А. Р. Рустенов, Н. Ж. Елеугалиева генетика практикумы
жүктеу/скачать 4,96 Mb. Pdf көрінісі
|
| χ
2 Критерийін бағалау. Фишер кестесы бойынша жүргізіледі (2.5. кесте). Бұл кестеда (р) мүмкінділігі көрсетілген. Ол нені көрсетеді? χ 2 формуласына қарасақ, тәжірибелік және теориялық берілген мәліметтер толығымен сәйкес келгенде χ 2 нөлге тең болады. Егер, χ 2 нөлге тең болмаса, онда осы әдісті қолданған кезде барлық уақытта салыстыратын мөлшерлердің айырмашылығы кездейсоқтық болып саналар еді (бұл болжам нөлдік деп аталады). Кестеда көрсетілген мүмкіндіктер, осы нөлдік болжамның мүмкіндіктері болып табылады. Ал 0,05 мүмкіндігі мынаны көрсетеді, егер, салыстырмалы шамалар бір- бірінен кездейсоқ айырмашылықта болатын болса, онда кестеде көрсетілген χ 2 мәні осы секілді 100 шаманың тек бесеуінде ғана болатындығын көрсетеді. 187 Статистикада мүмкіндіктері бар жағдайлар тіпті кездеспейді. Демек, кестеда көрсетілген 0,05 бағанасындағы χ 2 -нің мәні мынаны көрсетеді, салыстырмалы шамалар арасындағы айырмашылық кездейсоқ жағдай емес. Яғни нөлдік болжамды міндетті түрде қабылдамау керектігін көрсетеді. 0,01 мүмкіндігі де солай айтады, тек кестеда көрсетілген χ 2 -нің мәнінің пайда болуы 100 ретте бір-ақ рет мүмкін болатындығын көрсетеді, егер айырмашылық кездейсоқ болса, яғни бұл өте сирек. Сол себептен кестеде көрсетілген χ 2 мәнінде тең немесе үлкен болғанда нөлдік болжам қабылданбайды, яғни салыстырмалы шамалардың айырмашылығы кездейсоқ болып саналмайды, ол заңды түрде болады. Басқа жағдайларда (χ 2 кестедегіден төмен болса) нөлдік болжам қабылданады. Яғни, айырмашылықты кездейсоқтық деп санайды. Сонымен, кестедегі қатарларды анықтайтын, бос дәрежелі сандар нені көрсетеді? Бос дәрежелі сандар дегеніміз - теориялық күтілген мөлшерге тәуелсіз есептелінген сандар. Қарастырып отырған мысалымызда екі теориялық күтілген мөлшер алынған (сұр және қара шыбындар саны). Дегенмен, егер сұр шыбындардың санын есептесек онда қара шыбындардың саны өзінен-өзі анықталады, ол сұр шыбындардың жиынтығына байланысты. Демек, тәуелсіз есептелген шамалар саны мұнда, бірге тең болып отыр. Бұл дегеніміз бостандық дәрежесі. χ 2 толық мағлұматты береді, егер таңдалған көлемдер 50 жоғары, ал теориялық күтілген класстар жиілігі 5 кем болмауы қажет. Кесте 2.4. Дрозофила шыбынының денесінің тұқым қуалауының сандық талдаудың нәтижесі (моногибридтік будандастыру). жүктеу/скачать 4,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|