1. Ферменттерді бейорганикалық катализаторлармен салыстыра отырып,сипаттаңыз Ферменттер энзимдер
Ферменттің негізгі класстары мен тривиалды номенклатурасы
жүктеу/скачать 1,29 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Оксидоредуктаза
- Трансфераздар
| 5. Ферменттің негізгі класстары мен тривиалды номенклатурасы
Жүйелік атау бойынша әр ферменттің нөмірі (шифры) болады, ол төрт саннан тұрады және бұл сандардың арасы нүктемен бөлінген. Бірінші сан ферменттің класын білдіреді, екінші сан класс тармағын, үшінші сан-класс тармағы бөлігін, төртінші сан өз қатарындағы нөмірін көрсетеді. Жұйелік атау негізінен ғылыми әдебиеттерде пайдаланылады. Тривиалдық атаулар негізінен екі жолмен пайда болады: 1) фермент әсер ететін субстрат атауына–аза жұрнағы қосылады.Мысалы, мальтозаны ыдыратып, глюкозаның екі молекуласына айналдыратын фермент мальтаза деп аталады. 2) Фермент катализдейтін реакция атауына – аза жұрнағы қосылады. Мысалы, субстратты ыдыратып, су қосып алуды катализдейтін фермент гидролаза деп аталады, субстраттың, сутексізденуін жүргізетін фермент дегидрогеназа деп, химиялық топтарды тасымалдайтын ферментті трансфераза деп атайды. Кейбір ферменттердің тарихи қалыптасқан атаулары бар. Мысалы: пепсин, трипсин, папаин, эластаза т.б. Ферменттердің тривиалдық атаулары қысқа да қолдануға ыңғайлы. Ферменттердің заманауи жіктелуі мен номенклатурасын халықаралық Халықаралық жіктемеге сәйкес ферменттер алты негізгі кластарға бөлінеді, олардың әрқайсысында бірнеше ішкі кластар бар: 1) оксидоредуктаза; 2) трансферазалар; 3) гидролаздар; 4) лиаздар; 5) изомеразалар; 6) лигаздар (синтетаздар) (кесте. 4.5). Оксидоредуктаза. Оксидоредуктаз класына биологиялық тотығу негізінде жатқан тотығу-қалпына келтіру реакциялары екі субстраттың қатысуымен катализдейтін ферменттер жатады. Олардың жүйелі атауларын "донор: оксидоредуктаза акцепторы"нысаны бойынша құрайды. Мысалы, лактат: лактатдегидрогеназа үшін+ оксидоредуктаза (ЛДГ). Трансфераздар. Трансфераз класына әртүрлі атомдардың, атомдар мен радикалдар топтарының молекулааралық тасымал реакцияларын катализдейтін ферменттер жатады. Олардың атауы "донор: тасымалданатын топ – трансфераза"нысаны бойынша жасалады. Гидролазы. Гидролаз класына су молекуласының қатысуымен Органикалық заттардың ішкі молекулалық байланыстарының ыдырауын катализдейтін ферменттердің үлкен тобы кіреді. Олардың атауы "субстрат-гидролаз"нысаны бойынша жасалады. Оларға мыналар жатады: зстераза – ферменттер, гидролиз реакцияларын катализдейтін және күрделі эфирлердің синтезі; гликозидазалар, гликозидтік байланыстардың үзілуін жылдамдататын; фосфатаздар мен пептидгидролаздар, фосфоангидридті және пептидті байланыстардың катализдейтін гидролизі; пептидті байланыстардың үзілуін жылдамдататын ами-даздар және т. б. жатады. Лиазы. Лиаз класына С—О, С—С, С—N және басқалардың байланыстарын катализдейтін ферменттер, сондай-ақ әртүрлі топтардың субстраттардан гидролиттік емес жолмен ыдырау реакциялары жатады. Бұл реакциялар қос байланыстың пайда болуымен немесе топтардың қос байланыстың үзілу орнына қосылуымен қоса жүреді. Ферменттер "субстрат-ЛиАЗ" терминін білдіреді. Мысалы, фумарат-гидратаза ("L-малат-гидролаза" жүйелі атауы) фумар қышқылының пайда болуымен алма қышқылынан су молекуласының қайтымды ыдырауын катализдейді. Бұл топқа декарбоксилазалар (карбокси-лиазалар), амидин-лиазалар және т. б. кіреді. Изомераза. Изомераз класына оптикалық және геометриялық изомерлердің өзара қызуын катализдейтін ферменттер жатады. Олардың жүйелі атауы реакция түрін ескере отырып: "субстрат – цис-транс-изомераза"құрайды. Егер изомеризация топтың ішкі молекулалық тасымалдануын қамтыса, фермент "мутаза"деп аталады. жүктеу/скачать 1,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|