* Орал мен Торғай облыстарындағы оқу орындары бағындырылды: Орынбор оқу округіне. * Семей мен Ақмола облыстарындағы оқу орындары қарады: Батыс Сібір округіне 48. 1896 жылы Торғай облысынан Ресейдің әр түрлі оқу орындарында білім алған қазақ студенттерінің саны: 50- ге жуық 49. 1897 жылғы қазақ халқының арасында сауатты қазақтардың үлесі. 10%. *Кеңес заманында отарлық кезінде қазақтардың сауаттылығы екі пайыздан аспады деген жалған қорытынды көрсетілген.
51. ХІХ ғасырда Қазақстанда халық-ағарту ісінің дамуына кедергі болған негізгі себеп. Білімді ұстаздардың жетіспеуі. 52. Петропавл қалалық мұсылмандар кітапханасы думаның қаржыландырумен жұмыс істеді: 1910 жылға дейін Ыбырай Алтынсарыұлы 1.Ыбырай Алынсариннің өмір сүрген жылдары. 1841-1889 жылдар. 2. . Көрнекті ағартушы, қоғам қайраткері, жаңашыл педагог. Ыбырай Алтынсарин 3. Әкесінен айрылған Ыбырай Алтынсарин қамқорлығында болды: Атасы Балқожа бидің 4. Ыбырай Алтынсарыұлы Орынбор шекаралық комисиясы жанындағы мектепті алтынмедальмен бітірген: 1857 жылы * Орынбор шекаралық комиссиясының төрағасы, шығыстану ғылымының көрнекті өкілі В.В.Григорьевпен жақындасты
5. Ыбырай Алтынсарыұлы Орынбор бекінісінде қазақ мектебін ашты: 1864 жылы 6. 1879 жылы Ыбырай Алтынсарин мектеп инспекторы болып тағайындалған облыс. Торғайоблысы. 7. Ыбырай Алтынсарин қазақ қыздарына арнап мектеп-интернат ұйымдастырған қала. Ырғыз. * Ыбырай Алтынсарин- қазақ өлкесінде қыздарға білім берудің негізін салушы.
8. Ыбырай Алтынсаринның орыс-қазақ мектептеріне арнап жазған негізгі еңбегі. «Қырғыздарды орыс тіліне үйретуге негізгі басшылық». («Қырғыз хрестоматиясы») * Ыбырай Алтынсарыұлы бұл оқу құралдары құрастырылған: орыс алфавиті негізінде * Ыбырай Алтынсарыұлы ның педагогикалық көзқарасына әсерін тигізген Сібірде,Орта Азияда және Қазақстанда қозғалыстың рухтандырушы: Ильминский.
