А. М. Сманова- алматы: ҚазМемҚызПУ, 2012. 234 б
жүктеу/скачать 1,31 Mb. Pdf көрінісі
|
Сманова-А.М.-Азия-және-Африка-елдерінің-қазіргі-заман-тарихы
- Бұл бет үшін навигация:
- 1960-шы жылдардағы Пәкістан.
| 1958 жылғы әскери тӛңкеріс.
Азаматтық үкіметтің әлсіз- дігі 1958 жылы 8 қазан күні Пәкістанда әскери тӛңкеріске алып келді, нәтижесінде үкімет басына генерал Мұхаммед Айюб-хан келді . Орталық және провинциялық үкіметтер бірікті, биліктегі заң шығарушы орган таратылды, саяси партиялардың жұмысы тоқтатылды. 1956 жылғы Конституция жойылды, премьер-ми- нистр орны алынып тасталды. Сонымен, 3,5 жылдай Пәкістанда әскери режим орнады. Барлық билік Жоғарғы Қарулы күштер- дің қолына шоғырланды. Заңды Бас әскери әкімшілік, яғни М.Айюб-хан ӛзі шығарып отырды. Әскери тәртіпті бұзғандар әскери сотқа тартылды. Барлық жоғарғы азаматтық орындарды әскерилер иемденді. 1960 жылға дейін М.Айюб-хан барлық Ат- қарушы билікті ӛзі басқарып отырды. Әскери режим репрессиялық түрге ие болды: митингі, де- монстрация, ереуілдерге тыйым салынды, баспаға цензура енгі- зілді. Демократиялық партия және қоғамдық ұйымдардың бас- шылары қамауға алынды. Оларға "әскери әкімшіліктің тапсыр- масын бұзды" деп айыптар тағылып жаза қолданылды, тіпті 95 ӛлім жазасына дейін барды. Алайда, 1960 жылдың басында М.Айюб-хан ӛзін "президент" деп жариялаған соң, жағдай жұм- сара бастады. Біртінде, елдегі партиялық-саяси ӛмір қалпына келтіріле бастады. Жаңа үкімет экономикалық жағдайды тұрақ- тандыру үшін тез арада тӛтенше шаралар жүргізді, контрабанда және алыпсатарлыққа қарсы күрес жүргізіп, оған мемлекеттік бақылау орнатты. Капиталистік даму тек ӛнеркәсіпке ғана емес ауыл шаруа- шылығына да қатысты болды. Аграрлық реформа бойынша жер иеленушілердің жері қысқарды. Сыртқы сауда жүйесі және ұлт- тық ӛндіріс пен кіріс дамыды. 1960-шы жылдардағы Пәкістан. 1962 жылы 1 наурыз күні Пәкістанда екінші рет Конституция қабылданды. Федера- тивті құрылымды сақтау үшін билік түрі ӛзгертілді: "Пәкістан президенттік республика" деп жарияланды. Ұлттық жиналыс бір палаталы болып қала берді. Консти- туцияға сәйкес 1962 жылы сәуірде парламентке (Ұлттық жина- лыс), ал мамыр айында провинциялық Заңшығару жиналысына сайлау болды. Ұлттық жиналыстың бірінші мәжілісінде әскери жағдайды және саяси партиялардың қызметін жою туралы жариялады. М.Айюб-хан 1963 жылдан бастап Мұсылман Лигасы пар- тиясын ӛзі басқарды. Одан оппозициялық Мұсылман Лигасы құ- рылып, оны бастапқы кезде Қожа Назимуддин және Сардар Бахадур-хан басқарып, кейін М.М.Дулатан және А.Кайюм-хан ауыстырды. 1964 жылдың соңында 1965 жылдың басында бес ірі оппо- зициялық партияның блогы құрылды (ПХП, Авама лиг, Оппози- циялық Мұсылман Лигасы, Джамаат-и ислам және Низам-и ис- лам). Олардың мақсаты алдағы сайлауда М.Айюб-хан үкіметі- не соққы беру болды. Діни қауымдық партия конституцияға біршама ислам қа- ғидаларын енгізу туралы ұсыныс жасады. Ол да енгізілді: «Пәкістан Республикасы» енді «Пәкістан Ислам Республика- сы» деп аталатын болды. Алдағы президенттік сайлауға оппози- 96 циялық партияның кандидаты Фатима Джинна болды (Мұхаммед Әли Джиннаның қарындасы). 1965 жылы 2 қаңтарда елде президенттік сайлау болды. М.Айюб-хан тағы да президент болды, ал наурыз сосын мамыр айларында сайлаушылар коллегиясы провинциялардағы Ұлттық жиналыс пен Заңшығарушы жиналыс мүшелерін тағайындады. Барлық заң шығарушы органдарда, орталық және екі провин- циялық үкіметте Мұсылман Лигасы билеушілері кӛпшілік орын- ға ие болды. Мемлекеттік биліктің әміршілдік ӛктемдігі елді демокра- тияландыру, президенттік сайлау түрін парламенттік басқару- мен ауыстыруға, жалпыға бірдей сайлау, әкімшілік-саяси жүйені ӛзгерту және оны ұлттық-лингвистикалық негізбен ауыстыру үшін күреске шақырды. Шығыс Пәкістанда ұлттық шиеленіс болып, нәтижесінде Шығыс Пәкістанға аймақты ӛзін-ӛзі басқару құқығы берілді. 1967 жылы елде Пәкістан Халық партиясы (ПХП) құрылып, оны Зүлфиһар Әли Бхутто басқарды. жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|