Ресей азаттық қозғалысысының өкілдері Қазақстанда. 50. 1863-1864 жылдардағы Польшадағы ұлт-азаттық қатысқандардың ішінен жер аударылғандардың бірқатары жіберілген өлке. Сібір. 51. Польша азатық күресінің 60-жылдарда Қазақстанда болған өкілдері ішінен ерекше көзге түскені: С.С.Гросс. 52. Польшадан Қазақстанға жер аударылған Густав Зелинскийдің поэмасы. «Қырғыз» («Қазақ»). * Польша азаттық күресінің Семей жерінде болған белгілі өкілі: С.С: Гросс * С.Гросс Семей облыстық статистикалық комитеті арқылы «Қырғыздардың заң әдет- ғұрыптары үшін материалдар» деген тақырыпта құнды зерттеу дайындады.
53. ХІХ ғасырдың 40 жылдары Абайдың әкесі Құнанбаймен жүзбе- жүз кездескен поляк: Адольф Янушкевич 54. Польша азаттық күресінің өкілі Адам Бяловский Семей облысында айналысты: Өскемен уезінің геологиялық картасын жасаумен. 55. ХІХ ғасырдың соңында Ресейден саяси жер аударылғандардың біршама шоғырланған өңірі. Шығыс және Орталық Қазақстан. 56. . Қазақстанда өлкені зерттеуде ерекше орын алған облыстық статистикалық комитеттер құрылды: ХІХ ғасырдың 80-жылдарында. * Халықшыларды Қазақстанға жер аудару «ұйқыда жатқан» өлкеніңқоғамдық өмірін бірқатар жандандырды.
57. 1884 жылы саяси жер аударылғандардың ұсынысы бойынша Семей облыстық сатистикалық комитетіне мүше болып сайланған:Абай Құнанбайұлы 58. Абайдың 1900 жылы статистикалық комитеттің басылымында жарияланған «Орта жүз қазақ ордасы руларының шығу тарихы туралы жазбалар» еңбегінде көтерген мәселе. Семей облысы қазақтарының рулық құрамын анықтау. 59. Қазақстандағы тұңғыш өлкелік баспасөздің қалыптасуына қол ұшын берген: саяси жер аударылғандар. * Жергілікті баспа ісін алға бастыруда талмай еңбек еткен: Зобнин, Зенков, Коншин 60. 1898 жылы алғашқы томы жарық көрген «Қырғыздардың жер иеленуі бойынша мәліметтер» атты еңбектің негізін құрастыруға қажетті деректердің жинап, мәтінін жазуға белсее қатысқан белгілі қазақ ғалымы: Әлихан Бөкейханов. 61. Қазақстанда зерттеу үшін құрылған экпедицияны басқарған статист әрі азатты қозғалысының өкілі: Ф.А.Щербин 62. Тарбағатай таулары мен Қалба жотасын зерттеген: Е.П.Михаэлис. 63. Батыс- Сібір генерал- губернаторының тапсырмасымен сай Зайсан көлінің өңірін, Ертіс бойын зерттеп, карта дайындаған оқымысты:Михаэлис
