бенз(о)пирен-концерогендік (ісік ауруы) әсер етеді. АҚШ-тың Ұлттық онкология институты қатерлі
ісіктердің 60-90% экологиялық факторға, әсіресе СН-мен ауаның ластануына байланысты екенін айтады.
3.
SO
2
- күкіртті газ.
SO
2
+О
2
SO
3
(күкірт ангидридін) түзеді. Ол ауадағы су буларымен қосылып H
2
SO
4
-на айналады.
H
2
SO
4
тамшылары ауада тұман болып, жауын жауғанда қышқылды жаңбыр болып жерге түседі. Ол металды
тотықтырады, бояуды күйдіреді, адамның өкпесі мен өңешін ауруға шалдықтырады. Жануарлар мен
өсімдіктерге өте зиянды.
4.
Смогтар.
Ағылшын тілінен аударғанда smoke-түтін, fog-тұман деген мағына береді. Смогтың
пайда болуы үшін белгілі бір жағдайлар керек. Олар көбіне өнеркәсібі дамыған және автокөліктері көп қала
ауаларында түзіледі.
Смогтар адамның тыныс жолдарына әсері етіп, тыныс алуды қиындатады. Ірі қалаларда өнеркәсіптің
дамуымен және автокөліктер санының көбеюімен бірге смогтың пайда болуы жиілейді. ТМД-ның бірқатар
қалаларында смогтың пайда болуына қолайлы физикалық-географиялық жағдайлар бар.
Бұлар жер бетіне
жақын инверсия қабаттары пайда болатын және ауа жылжымайтын тау қазаншұңқырларында орналасқан
қалалар. Алматы смог түзілетін қалалар қатарына жатады. Ондай қалаларда ауаны өнеркәсіптің ластауы
артып кетуіне жол беруге болмайды және автокөліктер санына шек қойылуы тиіс.
Ауаның әртүрі газдармен ластануы көздің кілегей қабатының ауруына әкеледі, соның бірі
коньюктивит т.б.
Pb иісті газбен тарайды,
қандағы эритроцитке, нерв жүйесіне әсерін тигізіп ұйқысыздыққа әкеледі.
Дүние жүзінің денсаулық қорғау ұйымы ауаның ластануы адам денсаулығына қауіп төндіріп, зардап әкеледі
деп есептейді.
ҚР-да 1951ж 446 химиялық заттар мен олардың 33 түрлі қосындыларының қалдығы ауаға жіберуге
болатын ШРМ белгіленіп, іс жүзінде қолданып келеді. Мұндай нормаға сай келмеген жағдайда қаладан
тысқары жерде орналастыру керек.
Қазір осы заманғы өркениет бар болғанмен, ол қауіп-қатер астында. Сондықтан,
глобальды
экологиялық мәселелер қатарынан шешімдерді талап етеді. Глобальды экологиялық мәселелердің шешіміне
арналған жалпы мақсаттар бірінші кезеңде жобаға келген, олар келесі бейнелермен сиппатамада болатын:
1.
Глобальды энергетикалық және биогеохимиялық айналымын зерттеу (энергетиканың даму
болашағы және оның экожүйеге мүмкіндігінше әсер етуі; бұрынғы және қазіргі өнеркәсіп қалдықтарынан
ластанудың сандық анықтамасы).
2.
Глобальды өзгертулердің бағалауына арналған бақылау жүйелерінің негізделуі(жерде және
ғарышта орналасқан бақылаудыңжаңа жүйелерінің дамуы;қазіргі және алда жоспарланған бақылау
жүйелерінің глобальды өзгеру бағалауымен сәйкес талдауы).
3.
Биоәртүрлілікте глобальды өзгертулерді талдау (биоәртүрлілікпен суреттеу және бақылау;
биогеохимиялық айналым мен биоәртүрлілік арасындағы байланысты талдау).
4.
Экологиялық өзгертулерді түсіну негіздерінің теориялық және методологиялық өндеуі
(экожүйелердің тұрақсыздығын зерттеуге арналған жақындаудың шығуы:
глобальды экологиялық
өзгерулердің күні бұрын хабар беруіне арналған методологиялық база талдауы).
5.
Халықаралық күштер талдауы мен демеуі (халықаралық геосфералы-биосфералық бағдарлама;
қоршаған ортаны тану облысында халықаралық келісімдердің тануы мен демеуі).
Глобальды қауіпсіздікпен басқару жобасы айналасында және жобамен сипатталған келесі
приориттер:
-ең маңызды жобамен енуді зерттеу, яғни дүниежүзілік бірлестіктің өмір сүруіне әсер ете алатын,
экологиялық, демографиялық,
экономикалық, саяси, гуманитарлық және әлеуметтік аспектілерімен қоса
әсер ете алатын;
-ерте айырып тануға арналған жақындаудың әрбір жобаға келетін компоненттерінен қауіп-қатерді
өндеуі және бағалаулары, сонымен қатар олардың арасындағы өзара әрекеттестігі;
-келісімдердің, бағдарламалардың және глобальды қауіпсіздік мақсаттарының шешіміне арналған
институттардың нәтижелі қолдануының, халықаралық ынтымақтастықты кеңейту жолдарын іздеулері.
Глобальды экологиялық
проблемаларды шешу жолдары және экологиялық
қауіпсіздік нығайтулары
қоршаған ортаны қорғау халықаралық заңға сүйенген маңызды кезең жасауы болып табылады.
Қоршаған ортаны қорғау халықаралық заңға сүйенген деген бұл- принциптермен және халықаралық
құқық нормаларының жиынтығы. Олар әртүрлі қайнардың қоршаған ортасына шек қоюға және зиян
нәрселерді жоюына, сонымен қатар мемлекеттің табиғи қорларын орынды қолдануын жөнге салады.
Қоршаған ортаның халықаралық құқық дамуы негізінде келісім жолмен болады. ЮНЕП-пен тап осыларға
көп жақты 152 келісім-шарттар тіркелген. Біздің еліміз қоршаған ортаны қорғау халықаралық шараларға
белсенді қатысуды қабылдайды.
Достарыңызбен бөлісу: