А. И. Исаева Қазақ халқындағЫ


Фукс С.Л. Барымта // Фукс С.Л. Очерки истории государства и права казахов в XVTII и



Pdf көрінісі
бет177/219
Дата18.11.2023
өлшемі7,97 Mb.
#124470
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   219
492
Фукс С.Л. Барымта // Фукс С.Л. Очерки истории государства и права казахов в XVTII и
первой половине XIX в. — Астана-СПб.: ТОО Юридическая книга Республики Казахстан,
2008. - С. 420-465.
493
Александров П. Конокрадство среди киргизов // Туркестанские ведомости. - 1886.
- №
10
. - С . 10.
494
 Маковецкий П.Е. Материалы для юридических обычаев киргизов. / Семипалат. област­
ной стат. комитет. - Вып. 1. Материальное право. - Омск, 1886 - С. 61.
495
 Токтабай А.У. Барымта - батырлык мектебі - Б. 192-193.


Энциклопедиялық жинақтарда «¥ран - халықты, кейде жеке 
адамдарды да жеңіске, ерлікке шақыратын сөз» 496 деген анықта- 
ма берілген. Жауға қарсы аттанғанда руластарды жігерлендіріп, 
олардың рухын көтеру үшін ұран шақыру қазақ халқының ерте- 
ден келе жатқан салты. Мысалы кейбір рулардың бірнеше уран- 
дары болған. Бұган Кіші жүздегі Қаракесек тайпасының ұраны 
«Ақпан», Шекті тайпасының ұраны «Бақтыбай», «Жаңқожа», 
Кете тайпасының ұраны «Майлыбай» болғанын, ал осы ұранға 
шыққан атаулардың сол рулардан шыққан батырлардың атымен 
аталғаны айтпаса да белгілі, - деп ж азады 497
Батырларды жігерлендірудің басты құралына айналған үран 
туралы Н.И. Гродеков те зерттеулерін арнап, жазып қалдырған: 
«Боевой кличъ состоять въ названіи предка въ 7-10-мъ колене. 
Беруть кличемъ также имя какого нибудь аксакала новейшаго 
времени...»498
Ш.Ш. Уәлиханов өзінің «Следы ш аманства у киргизов» 
мақаласында «Они в трудные минуты жизни призываю т имя 
своих предков, как мусулмане своих святых», - деп атап көр- 
сетеді499 5
0
0
Ру-тайпалардың ұрандары туралы профессор А. Сейдімбек 
өзінің «Қазақтың ауызша тарихы» еңбегінде тоқталып өтеді. Жа- 
ңадан ұранға шыққан тұлға тек қандай да бір рудың ұран деңге- 
йінде ғана қалып қоймай, көрсеткен ерлік-істеріне қарай тайпа- 
ның тіпті, жүздің үранына айналған 50°. Сондықтан ұранға айна- 
лу кез келген адамның қолынан келе бермейтін іс. Бұл мәртебе- 
ге жаугершілік соғыста елі мен жері үшін жанын қиюға тәуекел 
етіп, ерліктің ерен үлгісін көрсету сияқты сынақтан өткен, оның 
барысында руластары мен тайпаның белді батырлары мен биле- 
pi мойындаған, қүптаған батырлар мен түлғалар гана ие болған.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   219




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет