Эмбриология
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Шеміршек тінінің дамуы (хондрогистогенез)
- 8 .1 7 -су р е т. Гиалинді шеміршектің дамуы (Ю.И. Афанасьев бойынша схема): а — хондрогенді аралшық; б — алғашқы шеміршек тіні;
| Жіктелуі.
Шеміршек тінінің үш түрін ажыратады: гиалинді, эластикалық, талшықты. Шеміршек тінінің мүндай бөлінуі оның жасу ша аралык затынын кұрылысынын кұрылымдық — кызметтік ерек- шеліктеріне, коллаген және элас- тикалык талшыктарының мөлше- ріне және олардың өзара ара- катынастарына негізделген. Шеміршек тінінің дамуы (хондрогистогенез) Шеміршек тіндерінін даму көзі мезенхима болып табылады. Басын- да, ұрык денесінің шеміршек да- мып келе жаткан кейбір жерлерінде, мезенхима жасушалары өздерінін өсінділерінен айрылып, каркынды 8 .1 7 -су р е т. Гиалинді шеміршектің дамуы (Ю.И. Афанасьев бойынша схема): а — хондрогенді аралшық; б — алғашқы шеміршек тіні; в — хондроциттердің диффе- ренциялану сатысы. 1 — мезенхима жасушалары; 2 — митозбен бөлініп жатқан жа- сушалар; 3 — жасуша аралық зат; 4 — оксифилді жасуша аралық зат; 5 — базофилді жасуша аралық зат; 6 — жас хондроциттер; 7 — гемоқылтамыр 8.2. Қаңқалық тіндер 217 бөліне бастайды, және бір-біріне тығыз жанаса орналасып, белгілі бір кернеу күшін немесе тургорды туындатады. Мұндай аймактар хондрогенді бастамалар немесе хондрогенді араииықтар деп аталады (8.17-сурет). Олардың кұрамында жартылай дін хондрогенді жасушаларға дифферен- цияланатын дін жасушалары болады. Дің жасушалары дөңгелекше пішінімен, ядросы мен цитоплазмасының аракатынасының жоғары мөлшерімен, хро- матиннің орналасуынын диффуздылығымен және ядрошығынын кішілігімен сипатталады. Бұл жасушаларда органеллалар нашар дамыған. Жартылай дің жасушаларда (прехондробласттарда) бос рибосомалардың саны артып, түйіршікті эндоплазмалык торлардың мембраналары пайда болады, жасуша- лар ұзара түсіп, ядро мен цитоплазманын аракатынасы төмендейді. Кейінірек аздифференцияланған ізашар жасушалар морфологиялык тұрғыдан ажыраты- луы мүмкін хондробласттарға айналады (8.18-суретті караңыз). Хондробласттар (грек тілінен chondros — шеміршек, blastos — бастама, ны- шан), көбеюге және шеміршектін жасуша аралык затын (протеогликандарды) өндіруге кабілетті, жас, жайпактанған жасушалар. Хондробласттардың ци- топлазмасында жаксы дамыған түйіршікті және түйіршіксіз эндоплазмалык тор, Гольджи кешені бар. Қүрамында РНҚ-ң молдығына байланысты, хондробласттардың цитоплазмасы бояған кезде базофилді болып анықталады. Хондробласттар фибриллярлык нәруыздарды (коллагенді) өндіреді және бөліп шығарады, яғни оксифилді боялатын жасушааралык зат пайда болады. Осылайша алғашкы шеміршек тіні түзеледі. Хондробласттардын катысуымен шеміршектін шетінен бастап (аппозициялық өсуі) жүреді. Шеміршек тінінің әрі карай дифференциялануы барысында хондробласттар хондроциттерге ай налады. Шеміршек тінінін негізгі жа сушалары хондроңиттер болып табылады. Олардын пішіні диффе- ренциялану денгейіне орай сопакша, дөңгелек немесе полигоналды бо лады. Жасуша аралык затта ерекше куыстарда (лакуналарда) жеке не месе топ кұрап орналаскан. Ортак куыста орналаскан жасушалар тобы біртекті (изогенді) (грек тілінен isos — бірдей, genesis — дамуы, тегі) деп аталады. Олар бір жасушаның бөлінуі аркылы түзеледі (8.18-сурет). Біртекті топтарда хондроциттердің үш түрін ажыратады. Хондроциттердін бірінші түрі ядро мен цитоплазманын ара- катынасынын жоғарылығымен, Гольджи кешенінің вакуолдерінін жаксы дамуымен, цитоплазмада жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|