А. Р. Рустенов, Н. Ж. Елеугалиева генетика практикумы



Pdf көрінісі
бет130/159
Дата23.10.2022
өлшемі4,96 Mb.
#45023
түріПрактикум
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   159
Байланысты:
Rystenov A.R., Eleygalieva N.J. Genetika praktikymy 2016 (1)

Ғ
1 
және
Ғ
2
шыбындарын талдау мынаны көрсетті: нақты алынған 
мәліметтер мен теориялық күтілген толығымен (сәйкес немесе сәйкес емес).
Кесте 2.12. Дрозофила көздерінің тұқым қуалауының сандық нәтижелерін 
талдаудың мысалы (жыныспен тіркесе тұқым қуалау) 
Көрсеткіштер
Тура будандастыру ♀ 
қызыл көзді × ♂ ақ көзді 
Кері будандастыру ♀ ақ 
көзді × ♂ қызыл көзді 
Ғ

және Ғ
2
шыбындар саны
қызыл 
көзді 
ақ көзді 
қызыл 
көзді 
ақ көзді 
ұрға
шыла
р 
а
та
лы
қт
ар
ұрға
шыла
р 
ат
ал
ы
қт
ар
ба
рлығы
ұрға
шыла
р 
ат
ал
ы
қт
ар
ұрға
шыла
р 
ат
ал
ы
қт
ар
ба
рлығы
F
1
 
Студент алған нәтиже 
Нақты ажырағаны - топтағы 
барлық студенттер алған нәтижелер 
48 
44 


92 
55 


47 
102 


198 
(р)..……...... 
Күтілген қатынас …..…… 
Теориялық күтілген ажырау 
(q)………………... 
256 

241 
226 

241 






482 

482 
215 

199 






183 

199 
398 

398 
Ауытқу (d)
d
2
+15 
225 
-15 
225 
+16 
256 
-16 
256 
χ
2
=∑d
2
/q = 0,93 + 0,93 = 1,86 1,29+1,29=2,58 
n=1; Р » 0,05 n=1; Р » 0,05 
F
2
 
Студент алған нәтиже 
Нақты ажырағаны - топтағы 
барлық студенттер алған нәтижелер 
(р)..……...... 
Күтілген қатынас …..…… 
Теориялық күтілген ажырау 
(q)………………... 
56 
312 

302 
28 
163 

151 


20 
129 

151 
104 
604 

604 
31 
130 

142 
28 
151 

142 
29 
160 

142 
24 
127 

142 
112 
568 

568 
Ауытқу (d)
d
2
+10 
100 
+12 
144 
-22 
484 
-12 
144 
+9 
81 
+18 
324 
-15 
225 
χ
2
=∑d
2
/q=0,33+0,95+3,21=4,49 1,05+0,57+2,28+1,58=5,54 
n=2; Р » 0,05 n=3; Р » 0,05 
2.3.7. Тіркесе тұқым қуалау және кроссинговер
 
Сабақтың мақсаты: Тіркесе тұқым қуалау және кроссинговер 
дрозофиламен тәжірибені жүргізі, нәтижелерді алу, талдау және түсіну 
Материалдар мен жабдықтар:
1) Жаңадан жасалған қоректік орта құйылған пробиркалар.
2) Canton S(Д-32) және black – cinnabar – vestigial шыбындары. 
3) Дрозофилмен жұмыс істеуге арналған құралдар жиынтығы. 
Тапсырма
1). Canton S (Д-32) х black-cinnabar-vestigial-ға будандастыру жүргізу. 
2). Ғ
1
буданынан виргиндік ұрғашыларын бөлу, талдау және black-
cinnabar-vestigial-дың рецессивтік ата-аналарымен будандастыру.
3). Будандастыру сызбасын жасау және теория жүзінде болатын ажырауды 
анықтау. 
4). F
b
-шыбынын сараптау және теориялық ажырау мен алынған нәтиженің 
сәйкестігін анықтау. 
Тапсырмаға түсініктеме
Т.Морган жалғасу заңын шығарды бұл заңға сәйкес, бір хромосомаға 
жинақталған гендер бірге тұқым қуалайды, олар мейоздағы секілді, міндетті 
түрде бір гаметаға түседі. Жалғасқан топтың саны, берілген хромосом түрінің 
гаплоидтық санына сәйкес келеді. 


199 
Қажетті құрал жабдық; микроскоп, тұрақты препарат, плакат, 
үлестірмелі карточка
Жұмыс барысы: 
Дрозофилде 500-ден артық гендер зерттелген. Олардың барлығы 4 жұпты 
хромосомаларда жинақталған. Гендердің тіркесе тұқым қуалаушылығының бір 
хромосомда болуы, гомологиялық хромосомалардың коньюгациясын мен 
бөлімдерінің алмасуында бұзылады, ал мейозда үзілген бөліктер қайтадан
жалғасады. Кроссинговердің барысында бастапқы белгілердің комбинациясы 
жүреді. Шыбындағы қара (black) түсті білдіретін гендер, көздің киноварлық 
түсі (cinnabar) және жетілмеген қанаттар (vestigial) II-хромосомада болады және 
бірлесіп тұқым қуалайды. Бірақ будандық шыбындардың ішінде қара түсті, 
қанаттары жетілгендері және сұр денелі шыбындар және жетілмеген қанаттары 
да болады.
2.7.сурет. Дрозофиланың хромосомасының кроссинговерлерінің көріністері 
Гаметалар, зиготалар және ересек шыбындар хромосомаларының 
айқасуының нәтижесінде пайда болса, оларды кроссоверлік немесе 
кросоверлер деп атайды. Кроссоверлік шыбындардың саны, хромосомадағы 
геннің ара қашықтық мөлшерін көрсетеді: кроссоверлік шыбындар - (особь) 
неғұрлым көп болса гендер хромосомнан соғұрлым алыста орналасқаны болады 
(2.8. сурет). Гендер арасындағы айқасуды вертикальды линия деп белгілеу 
қабылданған. Мысалы, гендер арасындағы кроссинговер b және vg , b\vg болып 
белгіленеді. Айқасу мөлшерін осы комбинациядағы жалпы ұрпақтар санымен 
пайыздық есеппен есептеледі.
Гендер арасындағы қашықтық өлшемі хромосомдар кесіндісі болып 
саналады, оны 1% кроссинговерлі қашықтық деп санайды. Бұл қашықтықты 
айқасу бірлігі немесе морганида деп атайды. Морганның пікірінше гендер
хромосомда сызықтық жүйемен орналасқан, ал кроссинговер жилігі олардың 
арасындағы қашықтықты көрсетеді. Бір хромосомада орналақан тіркесе тұқым 


200 
қуалайды, тіркесу тобын құрады, олардың саны хромосомның гаплоидтық
жиынтығына тең болуы тиіс.
 
2.8. сурет. Штерн бойынша дрозофиладағы кроссинговердің көрінісі 


201 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   159




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет