Атты III халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағЫ
"SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD
жүктеу/скачать 8,11 Mb. Pdf көрінісі
|
III TOM
- Бұл бет үшін навигация:
- Кілттік сӛздер.
| "SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD:
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, JULY 2019 306 УДК 133.2 ҚҦС ЖОЛЫ –АСПАН ЖОЛЫ Шҥкіров Ж.Ж, Алтыбай С.Т., Ӛтеген Ж.Ә. Ақтӛбе кӛпсалалы АГУ Тарлан колледжі, Ақтӛбе, Қазақстан Абстаркт. Мақалада «Қҧс жолы» туралы Серікбол Қондыбайдың зерттеулерін келтіре отырып, ғалымның миф тҧрғысынан зерттеулері мен қазіргі таңдағы ғылыми негіздемелердің ортақ бастамасы бар екендігін кӛрсету. Сол арқылы ғалымның еңбектерінің бағалылығын, бастама екендігін дәлелдеу. Кілттік сӛздер. Қҧс жолы, Серікбол Қондыбайдың зерттеулері, миф, Орнион шоқжҧлдызы, Аққу шоқжҧлдызы, Арғықазақ мифологиясы, тҧмандықтар, Мессье суреті. Тҥнгі, жҧлдыздық аспан кҥмбезін кесіп ӛтіп жатқан, белгілі бір пішін жоқ, әлсіз жарық жолақтың бар екендігін білеміз. Осындай жолақты адамдар ӛздерінің танымындағы нәрселерге ҧқсастырып айтатын болған.Бҥгінгі қазақтар оны «Қҧс жолы» деп атайды. «Халық арасында қалыптасқан кӛзқарас бойынша жыл қҧстары Қҧс жолын бағдарлап ҧшады.Қҧс жолы орнын ауыстырып отырады» . Мысалы , кҥзде (және кӛктемде) кешке жақын оңтҥстік-солтҥстік, ал тҥн ортасында шығыс-батыс, таңертең оңтҥстік-солтҥстік бағытта орналасады. Қҧс жолы қҧстар қауырт ҧшатын кездерде мередианмен бағыттас болып отырады, бірақ бҧл атау –о бастағы емес мифсізденген заманның атауы, сондықтан да осы жолақтыңарғы қазақтық, яғни кӛне атауларының қандай болғанын анықтау – маңызды шаруа болмақ. Энциклопедиялық анықтама Қазақстанның оңтҥстік облыстарының қазақтары арасында Қҧс жолын «Сабан жолы» немесе «Сабаншының жолы» деп та атайтындығын кӛрсетіпті. Бҧл салавяндардағы «Кумово слама», «Путь соловый» дегеніне сәйкес келеді. М.Ысқақовтың мәліметіне қарағанда, татарлар мен башқҧрттар, чуваштар оны «Дала қаздарының жолы», молдавалықтар «Тырна жолы» деп нақтылаған кӛрінеді. Ал марий, |