АБСОЛЮТТІ ТАБАЛДЫРЫҚ (лат.
absolutus – қаз. шектелмеген) – А.т.-
түйсік табалдырығының шегі. Ол
тітіркендіргіштің болмағаны түйсік
тудыратын шамасы азайған сайын
адамның абсолют сезгіштігі арта тү-
седі. Әpбip түйсік түрлері үшін өзі-
нің А.т. болады.
Мәселен, қараңғыға бейімделген көз
жарықтың 7 квантына жауап береді.
Көру арқылы адам қараңғыда көзден
48 км қашықтықта тұрған балауыз
шамның жарығын қабылдайды, со-
нымен қатар, қолсағаттың жүрісін
тыныш бөлмеде 6 м қашықтықта ажы-
рата алады. Дәмді сезуде өзінің ерек-
шелігі бар. Иіс сезу – бөлмеде бip
тамшы әтіp сепкенде оның иісі сезі-
леді. А.т. жүйке жүйесінің сезімтал-
дығының модальдығы ретінде пайда-
ланылады.
А.т. тітіркендіргіштің жауап беру
реакциясын тудыратын шамасының
көрсеткіші болып танылады. Жануар-
ларда А.т. тек ағза өмірінің биология-
лық жағдайларының ықпалымен ға-
на дамиды. Мыс., құстардың көздері
көргіш, ит иісшіл және естігіш келеді.
Адамның сезгіштігі – биологиялық
дамудың ғана нәтижесі емес, соны-
мен қатар адамзаттың әлеуметтік та-
рихының нәтижесі. Адамға әртүрлі
тітіркендіргіштер әсер етеді, бipaқ со-
ның бәpi түйсік туғыза бермейді. Біз
түнде аспандағы жұлдыздардың кө-
бін көрмейміз, бipaқ олардан сәуле
шығып жатады, көрші бөлмеде жай-
лап сөйлесіп жатқанды естімейміз, өйт-
кені онан біздің, есту аппаратымыз-
ға келіп жатқан дыбыс толқындары
бізге түйсік туғыза алмайды.
АБСТИНЕНЦИЯ (лат. abstinentia –
қаз. ұстамдылық) – шараптық ішім-
діктерін немесе еcipткi заттарын қол-
дануды кенет үзу кезінде осы заттар-
дың әсерінің тоқтауынан туындай-
тын күй. А. өзіне тән көріністері –
бас ауруы, бас айналуы, ауыздағы құр-
ғақтық, тахикардия, кейде жүректің
айнуы, көбінесе өзін-өзі кінәлау, ке-
шірім сұраумен бipге жүретін күйре-
ген көңіл күй, кенет болатын физика-
лық әлсіздік, жоғары сезгіштік, нарко-
тикке қажеттілік және т.б. Сонымен
қатар, бұл жағдайда ұйқының бұзы-
луы, шошу, мазасыздық, суицидтік
тенденция, алкогольдік қояншық ау-
руы пайда болуы мүмкін. Сонымен
қатар, психологияда адамның жыныс-
тық А-сы да бөліп көрсетіледі. Ол –
Достарыңызбен бөлісу: |