А. Соловьева, Б. Ибраимова


Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік – тірі ағзаларға тән ортақ қа-



Pdf көрінісі
бет169/250
Дата23.10.2023
өлшемі3,37 Mb.
#120642
түріОқулық
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   250
Байланысты:
httpsokulyk.kzwp-contentbooks311311.pdf 2

Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік – тірі ағзаларға тән ортақ қа-
сиет. 
Тұқымқуалаушылық
– тірі ағзалардың ата-аналарына ұқсау қабілеті 
(105-сурет). Яғни ататектеріне тән қасиеттерді сақтап, ол белгілерді 
ұрпақтарына береді. Көбею кезінде тірі ағзалардың бұл қасиеттері 
ДНҚ-ның бөлінуі (репликациясы) арқылы генетикалық ақпараттардың 
ұрпақтарына берілуін қамтамасыз етеді. 
Өзгергіштік­
– тірі ағзалардың өз ата-аналарынан ерекшелену 
қасиеті. Түр даралары жынысты жолмен көбейген кезде ата-аналарының 
белгілерін толығымен көшіріп ала алмайды. Олар ата-аналарының 
екеуінің де қасиеттерін өз ағзасында біріктіреді. 
Шынында, жыныссыз көбею кезінде 
де 
даралар 
ата-аналарының 
толық 
көшірмесі бола алмайды. Өзгергіштікті 
өлшеп, 
талдау 
жасауға 
болады. 
Ол 
қоршаған ортаның әртүрлі әсерінен пай-
да болады. Вегетативті жолмен көбейген 
өсімдіктер бір жерде тіршілік еткеніне 
қарамастан 
бір-бірінен 
ерекшеленеді, 
олардың біреуі вируспен зақымданған, 
екіншісі зақымданбаған болуы мүмкін, 
үшінші біреуі көбірек қоректік заттармен 
қамтамасыз етіледі, төртіншісі көлеңкеде 
қалып қоюы мүмкін. 
өзгергіштіктің түрлері. 
Өзгергіштіктің 
екі түрі болады: 
тұқым­­ қуалайтын­
және­ тұқым­ қуаламайтын.­
Сонымен 
бірге 
тұқым қуалаушылық
­
үйлесімдік­
(комбинативтік)­
және
­мутациялық­
деп 
бөлінеді

105-сурет. 
Барлық кептерлер бір 
арғытектен таралған
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Кни а
е
ста ена
иск
чите н
б аз ате н х
е
х
с
асн
иказа
инист а
б аз ани
и
науки
ес уб ики
Казахстан
т
17 
а
2019 
а
217


204
Тұқым қуаламайтын модификациялық өзгергіштікте – ДНҚ 
молекуласындағы гендер мен хромосомалар өзгермейді. Егер арғы тегіндегі 
ата-аналары ірі болмаса, қорек жетіспесе ағза ешқашан да ірі болмай-
ды. Бір түрге жататын суық климатта тіршілік ететін сүтқоректілердің 
жылы аймақтарда тіршілік ететін туыстарына қарағанда терісінің жүні 
қалың болады. Егер бұл жануарлардың тіршілік ортасын өзгертетін бол-
са, түлеуден кейін терісінің жүні жұқарады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   250




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет