Сандық модельдеу нәтижелері 1 (a-г) – суретте әртүрлі уақыт мезетінде және
р =0,5-2,0 MПa қысым интервалында
0,5He + 0,5Ar - CH 4 жүйесі үшін диффузия мен конвективті араластыруды сипаттайтын сандық нәтижелер
көрсетілген.
Сандық зерттеу нәтижелерін талдау барысында
p=1,0 МПа қысым кезінде изоконцентрация
сызықтарының бейнесі қисық болатынын көрсетеді. Қысымның одан әрі артуы аргон концентрациясы
сызықтарының қисаюына әкеледі, олар уақыт бойынша айтарлықтай сызықты емес болады. Уақыт өте
келе конвективті құрылымдық түзілімдерге жағдайлар жасалады және диффузиялық режимнен
конвективтіге ауысу жүреді. Режимдердің өзгеру уақыты бірнеше секунд, бұл [10] келтірілген
нәтижелерге сәйкес келеді.
а б в г Сурет 1. Аргон концентрациясының уақыт бойынша өзгеру динамикасы T = 298,0 K, t=19,26c, L = 165·10 -3 м, r = 3·10 -3 м: а) р = 0,5МПа; б) р = 1,0 МПа; в) р = 1,5МПа; г) р = 2,0 МПа 2-суретте есептеу нәтижелері көрсеткендей, бастапқы кезеңде аз жылдамдықпен ағындар пайда
болады. Содан кейін неғұрлым қарқынды ағыстардың дамуы изоконцентрация сызықтарының
айтарлықтай қисаюына және тасымалдау жылдамдығының жоғарылауына әкеледі.
ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Физико-математические науки», №1(73), 2021 г. 108
а б в г Сурет 2. 0,5He+0,5Ar–CH 4 жүйесіндегі жылдамдықтың үлестірілуі, T = 298,0 K, t=19,26c, L = 165·10 -3 м, r = 3·10 -3 м: a) р=0,5МПа; б) р= 1,0МПа; в) р= 1,5МПа; г) р= 2,0МПа Зерттеліп отырған жүйедегі қоспаның механикалық тепе-теңдігінің бұзылу уақыты ондаған
секундты құрайды, оны [10] -де келтірілген тәжірибелік мәліметтермен салыстыруға болады. Содан
кейін конвективті ағыстардың қарқынды дамуы байқалады. Конвективті ағындар ауқымды құрылым
түрінде жүзеге асырылады.
Сонымен, есептеу нәтижелері көрсеткендей, қолданылған модель мен есептеу әдісі «диффузия -
концентрация конвекциясы» режимдерінің өзгеру параметрлерін анықтауға, изотермиялық
үшкомпонентті газ қоспалары үшін конвективті тұрақсыздық режиміндегі концентрация өрістері
туралы сенімді мәліметтерді алуға мүмкіндік береді.
Жұмыс ҚР ғылым және білім Министрлігінің ғылым Комитетінің №AP08955418 «Компоненттердің диффузия коэффициенттері айырмашылығы есебінен вертикаль каналда пайда болатын төрт компонентті газ қоспаларындағы массатасымалдау ерекшеліетерін сандық зерттеу» жобасы аясында жасалды. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1 Taylor R., Krishna R. Multicomponent mass transfer. – New York: John Wiley &Sons, Inc., 1993. – 616 р. 2 Kaminskii V.A., Obvintseva N. Yu. Evaporation Regimes of Binary Solutions // Theor. Found. Chem. Engin. – 2007. – Vol. 41. – P. 512-518. 3 Джозеф Д. Устойчивость движений жидкости. Пер. с англ. – М.: Мир, 1981. – 639 с. 4 Kosov V.N., Seleznev V.D., Zhavrin Yu.I. Separation of Components during Isothermal Mixing of Ternary Gas Systems under Free Convection Conditions // Tech. Phys. – 1997. – Vol. 42. – P. 1236-1237. 5 Zhavrin Yu.I., Kosov V.N., Fedorenkо O. V., Akzholova A. A. Some Features of the Multicomponent Gas Transfer in the Convective Instability of Gas Mixture // Theor. Found. Chem. Engin. – 2016. – Vol. 50. – P. 171-177.