1. Қазақстанда 1916 жылғы көтерілістің басталуына себеп болды: a 1916 ж. 12 маусымдығы Жарлық
жүктеу/скачать 261,37 Kb.
|
шығармашылық 5040
| 4-мәтін
Арыстан баб … Арыстан баб Тұран даласына келгенде оны ешкім танымапты. Киімі тозып, алба-жұлбасы шыққан еді. Темір етігі теңгедей, темір таяғы тебендей болыпты. Түрінен шошып, ел-жұрт үйіне қондыруға қорқады екен. Көп қайыршының бірі деп ойлапты. Арыстан баб Ұлы Даланы аралап, талай шаһарды шарлапты. Көбіне далада қонады екен. Оның қонып, түнеген жері қасиетті орынға айналады. Бір күні Отырар даласына келіп, қаланы аралады. Оған ешкім мән беріп қарамады. Қала шетіндегі ескі лашықтан өтіп бара жатқанда бір жігіт алдынан жүгіріп шықты. Қарияға сәлем беріп: - Ата, үйге түсіп қонақ болыңыз, - деді. Арыстан баб: - Балам мені таныдың ба? Бейтаныс жанды қалай үйге қондырмақсың?-деді. - Әкем: «Қырықтың бірі - Қызыр, мыңның бірі - Уәли» деп айтып отыратын. Қызыр болмасаңыз да, шарапатты әулие шығарсыз. Жақсы адам қартайса, ақсақалды абызға айналады, жаман адам қартайса, піспей қалған қауызға айналады деуші еді. Жүзіңіз жылы екен. «Түсі игіден түңілме» деген. Оның үстіне іңір түсті. Қараңғыда қайда барасыз? Үйге қонып, қонақ болыңыз. Баспанам лашық болғанымен, қабағым ашық. Жыртық үйдің де Құдайы бар деген ғой. Біздің үйге түсіңіз! - Бәрекелді, балам! Болайын деп тұрған бала екенсің. Тұрмысың кедей болғанымен, жан сарайың бай екен. Дегенің болсын! Баста жолды, - деді. Жігіт есікті ашып, Арыстан бабты төрге шығарды. Жігіттің жары қонақ келеді деп ойламаса керек-ті. Асулы тұрған еті болмаған соң сасып қалды. Зыр жүгіріп төрге көрпе төседі. Қырық жамау көрпесінен қысылып ұялып барады. Ұялғаннан басындағы ақ жаулығын көрпешенің үстіне төседі де: - Ата, мұнда отырыңыз, - деді. Арыстан баб әйелдің ниетіне риза болып: - Балам, ақ жаулық басыңдағы байлығың ғой. Оны маған бола жерге төсеме. Мен патша емеспін. Маған жаман көрпе де жетеді. Ниетіңе ризамын, Алла тілеуіңді берсін! - деді. Жігіт қорадан жалғыз лағын көрсетіп: -Ата, бата беріңіз. Қонақ келмегелі көп болып еді. Бізді кедей деп менсінбей көп кісі түспейтін. Мынау сізге атаған малым. Бата қылыңыз, - деді. Арыстан баб: - Құдай оңдасын, пайғамбар қолдасын! Бақ қарасын, Қызыр дарысын! Ниетіңе тәңірі берекет берсін! - деп бата жасады. Ас желініп, сорпа ішілген соң сұхбат қылып біраз отырды. Арыстан баб сол үйде түнеді. Таңғы шайдан соң жігіт екі жасар ұлын әкеліп: - Ақсақал, тұңғышым еді. Есімі - Мансұр. Осыған ата болып, батаңызды беріңіз, - деді. Арыстан баб бата беріп: «Мансұр Халлаждай тәңірге ғашық болсын. Қожа Ахметтің шәкірті болсын!» - деді. Шайдан соң Арыстан баб олармен қоштасып, сапарын жалғады. Осыдан соң жігіттің басына бақ қонып, Қызыр дарып, дәулетті жанға айналыпты. Баяғы Мансұр ер жеткен соң Қожа Ахмет Яссауидің ең алғашқы шәкірттерінің бірі болыпты. Арыстан баб маңдайынан сыйпаған соң, жұрт оны Арыстан бабтың баласы атап кетіпті. Арыстан баб дүниеден өтерде періште: - Уа, Арыстан сахаба, талай ел кездің, талай жер кездің. Мекке-Мәдинада жүрдің. Қасиетті Әл-Ақсада болдың. Қожа Ахмет туған Сайрамды да көрдің. Дүниеден өткен соң денеңді қайда апарайық? - деді. Сонда Арыстан баб: - Отырардағы жаны жомарт бір жігіт есімнен кетпейді. Жалғыз лағын сойып, қонақ қылып еді. Келіншегі астыма кимешегін төсеген. Солардың адал ниеті мен ыстық ықыласы есімнен кетпейді. «Бір күн ас бергенге қырық күн сәлем» деген. Дүниеден өтсем де пейілін ұмытпайын. Денемді солардың үйінің іргесіне апарыңдар. Тәңірім рұқсат етсе, оларды желеп-жебеп жатайын, - депті. 13. Арыстан бабты ешкімнің танымауының себебі A) Сырт бейнесі қайыршыға ұқсағандықтан B) Енді ғана аты шыққандықтан C) Адамдар оны менсінбегендіктен D) Лашықта тұратындықтан E) Қарапайым адам болғандықтан 14. Мәтінге қатысты мақал A) Сақтағаныңды сарп етсең, сағынғаның келер. B) Кімді айтсаң, сол келер. C) Қонақпен бірге құт келер. D) Тойған қонақтың екі көзі жолда болар. E) Қонақтан аяғаның шайтанға бұйырар. 15. Дәулетінің артуына себеп болған жігіт бойындағы жақсы қасиет A) ептілік B) қонақжайлылық C) шешендік D) сөзшеңдік E) білімділік жүктеу/скачать 261,37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|