1. мб және мг пәні, міндеттері


) Индукция ж/е репрессия механизмдерін реттейтін оперондардың қызметі



бет8/9
Дата06.12.2022
өлшемі47,39 Kb.
#55260
1   2   3   4   5   6   7   8   9
34) Индукция ж/е репрессия механизмдерін реттейтін оперондардың қызметі:
Оперонның 2 түрі белгілі: индукцияланатын;репрессияланатын оперон.
Индукцияланатын оперондар:
-реттеуші болып бақылау реакциялар тізбегінің бастап- қы өнімі (S 0 )-(лактоза, не аллалактоза) саналады- лактоза опероны; -егер ортада бұл субстрат (өнім) болмаса тормен байланысып РНК полимеразаның оперон гендерін транскрипциялау қызметін бастырмалайды (оперон «өшірілген»); -егер ортада алғашқы өнім (субстрат) (S0) болса не жинақтала бастаса, оның кейбір бөлігі ақуыз-репрессормен байланысып оның оператормен қосылуын
болдырмайды; оперон «іске қосылады» және алғашқы өнімді (S0) ыдыратушы ферменттер синтезделінеді.
Репрессияланатын оперон:
-реттеуші болып бақылау реакциялар тізбегінің ақырғы өнімі (Р) саналады-триптофон опероны. -егер ортада бұл өнім (Р) болмаса ақуыз -репрессор оператормен қосыла алмайды, сондықтан РНҚ-полимераза оперон гендерін транскрипциялайды-оперон «іске қосылады» және Р өнімінің түзіліуі үшін қажет ферменттер ситезделінеді; -егер ортада ақырғы өнім (Р) (триптофан) жинақталса, оның біршама бөлігі акуыз репрессормен байланысып оның оператормен қосылуына ықпал етеді- оперон «өшіріледі», Р өнімнің түзілуіне қажет ферменттер синтезі тоқталады.


35) Эукариоттардағы гендер экспрессиясының реттелуі:
Эукариоттарда гендер активтілігі реттелуінің 2 типін ажыратады.

  1. Қысқа мерзімде н/е қайтымды реттелу бактериялар/ғы реттелуге сәйкес ортадағы өзгерістерге жасушаның жауап қайтаруы болып табылады.

Реттелудің бұл типі жасушадағы субстрат деңгейінің жоғары н/е төмен болуына байл-ты ферменттер активтілігінің өзгеруімен сипатталады. Осы реттелу типіне сонымен қатар митоздық түрлі кезеңдерінде байқалатын ДНҚ, РНҚ ж/е белоктардың синтезделу жылдамдығының өзгерістерін де жатқызады.

  1. Ұзаққа созылған н/е қайтымсыз реттелу – дамудың ұрықтану ж/е зигота түзілу кезеңінен бастап көп жасушалы ағза түзілуге дейінгі аралықта жүретін детерминация, дифференция (эукариоттарда гендер),т.б. процестерінде жүреді.

Эукариоттарда гендер активтілігі реттелудің осы 2 типі тұқымқуалаушылық ақпараттың жүзеге асырылуының мына кезеңдерінде байқалады:

  1. Геномдық деңгейде (ДНҚ) реттелу

  2. Транскрипциялық деңгейде реттелу

  3. Трансляциялық деңгейде реттелуі

  4. Посттранскрипциялық деңгейде реттелу

36. Постранскрипциялық реттелуі


Трансляцияның соңы мен басталуының арасындағы кезең постранскрипциялық кезең деп аталады. Онда мына процестер жүреді:

  1. А-РНҚ-ға «қалпақтық» және «құйрықтық» жалғануы, бұл процестердің анық мәні толық игерілмеген, бірақ а-РНҚ-ны тануға және оның ядродан цитоплазмаға шығуына жағдай туғызады деп жорамалданады.

  2. Ядролық ДНҚ-ның процесі кезіндегі нитрондардың қырқылып, қалған экзондардың спейсингі жүреді.

  3. Ядрода синтезаның барлық а-РНҚ-ның 5 пайызы ғана цитоплазмаға шықпай ядроға қалады.

  4. Түзілген а-РНҚ-ның бір ғана бөлігі цитоплазмада ыдырап кетеді. А-РНҚ-ның жылдамдығына түрліше болуы гендер активтілігіне әсер етуі мүмкін.





Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет