Қазақ тілінің шығу тарихы туралы түркі тілдері тіл туыстығына


Қаратпа сөз: Балам, ертерек кел



бет48/102
Дата16.03.2022
өлшемі0,54 Mb.
#28180
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   102
Байланысты:
аза тіліні шы у тарихы туралы т ркі тілдері тіл туысты ына

Қаратпа сөз: Балам, ертерек кел.

қыстырма сөз: Әрине, ертең сабақ болады.

Одағай: Жүрегім, ойбай, соқпа енді.

НҮКТЕЛІ ҮТІР



Қойылатын орны

Мысалы

1

санамалап айтылған, мағынасы ыңғайлас сөйлемдердің (сөздердің) арасына қойылады.

Қасым ханның ережелерінде

мынадай түйінді әдет-ғұрып-тық қағидалар қамтылған:

1.Мүлік заңы ;

2.Қылмыс заңы;

3.Әскери заң; т.б


2

өлең шумақтарында, құрмалас сөйлемде мағынасы, құрылысы жағынан ұқсас келетін сөйлемдер арасына

Ұл мен қыздың қызығы –

Тілі анық шыққанша;

Мергендіктің қызығы –

Көздеген аңын жыққанша;

Жүйрік аттың қызығы –

Шомылып терге лыққанша;

Татулықтың қызығы –

Кеудеңнен жаның шыққанша;



3

Сөздікте сөздердің түсініктемесінен кейін

Майе. араб. 1. ағатын, сұйық; 2. сұйықтық;

парсы. 1. сұйық, ағатын; 2. сұйықтық;

СЫЗЫҚША



Қойылатын орны

Мысалы

1

бірыңғай мүшеден кейін келген жалпылауыш сөздің алдынан

Мен, Әсет, Самат – үшеуміз доспыз.




жалпылауыш сөзбен келген бірыңғай мүшеден кейін басқа сөздер келсе

Мыналар: Сырдария мен Амудария – Аралға құяды.

2

оңашаланған айқындауыштың екі жағынан

Заман жаршыларының – баспасөз, эфир, экран – үндері құлақтан кіріп бойды алды.

3

түсіндірмелі салаласта баяндауыш сондай, сонша, соншалық сөздерінен болса

Кешегі жарыстан шаршағаны соншалық – бүгін кешке дейін орнынан тұра алмады.

4

жалғаулықсыз қарсылықты салалас

Бас болмақ оңай, – бастамақ қиын.

5

жалғаулықсыз ыңғайлас салалас іс, оқиғаның тез арада өткенін білдірсе,

Есікті ашып қалды – маңдайына тас келіп тиді.

6

мақал-мәтелде ерекше мән бере айтылған шартты бағыныңқы сабақтаста

Гүл шықса – жердің көркі, қыз туса – елдің көркі.

7

мақал-мәтелде ой ықшамдалып айтылғанда

Асыл – тастан, ақыл – жастан.

8

төл сөз, автор сөзі, диалогта сызықша қойылады.

– Қойдым, Тәуке, қойдым, – деді де Сыздық, күлкіге булығып, шығып кетті.

9

жер, уақыт мөлшерінің аралық шегін көрсету үшін қолданылады.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   102




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет