Электр жєне магнетизм
Кулон заңы былай тұжырымдалады
жүктеу/скачать 3,05 Mb.
|
УМК 2 часть
- Бұл бет үшін навигация:
- Электростатикалық өріс. Электр өрісінің кернеулігі. Электр өрісі
- Ньютон бөлінген Кулон
| Кулон заңы былай тұжырымдалады: нүктелік екі зарядтың өз ара әсер күші әрбір зарядтардың шамаларына пропорционал және олардың ара қашықтығының квадратына кері пропорционал. Кулон заңы мына формуламен өрнектеледі:
. мұндағы: - пропорционалдық коэффициент, мен өз ара әсерлесетін зарядтардың шамалары, - олардың ара қашықтығы. СИ системасында зарядтың бірлігі Кулон (К) болып табылады. Кулон заңындағы пропорционалдық коэффициентті - ге тең деп алады. - шамасы электрлік тұрақты деп аталады. Ол мынаған тең: . Оның өлшеуіштігі электр сиымдылығын ұзындықққа бөлгенге тең. Осыған сәйкес оның бірліктерін фарад бөлінген метр деп өрнектейді. Егер әсерлесуші зарядтар изотропты ортада болса, онда Кулон күші мынаған тең: F = ; Мұндағы: - ортаның диэлектрлік өтімділігі. Вакуумның диэлектрлік өтімділігі =1. Электр зарядының көлемдік тығыздығы - = ; Электр зарядының беттік тығыздығы - = ; Электр зарядының сызықтық тығыздығы - = ; Егер жүйе сыртқы ортамен ешбір электр зарядтарымен алмаспаса, ондай жүйені – оқшауланған электр жүйесі дап атайды. Оқшауланған электр жүйесі үшін электр зарядының сақталу заңы орындалады. Кез-келген тұйықталған жүйеде электр зарядтарының алгебралық қосындысы әр уақытта өзгеріссіз қалып отырады, яғни Оқшаулаған жүйені құрайтын зарядталған денелер немесе бөлшектердің алгебралық қосындысы барлық процестерде өзгермейді. Электростатикалық өріс. Электр өрісінің кернеулігі. Электр өрісі – электр зарядтары өзара әсерлесетін материяның түрі. Электр өрісін заряд туғызады. Қозғалмайтын заряд өрісін – электростатикалық деп атайды. Элекр өрісін өлшеуіш құралдармен байқауға болады. Осы сыншы зарядты электр өрісіне қойған кезде оң зарядтардың кеңістіктегі орнына және мәніне ешбір өзгеріс енгізбеу керек. Осыған қандайда бір F күші әсер етсін делік. Осы күштің сынақ зарядқа қатынасының векторлық шамасы электр өрісінің кернеулігі деп аталды. Зарядтардың арасындағы әсер электр өрісі арқылы жүзеге асырылады. Кез-келген заряд өзінің айналасында кеңістіктің қасиетін өзгертеді - онда электр өрісін туғызады. Берілген жерде өрістің барын анықтау үщін ол жерге зарядталған денені орналастырып, ол электр күштерінің әсерін байқай ма жоқ па соны анықтаймыз. Сөйтіп, электр өрісін біліп, зерттеу үшін белгілі бір “сынақ” зарядты пайдалану керек. - бұл векторлық шаманы берілген нүктедегі (яғни сынақ зарядтың f күштің әсеріне ұшырайтын нүктедегі) электр өрісінің кернеулігі деп атайды. Электр өрісінің кернеулігінің өлшем бірлігі: Ньютон бөлінген Кулон (Н/Кл). Өрістердің суперпозициясы. Диполь өрісі. Электр өрісінің суперпозиция (беттесу) принципі былай тұжырымдалады: Зарядтар системасының өріс кернеулігі системаның әрбір зарядтары жеке-жеке туғызатын өріс кернеуліктерінің векторлық қосындысына тең: Бұл өрнек электростатикалық өрістің суперпозиция принципі деп аталады. Электрлік диполь деп шамалары жағынан тең, система өрісі анықталатын нүктеге қарағанда ара қашықтығы l едәуір аз әр текті екі, +q және –q нүктелік зарядтан құрылған жүйені айтамыз. q- q+ - + (1-сурет) Зарядтардың екеуі арқылы өтетін түзу дипольдің осі деп аталады. Кез келген нүктедегі дипольдің өріс кернеулігі мынадай формула арқылы анықталады: Мұндағы - дипольдің осі мен берілген нүкте бағытының арасындағы бұрыш. жүктеу/скачать 3,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|