Анненков. Кіші жүздегі 18 ғ. шаруалар көтерілісіне кім басшылық жасады: Сырым Датұлы «1986 жылғы 17-18 желтоқсан оқиғаларына қатысқаны үшін жауапқа тартылған азаматтарды ақтау жөніндегі»

жүктеу/скачать 0,58 Mb.

бет	150/204
Дата	19.09.2023
өлшемі	0,58 Mb.
	#108801

1 ... 146 147 148 149 150 151 152 153 ... 204

14.Көпеев. 1858-1931 жж.	1.«Хал-ахуал», «Сарыарқаның кімдікі екендігі» (иесі қазақтар екендігін ашып айтты), «Тірлікте көп жасағаннан көрген бір тамашамыз» - осы 3 кітап 1907 ж Қазанда басылып шықты. 2.«Қанды жексенбі».
Баянауылда дүниеге келді. Бұхарадағы Көкілташ медресесінде жоғары мұсылмандық білім алды. 1893 ж отаршылдық саясатқа қарсы бағытталған өлеңдер жариялай бастады.

IV. ХХ ғ басындағы Қазақстан мәдениеті.
Музыка: ХХ ғ басында халық мәдениетіндегі жан-жақты дамыған сала. XX ғ басындағы сазгерлер: Кенен Әзірбаев, Дина Нұрпейісова, Сүгір, Балуан Шолақ Баймурзин, әншілер: Қали Байжанов, Манарбек Ержанов, Әміре Қашаубаев. қазақтың бұлбұлы, павлодарлық Майра Шамсутдинова.

Есімі.	Туындылары.	Маңызы.
1.Естай.	«Майдақоңыр».
2.Үкілі Ыбырай.	«Гәкку».
3.Дина.	«Көңіл ашар».
4.Нұрпейіс Байғанин.		Халық дастандарын ел арасында уағыздауға қосқан үлесі зор. Батырлар жырының түпнұсқаларын насихаттауда шеберліктің тамаша сапалы деңгейіне көтерілді.

Әдебиет пен ғылым.

Есімі.	Шығармалары.	Жыл.	Қызметі мен өмірі.
1.Торайғыров.	«Шәкірт ойы», «Бір адамға», «Адасқан өмір», «Қамар сұлу».	XX ғ басы.	Қазақ ауылындағы өзгерістер пәрменді сипатталады.
2.Майлин.	«Шұғаның белгісі».	XX ғ басы
3.Көбеев.	«Қалың мал».	XX ғ басы
4.Шәкәрім. 1858-1931 жж.	1.«Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі». 2.«Мұсылмандық шарт». 3.«Қазақ айнасы». 4.«Қалқаман-Мамыр». 5.«Еңлік-Кебек».	1.1911 ж. XX ғ басы.	ХХ ғ басында Шәкәрім – Орта Азия, Қазақстан, Шығыс Түркістан өлкесінде кең танылып, белгілі болған ақын. Араб, парсы, түрік тілдерін меңгерген. Орыс географиялық қоғамы Семей бөлімшесінің мүшесі.
5.Байтұрсынов. 1873-1937 жж.	1.«Қырық мысал» (Петербург). 2.«Маса» (Орынбор). 3.«Қазақ салты». «Қазақ қалпы». «Жиған-терген».	1.1909 ж. 2.1911 ж.	1909 ж дейін Қарқаралыда оқытушы болды. 1910-17 жж Орынборда тұрды. 1913-17 жж «Қазақ» газетінің редакторы. Қазақ тілі мен әдебиетін дамытуда шығармашылық мұрасы ерекше орын алады.
6.Дулатов. 1885-1935 жж.	1. «Оян, қазақ!» (Уфа). Алғашқы өлеңдер жинағы. «Ұлттық манифест» деп аталды. 2. «Бақытсыз Жамал» (Қазан). Қазақ тілінде жазылған алғашқы роман. 3. «Азамат» (Орынбор). 4. «Терме».	1. 1909 ж (1911 ж қайта басылды). 2. 1910 ж. 3. 1913 ж. 4. 1915 ж.	1905-07 жж революциялық қозғалысқа белсене қатысты. Семейде, Омбыда, Қарқаралыда болып, қазақ еңбекшілерінің саяси бағытын анықтауда ерекше рөл атқарды.
7.Бөкейханов. 1870-1937 жж.	«Қырғыздар», «Сұлтан Кенесарының тарихына қатысты материалдар», «Қарқаралы уезіндегі қырғыздардың рулық құрылымы».		Саяси көзқарасын қалыптастыруына Ұлы француз революциясы зор ықпал етті. 1890 ж Омбы техникалық училищесін, 1894 ж Петербург Орман шаруашылығы институтын бітірді. XIX ғ соңы - XX ғ басында Шербина экспедициясына қатысты. 1903 ж «Ресей. Өлкеміздің толық географиялық сипаттамасы» деген еңбектің 18-ші томы жарық көрді. Оның авторларының бірі Бөкейханов болды. I - ші Мемлекеттік Думаға Семей облысынан сайланды. 1905-07 жж кадеттердің «Степной пионер», «Степной край» газеттерінде мақалалар жазды.

ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН

1916 ЖЫЛҒЫ ҰЛТ- АЗАТТЫҚ ҚОЗҒАЛЫС
І. 1916 жылғы ұлт- азаттық қозғалыстың себептері мен басталуы
ІІ. Қозғалыстың Жетісудағы орталығы
ІІІ. Торғайдағы көтеріліс орталығы
ІҮ. Қозғалыстың корытындылары

І. 1916 жылғы ұлт- азаттық қозғалыстың себептері мен басталуы

1.1907-1912жылдары Қазақстанға елдің еуропалық бөлігінен қоныстандырылған адамдардың саны. 2 млн 400 мың.

2. 1917 жылға қарай Қазақстанда қазақтардан тартып алынған жердің көлемі: 45 млн астам.
3. «1899 жылдан кейін қазақтар мен орыстар арасындағы этностық жанжалдар даладағы өмірдің сипатты белгісіне айналды»,-деп жазды: Т.Рысқұлов
4. 1913жылдың өзінде «Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі прблемаға айналды»,-деп жазған: А.Байтұрсынов.
* Столыпин реформасының бас кезінде «Санкт- Петербургские ведомости» газеті: «Егер мемлекет мүддесі қырғыздарды құрбан етуін талап етсе, әрине, бұған қарсы шығудың керегі жоқ...»- деп жазған болатын
5. Бәсекелес әскери- саяси блоктар –Үштік Одақ пен Антанта әкеліп соқтырды: Бірінші Дүниежүзілік соғысқа
* Бірінші дүниежүзілі к осғыс қатысқан мемлекеттер саны: 28
6. «Қазақ» газетінде басылған «Тағы соғыс» мақаласының авторы: Ә.Бөкейханов.
* Ол: «Бұл соғыстан жалпы жұртқа пайда жоқ. Нарлар алысар, ал шаруасын бұзып, қанын төгетін- сорлы халық болар. Жиырмасыншы ғасырда Еуропа патшалықтарының қылған ісі кімнің алдында ақталмақ?»- деп жазды.
7. 1914-1918 жылдардағы Ресей үшін Қазақстанның шикізат көзі ретіндегі рөлі осы оқиғаға байланысты күшейді: Бірінші дүниежүзілік соғыс.
* Қазақ даласынан арзан бағамен орасан көп мөлшерде мал сатылып алынды. Патша армиясы үшін киіз үй мен бұйымдар жиналды. Жергілікті халық соғысқа арналған жүктерді (негізінен, азықты) темір жол станциясына тасуға мәжбүр болды.
8. 1916 жылғы оқиғалар қарсаңында Қазақстанда енгізілген жаңа салық түрі: Соғыс салығы.
9. 1916 жылғы халық көтерілістің негізгі себебі: : 19- дан 43 жасқа дейінгі адамдарды қара жұмысқа алу туралы патша жарлығы .(* ұлттық және әлеуметтік езгінің халықтың кегін қайнататын деңгейге жетуі)
10. 1916 жылғы ұлт- азаттық қозғалысқа желеу болған себеп: Қазақтан қар жұмысқа жігіт алу.
11. 1916 жылғы 25- маусымдағы патша жарлығы бойынша қара жұмысқа алынатын адамдардың жасы: 19-43.
12. 1916жылғы 25- маусымдағы патша жарлығы бойынша Түркістан мен Дала өлкесінен қара жұмысқа алуға көзделген адам саны: 500 мыңнан астам
13. 1916 жылғы қозғалыстың қамтыған аумағы: бүкіл Қазақстан, Орта Азия, Сібір мен Каваказдың бір бөлігі.
14. 1916- жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың басты қозғаушы күші: Халық бұқарасы.
15. 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың сипаты: Империализмге, отаршылдыққа қарсы.
16. 1916 жылғы ұлт- азаттық қозғалыстың басты идеясы: ұлттық тәуелсіздік.
17. 1916 жылғы 23-тамыздағы үстем тап өкілдерін қара жұмысқа алудан босату туралы жарлық шығарған генерал-губернатор: А.Куропаткин.
18. Жергілікті әкімшілік, байлар мен мұсылман дінбасыларының балалары босатылды: Тыл жұмыстарына адамдар алуына көмектескені үшін.
19. 1916 жылғы ұлт- азаттық көтеріліске шыққан халық бірінші кезекте:

20. Ырғыз, Торғай уездерінде дала ақсүйектерінің хан сайлаған өкілдерінің саны: 9

21. 1916 жылғы ұлт- азаттық қозғалыс кезінде Шерубай- Нұра болысының ханы болып сайланды: Нұрлан Қияшев
22. 1916 жылғы ұлт- азаттық қозғалыс кезінде Қарашақ болысының хан болып жарияланған: Оспан Шоңов
23. 1916 жылғы ұлт- азаттық қозғалыс кезінде Верный уезінің Жайымтал болысының ханы болып сайланды: Бекболат Әшекеев
24. Болыстық басқару жүйесі қалпына келтірді, ел бегі- әкім.
* Жасақшы- сот алқасы
* Қазынашы- қазына билеуші
* Сардарбек- армиясының қолбасшысы.
25. 1916 жылғы маусымадғы патша Жарлығының байлар мен ауыл старшындарының ұстанған бағыты: жақтады.
26. «Тыңдаңыздар, қан төкпеңіздер, қарсыласпаңыздар»,-деп жазды олар 1916 жылғы қазандағы Үндеу хатында. Байтұрсынов, Бөкейханов, Дулатов.
27. 1916 жылғ 25 маусымдағы патша Жарлығына қазақтың либерал- демократиялық зиялы қауымының (Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дұлатов) көзқарасы: парасатты ымыраластық

жүктеу/скачать 0,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 146 147 148 149 150 151 152 153 ... 204