Жазушы, 1989. - Т. 1 - 60 б

4.1. Батырдың әлеуметтік-рухани болмысы мен беделі
165
Ал енді «кек алу» ұғымының мазмұнына келетін болсақ, онда 
осы жырда қалмақ ханымен кездескен Парпария былай дейді:
Айдап алдың малымды 
Қырып кеттің жанымды.
Бүрымын кесіп тұл еттің 
Сүйіп алған жарымды.
Аяққа бастың, ит қалмақ.
Намысымды, арымды 
Кегімді алмай кетпеймін,
Төгемін сенің қаныңды 439.
«Дау» ұғымы әдетте ішкі жанжалға байланысты қолданыла- 
тын ұғым. Бұл мәселеде де батырлардың өзіндік міндеті болған. 
Мысалы, руаралық жанжалдың нәтижесінде қайтыс болған ада- 
мына қунын даулаған ақын:
Құлназар келіп өлді ауылыңа
Ішім оттай күйеді бауырыма
Алты жақсы, жүз жылқы пул бермесең,
Есекем таңба басар сауырыңа,
- деп Есенбай, Еспенбет деген батырларымен қорқытады 440. Дауды 
шешу қызметі билерге тән болғанымен, олар уақытында шеше ал- 
маған жанжалды қарулы жолмен батырлар шешіп отырған.
Бірақ батырлардың ішкі дауды келісім арқылы емес қарулы 
жолмен шешуін көп жағдайда «кек алудан гөрі» «шауып алуға» 
жатқызуға болады. Қазақ қоғамындағы ішкі дауды шешу құралы 
ретінде «шауып алу» адам өліміне жол бермей, малый немесе же- 
рін тартып алу. Мысалы, XIX ғасырдың орта шенінде Бұхарбай 
батыр шекті руының батырларының қолынан қаза тапқан бауыры 
Байқадам үшін қоқандықтармен бірігіп шекгі руын шауып алады. 
Сол жорықта ол 555 түйе, 934 жылқы, 139 сиыр, 20 800 қойды 
алып кетеді441
439
Батырлар жыры. Қырымның кырык батыры. (Мұрын жыраудан жазылған мұралар).
- 4 6 б.
440
 Батырлар жыры. Қырымның кырык батыры. (Мұрын жыраудан жазылған мұралар). - 59 б.

жүктеу/скачать 7,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: