағы альянстың Германия мен Францияға енді қажеті жоқ. бәлкім, лаңкестікпен күрес науқанына орай наТо-ның мақсатын, әс кери құрылымын қайта қарау керек шы ғар. оның үстіне мүше елдердің көбі наТо-ны ұжымдық қорғаныс түрінде емес, «тілектестік коалициясы» үлгісінде құ ру ды жақтайды. Қазақстан – НАТО: саяси диалог Қазақстанның 1994 жылы «бейбітшілік үшін әріптестік» бағдарламасына қосылуы арқа сында әртүрлі бағыттағы ынты- мақтастық жандана түсті. 2006 жы лы Әріптестік іс-қимылдардың Инди ви-
дуал ды жоспарының қабылдануымен наТо мен Қазақстан арасында 26+1 форматында өзара әрекеттестік пен саяси диалог үйлесім тауып, қарым- қатынас деңгейі жаңа сапаға көтерілді. Қазақстан орталық азия аймағы ішінде наТо-ның парламенттік ассамблеясымен ресми қарым-қатынас орнатқан тұң ғыш мемлекет. биыл астанада еуроат лан- тикалық әріптестік кеңесінің ІІІ фо румы өтіп, онда Қазақстан 29 тамызды дү- ниежүзілік жаппай қырып-жоятын қа- ру дан бас тарту күні деп атауды ұсынды. наТо-мен ынтымақтастық аясында «дала қы раны» халықаралық жаттығулары бо- йынша «Қазбриг» алдағы 2010 жылы бітім гершілік миссияға қатыспақ.
мамандар еу ро па да ғы мұсылмандар са ны ның артуын ими грант тар дың шамадан тыс легімен және жергілікті тұр- ғын дар дың арасында бала са- нының барынша азайып жат- қанымен түсіндіруде. Қа зірде мұсылмандар 500 мил лион тұр ғын ды құ рай тын еу ро па құр- лы ғы ның 5 па йызына жетіп, 23 мил лион ды бағын дырды. де мо граф тардың ай туынша, мұсылман диас пора сы, әсіресе бри тания, Испания, Гол лан дия елдерінде шектен тыс ар тады. Қазір НАТО-ға 28 мемлекет мүше. 2008 жылғы дерек бойынша НАТО- ның Еуропадағы әскер саны – 3699510 адам, оның – 1367700-і АҚш әс ке рі. Ал Еуропадағы әскери күштері, атап айтқанда, 13514 танкісі, 16042 ар тил- лериялық жүйесі, 4031 ұшағы, 1305 тікұшағы орналастырылған. АҚш-тың Еуропада 480 ядролық оқпаны бар. НАТО-ның әлем бойынша құр лық тық әскер күштерінің жалпы саны, соның ішінде 25 275 танкісі, 27875 ар тил ле- рия лық қондырғысы, теңізде 550 әскери кемесі, 173 сүңгуір қайығы, әуеде 14522 әскер ұшағы, 9043 тікұшағы, 800 әскери тікұшағы бар. АЛАш-АНЫҚТАМА РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет №136 (136) 12.08.2009 жыл, сәрсенбі www.alashainasy.kz 3
шекпенге қарамайды. Бұл еліміздегі кеден бекеттеріндегі жағдайға қаратылып айтылған сияқты. Тек осы жылдың жеті айының өзінде ғана кеден органдары қызметкерлеріне қатысты 96 іс қозғалуы осыған дәлел болса керек. Олардың барлығы да сыбайлас жемқорлыққа қатысты. Арбаны жүгімен, түйені түгімен жұтатын жемқорлық көрсеткіштерінен Павлодар облысы көш бастап келеді. Керекуде соңғы жеті ай ішінде 16 қызметкер пара алғаны үшін істі болған. Одан кейінгі орынды Алматы қаласы иеленіп отыр. Мұндағы істі болғандар саны – 14. Кедендік бақылау комитетінің ресми өкілі Ержан Байтананың айтуынша, көбіне сы байлас жемқорлық оқиғаларына ау мақ тық кеден органдары басшылары ның өз дері де жол беретін көрінеді. Мысалы, осы жылдың қаңтар айында Астана қаласы Кедендік бақылау департаментінің ішкі қауіпсіздік бөлімі «ӘуежайАстана» кеден бекетінің бірнеше қызметкеріне қатысты іс қозғаған. Олар контрабандалық жол мен жасырын жүк алып өтуге жағдай жасаған. Қазіргі кезде қармаққа түскен кеден шілердің қылмыстық істері айыптау қорытындысымен бірге сотқа жолданған. Жалпы, кеден бекеттеріндегі жем қор лық пен заңсыздықтар әкімшілік ке дер гілерге байланысты туындап жатады екен. Сондықтан Кеден комитеті жаңа Ке ден кодексінің жобасын жасап отыр. «Ол жақын күндері, яғни тамыз айында Үкімет ке енгізілуге тиіс», – деп мәлімдеді Ке дендік бақылау комитеті кедендік кі ріс тер басқармасының бастығы Елена Канаш кина. Оның айтуынша, аталмыш жоба қа былданса, мемлекеттік шекара арқылы өткі зетін автомобильдік пунктілеріндегі мем лекеттік бақылаудың барлық түрі (кө ліктік, ветеринарлық, фитосанитарлық жә не санитарлықкарантиндік) кеден ор ган дарына беріледі. Сонымен қатар ол заң жобасы кедендік ресімдеу кезіндегі қажетті құжаттар са ны ның азаюына, сондайақ бизнес үшін қо лайлы жағдайлар жасауға бағытталған нор малардан тұратынын мәлім етті. Бүркіт НҰРАСЫЛ, Астана
Қоғамдық орындарда сыра ішуге тыйым салу «Темекіге тыйым салу туралы» заң секілді қағаз жүзінде қалып қоймай ма? Камал БҰРХАНОВ, Мәжіліс депутаты: Нұра ТЫНЫСҚЫЗЫ, заңгер: Қазбек ТӨЛЕБАЕВ, медицина ғылымының докторы: ? а л а ш т ы а л а ѓ д а т ћ а н с а у а л а л а ш т ы а л а ѓ д а т ћ а н с а у а л – Қоғамдық орындарда сыра ішуге тыйым салу туралы заң көптен бері сөз болып келе жатқан. Кеш те болса қабылданғанына қуанамыз. Себебі қо ғамдық орында сыра ішпеу заң жүзінде қабылданған соң, қоғам ал дын да мұны ашық талап ете аламыз. Заңның қабылдануының өзі адам дар арасында мұның дұрыс еместігі туралы санасезім, түсінік қалыптастыра алады. Себебі соңғы кездері сыраны тұтынушылар тым «жасарып» кетті. Әрі көшелерде ашықтанашық пайдаланатын болды. Көшеде сыра ішіп келе жатқан жасты көрген мектеп оқушысының санасында «мен де дәмін татып көрсем» деген қызығушылық оянатыны сөзсіз. Енді бұған тосқауыл қоя алатын болдық. Бұл заң бүгін болмаса да, ертең өз нәтижесін береді. Рас, «Темекі туралы» заң аяқасты болды. Бірақ статистикаға қарап оты рып, темекі қолданушылардың саны бұрынғыдан азайып келе жат қа нын кө ріп қуанамыз. Сол секілді сыраның да тұтынушыларын азайтуға бұл заң кө мектеседі деп ойлаймын. Айта кетер жайт, бұл жерде сыра сатушылар ға да талапты қатайту керек. Қазір кез келген жерде құйылмалы сыра саты ла береді. Осы орайда сыраның кез келген жерде сатылмауын қа да ға лап, сатылу уақытын да шектеу қажет секілді. – Егер қоғам болып заңның өз күшінде жұмыс істеуіне атсалыссақ, ол заң жұмыс істейді. Ең бастысы, бұл – біздің қоғамға керек заң. Сондықтан заңның қағаз жүзінде қалып кетпеуіне бәріміз атсалысуымыз керек. Атабабамыздың өмір салтында жоқ мұндай жаман әдетке тосқауыл қоймасақ болмайды. Оның үстіне көшеде ашықтанашық жастарымыздың сы раны қолына ұстап жүріп тұтынуына тіпті жол беруге болмайды. Өркениетті елдердің барлығында бұл жаман әдетке тыйым салынған. Өскелең жастардың да салауатты өмір салтын ұстанып, дұрыс өсіпжетілуі үшін бұл заңның маңыздылығы жоғары. Ең болмаса, заң жүзінде бар болғандықтан тәртіп қадағалау орындары тәртіп бұзушыдан сыраны қоғамдық орында қолданбауды талап ете алады. Мұның өзі жетістік. – Заңдық тұрғыдан қарар болсақ, заңның орындалмауы – заңға қайшы. Заң не үшін қабылданады? Заң, ең алдымен, орын далу үшін қабылданады. Қазіргі таңда осы заң арқылы қоғамдық орындардағы тәртіпті күшейтіп, зиянды сусынға әуес адамдардың саны азаяды деп күтілуде. Себебі соңғы кездері ішімдіктің осы түріне бой алдырған жастардың қатары көбей ген. Осы орайда тәртіп сақтау орындары үшін бұл – үлкен кө мек. Олар, ең болмағанда, заңда белгіленгендей талап ете ала ды. Заңның орындалуы үшін құқық қадағалаушы орындармен қатар қарапайым тұрғындар да атсалысуы қажет. Мәселен, жастардың көшеде ашықтанашық сыра ішіп отырғанын көрген тұрғындар оны тиісті жерге хабарласа, ал олар өз кезегінде осы мәселеге қатысты шара қолданып жатса, ең болмағанда, көше де ашықтанашық алкогольді өнім қолдануға тыйым болар еді. Сонымен Азаматтық кодекстің 366бабындағы өзгеріс сыраны кез келген жерде ішпеуді талап етеді. Тек осыған жанжақтан қолдау көрсете білсек игі. Сауалнаманы жүргізген Қуаныш ӘБіЛдӘҚЫЗЫ ОТБ
АС ылы
Қ Бюд
ЖЕ Т
ОйКӨКпАР ТҮйТКІл
ТАСыМАл нарық
Еуропалық елдердің көбінде бірың ғай мектеп формасы жоқ. Бұл – әлі күн ге өз шешімін таппай келе жат қан мә се ле лердің бірі. Мәселен, Ұлы бри та ния да оқушылардың өз мектеп фор ма сы бар, ал Австралияда, Үндістан мен Ирлан дия да ол классикалық үлгідегі киім ге ұқсас, әрбір беделді мектептің өз ло го типі бар және оқушылар сабаққа «фир ма лық» гал с тук пен келуге міндетті. Герма ния да бі рың ғай мектеп формасын енгізу мә се ле сі көпшіліктің талқысына салынып жат са, америкалық оқушылар арасында қою көк, ашық сұр және ашық жасыл түсті киім дер кеңінен тараған. Кубада мектепті бітір ген нен кейін жоғары оқу орындарында да арнайы форма кию міндетті. Түркия мен Сингапурда міндетті мектеп формасы бол ғанымен, әр мектептегі киімнің түсі әртүрлі, алайда бәрінің киім үлгісі бірдей: ұлдар – костюм, қыздар блузка, жемпір мен белдемше киеді, мектептің түсіне қарай бәрі бірдей галстук тағады. Ал біздің елімізде бірыңғай мектеп формасы 2003 жылы енгізілді. Оны бірінші дайындаған ірі мекеменің бірі «Сымбат» сән академиясы болатын. Сұраныстың ар туы нан болар, бүгінде мектеп формасын тігетін кәсіпорындардың қатары жыл са нап артып келеді. Қазір «Сымбаттың» қа та рына «ЕркеНұр», «Ангелхор» сияқты тігін фабрикалары қосылды, сонымен бір ге аймақтарда да тігін фабрикалары ар тып келеді. Бәсекелестіктің күшеюінен бо лар, биыл баға аса қымбаттамаған. Кей фирмаларда өткен жылғыға қара ған да біршама арзандаған. Мәселен, «Ангелхор» фирмасында оқушы қыздарға арналған төрттік топтаманың (пиджак, жилет, шалбар, юбка; өлшемдері – 2638) бағасы киімнің өлшеміне қарай 11 000
тең ге ден бастап, 13 500 теңгені құрады. Оқу шы ұлдарға арналған үштік топтама ба ға сы өлшемдеріне қарай 8000 теңгеден бастап, 11 500 теңгеге жетіп жығылады. Киім дер жекелей де сатылады. Жыл сайын жакет, белдемше, пиджак тардың алуан түрлерін ұсынатын «Сым бат» сән академиясында оқушы қыздарға арналған үштік топтаманың (жакет, жилет, белдемше; өлшемдері – 2636) бағасы – бұрынғысынша 8750 теңге, екінші түрі – 9350 теңге, үштік топтама 10 350 тең ге тұрады. Оқушы ұлдарға арналған үш тік топтама (пиджак, жилет, шалбар; өлшем де рі – 2636) бағасы – 10 350 теңге. Жеке сатып алатын болсаңыз, мұнда пиджак – 5250 теңге, шалбар – 2700 теңге, жилет 2400 теңге тұрады. Ал «ЕркеНұр» компаниясында оқу шы қыздарға арналған төрттік топтама ның (пиджак, жилет, шалбар, белдемше;) 2832 өлшемдегілерінің бағасы – 9500
жүктеу/скачать 3,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|