Пифагор – пифагорлық одақтың негізін қалаушы. Ол Самос аралында туған. Фалестің ақыл-кеңесімен Египетке барған ол 22 жыл бойы египеттік балгерлерден дәріс алды. Милеттіктерден айырмашылығы, ол әлем субстанциясын санмен теңестірді: “сан мен өлшем жоқ жерде хаос үстемдік етеді”, демек, барлық тірліктің негізі сан дейді. “Әлемде сұлулықтан басқа ештеңе жоқ, ал, сұлулықта пропорциядан өзге ештеңе болмайды, пропорциядан саннан бөтен түк таппайсың” дейді.
(б.д.д. 576-496 жж.)
Эфестік Гераклит – диалектиканың негізін қалаушылардың бірі. Гераклит Эфес қаласында туылған. Гераклит идеяларының мазмұндалуы қиындығымен ерекшеленді, сол үшін оны көзі тірісінде “қараңғы” деп атады. Ол материалды. Гераклит дүниенің үздіксіз өзгерісте, қозғалыста болатындығын және қозғалыстың көзі қайшылықта екендігін айтқан алғашқы ойшылдардың бірі.
Атомдық ілімнің негізін қалаған ойшыл Левкипп (Vғ.б.э.д.) дүниені бөлінбейтін ұсақ атомдардан тұратынын, олар үнемі үздіксіз қозғалыста болып, бір- бірімен қосылып, барлық заттарды, құбылыстарды құрайтынын айтқан.
Левкипп
Демокрит
Демокриттің ұстазы әрі досы.
Аристотельдің айтуынша Левкипп Парменидтің (Элей мектебі) – сезімдік тәжірибемен материалдық денелердің қозғалысының мүмкін еместігі туралы пікірімен келіседі. Левкипп ғылым айналысуына жаңа ұғымдар: абсолюттік бос қуыс, осы бос қуыста атомдардың қозғалуы: механикалық қажеттілік ұғымы.
Демокриттің ілімі бойынша болмыс атомдардан тұрады, ал бейболмыс бос қуыстан тұрады. Ол екі бастаманы: атомдар және бос кеңестікті айтады. Атомдар, яғни бөлінбейтін бөліктер, өзгермейді: олар мәңгі, үнемі қозғалыста болады және тек пішіні, үлкендігі, орналасуы тәртібінде айырмашылық болады. Атомдардың бірігуінен денелер пайда болады, атомның құлауы денелердің жойылуына әкеледі.
Ешбір нәрсе себепсіз пайда болмайды, бірақ бәрі қандай да бір негізде және қажеттілікке байланысты пайда болады.