238
орнына көбінесе
бол (ады) көмекші етістігі жүреді. Сөйлемнің
осындай құрылысынан да синтаксистік компоненттерінің өзара берік
жымдасып, тұжырымдала айтылып тұрғандығын байқаймыз.
«
Ұтымды төрелік айтсаң, жыққаның, жыққан» деген сөйлем
«Ұтымды төрелік айтсаң, жыққаның жыққан болады» түрінде
айтылса, ондағы компоненттер арасы бұрынғыдай шегенделіп
тұрмай, босаңсып кеткен болар еді. Демек, басыңқыдағы
болады
етістігінің түсіріліп айтылуы сөйлемдер арасын берік байланысқа
түсірудегі бір тәсіл болып саналады.
Ортада көп пайда болса, еңбек
күнге тиері де көп....сенің қабағың жабылса, менің көңілім
жабырқау, сенің қабағың ашылса, менің көңілім жайлау
(Ғ.Мұстафин). көзден ұйқы қашса, көңілге ой үйір (Ә.Кекілбаев).
Басыңқы сөйлем баяндауышының арнайы айтылмауы көбінесе
мақал-мәтелдерді
осындай
сөйлемдер
бас-аяғы
жинақы,
тұжырымдалған болып келсе, сабақтас құрмаластың ықшамдала
айтылуы да сол заңдылыққа сай келіп жатады.
Жау жағадан алғанда,
Достарыңызбен бөлісу: