1. Әдебиет теориясы ғылымының әдіснамалық қағидалары Әдебиет теориясы



бет39/65
Дата31.12.2021
өлшемі233,12 Kb.
#23703
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   65
Силлабикалық өлең жүйесі. Грек тілінде «буын» деген мағына беретін «sillabe» сөзінен бастау алатын силлабикалық өлең жүйесі де тармақтар құрамындағы буынға байланысты дараланады. Аталмыш екі жүйеге тəн айырмашылықтың мəні

мынада: метрикалық жүйедегі буын ерекшелігі дауыстылардың айтылуына қатысты болса, силлабикалық жүйеде өлең құрылысын буын саны (изосиллабизм) белгілейді. Соған сəйкес силлабикалық өлеңдер төрт буынды, бес буынды, т.с.с. болып ажыратылады. Сегіз буыннан асқан тармақтарда тармақты қысқа бөліктерге бөлетін цезура пайда болады. Латын тілінде «кесінді» деген мағынаны білдіретін цезура – қазақ өлеңіндегі бунақ ұғымына жақын. Силлабикалық өлең жүйесі, негізінен, сөзге түсірілетін екпіні тұрақты тілдерге тəн болып келеді. Өлең құрылысы силлабикалық жүйеге негізделетін тілдер қатарына ведий, авеста, балтық жағалауы халықтарының тілдері жəне славян (əсіресе, серб, хорват, чех, болгар) тілдерін қамтитын үнді-европалық тілдердің шығыс тобын жатқызуға болады. Роман тілдерінде силлабикалық өлең жүйесінің пайда болуы латын тіліндегі қысқа жəне созылыңқы буындар арасындағы айырмашылық жоғалған тұстан басталады.

Қазақ өлеңі де силлабикалық өлең жүйесіне жатады. Осы тұста айта кеткен жөн, біздің көздеген мақсатымыз əдебиеттануға байланысты негізгі ұғымдар жайында жалпы түсінік беру ғана болғандықтан , қазақ өлеңінің ерекшелігі жайында арнайы сөз етпейміз. Қазақ өлеңі жайында кеңінен мағлұмат алуға құштар талапкерлерге осы мəселе кең ауқымда, арнайы қарастрылатын еңбектерді, яғни З.Ахметов, З.Қабдолов, М.Базарбаев, т.б. да белглі ғалым-əдебиетшілердің өлең теориясына арналған зерттеулерін оқуға кеңес береміз.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   65




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет