Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы ақмола облысы бойынша педагогикалық
жүктеу/скачать 7,53 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ӨНЕРТАПҚЫШТЫҚ ТАПСЫРМАЛАРДЫ ШЕШУ ТЕОРИЯСЫН ӘДІСТЕМЕЛІК СҮЙЕМЕЛДЕУ
- Қолданылғын әдебиеттер
- И помните о 10 фраз, которые нельзя говорить ребенку
Список литературы 1.
утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 7 декабря 2010 г. № 1118. 2.
Государственный общеобязательный стандарт дошкольного воспитания и обучения (2008г.). 3.
развития школьного и дошкольного образования в условиях ориентации на результат. Алматы. 2006. –255 стр. 4.
учреждении. 2008.- Москва.– с.156.
ӨНЕРТАПҚЫШТЫҚ ТАПСЫРМАЛАРДЫ ШЕШУ ТЕОРИЯСЫН ӘДІСТЕМЕЛІК СҮЙЕМЕЛДЕУ
«Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы «Ақмола облысы бойынша ПҚ БАИ» МКД ППС кафедрасының аға оқытушысы
Қазіргі кезеңде білім мен ғылым саласында инновациялық педагогикалық технологиялар қаншалықты маңызды болса, мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеуде де педагогикалық технологиялар ұғымы кеңінен қолданылатын ұғымдардың біріне айналды. Назарбаев Университетінде «Қазақстан білім қоғамы жолында» тақырыбында интерактивті дәріс оқу барысында Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Үкіметке мектепке дейінгі тәрбие мен білімнің заманауи әдісін енгізуді тапсырды.
65
«Балаға 3 жастан бастап білім сіңіре беру және оған ұжым аясында тәрбие беру керек. Мектепке дейінгі білім беруді жаңғырту қажет»,-деді Н.Назарбаев. Осыған орай, Мемлекет басшысы Үкіметке әлемдік үздік тәжірибелер негізінде мектепке дейінгі тәрбие мен білімнің заманауи әдістерін енгізуді тапсырды. «Бұлар инновациялық, білім беру технологиялары, креативті болуы шарт»,-деді Н.Назарбаев Осы орайда, инновациялық технологияларды білім беру үрдісінде игеру бойынша біліктілікті арттыру институтының ұйымдастырып жүрген курстар тыңдаушыларға мектепке дейінгі тәрбие және оқытуды басқару бойынша түрлі әдістемелер мен технологиялармен таныстыруға мүмкіндігін береді. Қазіргі таңда Ақмола облысының мектепке дейінгі ұйымдары Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы №292 қаулысымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті мемлекеттік стандарты (бұдан әрі – Стандарт), Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) және Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу жоспарларына (бұдан әрі – ҮОЖ) сәйкес ұйымдастырылады. Мектепке дейінгі мекеме педагогтары М.Монтессоридің педагогикалық жүйесін оқу үрдісіне енгізсе, ӨТШТ (өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясы) - оқытудың озу технологиясын қолданып, сахналандыру және дидактикалық дамыту ойындарын сабақтарда кеңінен пайдаланып, «Тәй-тәй» жеке- бағдарланған технологиясы негізінде оқу- тәрбие үрдісін жобалап отыр. Қазіргі кезеңде білім берудің сапасын жақсарту, әдістемелік негізін өзгерту заман талабына сәйкес туындап отырған қажеттілік. Өйткені, балабақшаның әр күні көптеген ғылыми жаңалықтарға, терең әлеуметтік өзгерістерге толы. Бұрын оқу үрдісінде тәрбиеші басты роль атқарған болса, қазір бүлдіршіндердің белсенділік көрсететін кезі туды. Алайда бүгінгі күні мектепке дейінгі ұйымдардың педагогтері білім беру технологиялардан бастау алатын құзырлықты қалыптастыруға, жеке- дара қарауға бағытталған педагогикалық үрдісті жобалау барысында күрделі қиындықтарға кездесіп отыр. Жеке тұлғаға бағдарланған оқытуды жүзеге асыруда әрдайым, психологиялық- педагогикалық ұстанымдар кедергі келтіреді, педагогикалық көзқарасты таңдауға ішкі жан-дүниесінің тәуелді болуы, таңдап алынатын білім беру технологияларының алуан түрлілігіне сенбеушілік, білім беру үрдісіне халықаралық технологияларды қолдануға болатындығынан хабарсыз болуы, мектепке дейінгі жастағы балаға жеке тұлғаны дамытуға бағытталған білім беру бағдарламасының жеткіліксіздігі. Мектеп жасына дейінгі педагогтарды: «Жаңа заман баласын қалай тәрбиелеуге болады? Баланың жеке басының икемділіктері мен танымдық қабілетін, қызығушылығы мен білуге құштарлығын арттыру үшін қандай жұмыс жасау қажет?» деген сұрақтар мазалауда. Жауабы келесі: тәрбиеші балалардың шығармашылық белсендігін арттыруға бағыт беруі қажет. Себебі әр технология ғылыми-теорияларға негізделген өзіндік әдістемелік және технологиялық құндылықтары, білім беру үрдісіне енгізу ерекшеліктері бар. Сондай технологиялардың бірі – өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясы.
авторы Генрих Саулович Альтшуллер айтқан. Баланың қабілетін қаншалықты ерте ашып дамытса, оның нәтижесі соншалықты ерте жемісін бермек. Мектеп жасына дейінгі балалармен өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясымен жұмыс қызықты және ауқымды, бағдарламалармен қатар тиімді қолдануға қолайлы.
66
Әдістеменін басты идеясы – техникалық жүйелер «қалай болса солай емес», нақты заңдылықтар бойынша пайда болады және дамиды. Қазіргі таңда ӨТШТ амалдары мен әдістері мектепке дейінгі жастағы балалардың өнертапқыштық түсінігін, шығармашылық қиялын, диалектикалық ойлауын дамыту үшін балабақшада қолданылады. ӨТШТ жаңалығы: Даму заңдарын тануға ұмтылып, болып жатқанды заңның көзқарасымен түсінуге үйрену.Әлемнің үздіксіз динамикасын көруге, яғни барлығы да, бар жерде өзгеретіндігі жайлы түсіну. Барлық құбылыстарда, жүйеде, айналадағы қоршаған заттарда, қарама – қайшылықты көру біліктілігінде және осы қарама – қайшылықты шешу нәтижесінде - мінсіз соңғы нәтижеге шығу. «Мықты» ойлауын қалыптасуы, мағыналылығы, жоғарыда айтылған барлық бағыттар біртіндеп автоматтандырылған деңгейге көшуі, ойлаудың ажыратылмас бөлігіне айналуы. Негізгі принциптің сақталуы түрлі мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуда қолдану ӨТШТ «алдын ала» білім беруі, мазмұнның жетімділігі, шығармашылықтың әртүрлілігінің интегралдығы, ойын түрлерінің тапсырмалары тек дидактикалық түрде,
баланың өз
бетіншілдігі және ынтасы, жан – жақты құралы болады. ӨТШТ мақсаты- балалардың қиялын ғана дамытып қоймай, болып жатқан үрдістерді түсіне отырып, жүйелі түрде ойлауға үйрету. Тәрбиешілер балалардың қоршаған ортаның бірлігі мен қайшылығын түсінуге қабілетті, өздерінің ұзақ мәселелерін шеше алатын шығармашылық тұлғанының қасиеттерін практикалық тәрбиелеу бойынша құралмен қамтамасыз ету. Мақсатқа жету жолдары:
Ойын түрлерін жүйелеу;
Күннің екінші жартысындағы ұйымдастыру кезеңін құру;
Бағдарламаны құрастырып, тудыру;
Конкурстар мен викториналар ұйымдастыру
ӨТШТ міндеттері:
Жан – жақты шығармашылық дамуын қамтамасыз ету және білім беру тәрбиесін құру;
Өзге адамдарға деген сүйіспеншілік және сыйлау қасиеттерімен, төзімділікке тәрбиелеу;
Ұлттық мәдениетке, ұлттық шығармашылыққа, салт – дәстүрге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікке тәрбиелеу. Тәрбиешінің міндеті:
Баланың ойлауын, шығармашылығын жүзеге асыру;
Жеке тұлға дамуында заманауи инновациялық әдістерін қолдану;
Балаларды адамгершілікке, байқағыштыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу. ӨТШТ негізгі құрылымы:
Адам үшін шығармашылық тәжірибенің бағалығы;
Оқыту шығармашылықтарының негізгі ерекшеліктері;
ӨТШТ технологиясы арқылы мектепке дейінгі балалардың жастарына сәйкес тілдік құзыреттіліктерін арттыру;
Ойын арқылы балалардың тілдік құзыреттіліктерін, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
«Өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясының» әдістемесі: 67
Балалардың шығармашылық қиялын дамыту;
Ойлау қабілеті арттыру;
Сөйлемнен әңгіме құрастыру;
Ойын толық айтып, жеткізе білу;
Сызба арқылы қазақ тілінде еркін әңгіме құрастыру. Өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясы балалардың қиялын дамытып қоймай, болып жатқан үрдістерді түсіне отырып, жүйелі түрде ойлауға үйретеді. Барлық сабақтар мен ойындар баланың тақырыпты, материал мен қызмет түрін өзі таңдауын болжайды. Мектеп жасына дейінгі бүлдіршіндер үшін өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясы – ұжымдық ойындар және тәрбиешілерге арналған әдістемелік ұсынбалары бар сабақтар жүйесі. Әдістеме- негізгі білім беру бағдарламасын ауыстырмай, нәтижесін ең жоғары деңгейге көтеру. Өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясының әдістері мен тәсілдерін тәрбиеші қолданатын бағдарламалармен қатар алып жүруге болады. Барлық сабақтар мен ойындар баланың іс-әрекеттің тақырыбы, материал және түрін өзбетімен таңдауын болжайды. Аталмыш технология бойынша балалар жаңалықтарды ашады, өздері байқамай қиындықтардан өтеді. Бүлдіршіндер ойнайды, үйренеді, белсенді танушы роліне енеді. Өзекті сұрақтар және түрлі жағдаяттар балалардың зейінін, ойлау мен қиялын арттырады. Өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясы бойынша сабақтар өте қызықты, мектеп жасына дейінгі балалар өмірлік жағдаяттарды эмоционалды шешіп, салыстыру және қарама-қарсылықты қоюға жаттығады. Жоғарыда аталған технологияның қолдану балалардың білімге деген құштарлығын дамытудың бірден бір жолы болып табылады. «Әр бала – керемет күш иесі. Ол шетсіз шексіздікті танып білуге ұмтылады. Мұндай ұмтылыс адам баласының бойында дүниеге келген сәтінде-ақ пайда болады. Сондықтан кез келген педагог балаға рухани күш иесі ретінде қарауы керек. Педагогтың мұндай көзқарасы баланың белсенділігін арттырады. Білімге деген құштарлығын көбейтеді. Балаға сеніммен қарау баланы тек қуаттандыра түседі» - деп белгілі педагог Ш.Амонашвили айтқандай педагог шеберлігі мен білімділігі ӨТШТ құндылығы мен маңыздылығын аша түседі. ӨТШТ әдістері мен тәсілдерін жұмыс барысында қолданған кезінде, бүлдіршіндерде мектеп жасына дейінгі ересек балаларға қарағанда ешқандай психологиялық кедергілер жоқ екені байқалады. Технология жаңа және бейтаныс зат алдындағы кедергілерді алып тастауға, оқу және өмірлік мәселелерді жеңілмейтін кедергілерді тапсырмаларды шешу негізінде түсінуге болады. Осыдан басқа өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясы, қоршаған проблемаларды тиімді және маңызды шешуге негізделген оқытудың ізгілендіру мінез-
туындалған мәселелерде қалыпты шешімдер табуға, ол өз кезегінде балаларға мектепте және ересек өмірде керек болады. Өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясын қолдану әсемдікті өз қолымен жасауға мүмкіндік береді. Баланың қарқынды өзгеріп отыратын әлемде өмірге тұлға ретінде дайындауға мүмкіндік берері сөзсіз. 68
Мектеп жасына дейінгі балалармен білім беру үрдісінде технологиялық әдістерді, яғни жаңа педагогикалық технологияларды қолдана отырып нәтижелерге және мектепке оқытуда жетістікке жетуге кепіл береді. Қай ғасырда болмасын бала тәрбиесі үлкен мәселе болып саналады. «Бала тәрбиесі – мемлекеттің маңызды міндеті» деген сөзді Платонның өзі бекер айтпаса керек. Қазіргі жаңару кезеңінде біздің қоғамымыздың ілгерілеу үрдісінде адам факторы және оны жандандыру, ел өмірінің барлық жақтарын жаңарту бала тәрбиесінің мәні мен оның проблемаларын күрделеніп отыр. Осыған байланысты тәрбие берудің тиімділігі мен сапасын арттырудың негізгі бағыты – барлық тәрбиелік істе әрбір баланы жеке тұлға деп танып біліп, жан-жақты қалыптастыру. Мектепке дейінгі тәрбиенің алдына қойылатын талаптар мен мақсаттарды өз дәрежесінде орындау – білімді, бала тәрбиесінің ерекшелігін жетік меңгерген мамандардың ғана қолынан келеді. XXI ғасыр – бәсеке ғасыры, ертеңгі Қазақстанның тізгінің ұстайтын, әртүрлі мәселелерден хабардар, кез келген тапсырманы орындауға қабілетті, қолынан іс келетін құзырлы азаматтарды осы бастан тәрбиелеуіміз керек. Қазіргі өмір талабына сай педагогикалық білімді ғана емес, әрі тәрбиеші, әрі зерттеуші, әрі жоғары ұйымдастырушы педагогтарға зәру екеніміз шындық. Әр педагог
– технологияларды шығарушысы. Технологияларды құру шығармашылықсыз құру мүмкін емес. Технологиялық деңгейде жұмыс жасауға дағдыланған педагогтерге даму жағдайында танымдық үрдіс негізгі бағдар болып табылады. Чарльз Диккенс: «Адам басқа адамдарға жетілдіруге көмектеспесе, өзін-өзі жетілдіре алмайды» деген. Қиялдамайтын бала және шығармашылық серпінсіз тәрбиешіні елестетуге болмайды. Қазіргі таңда Ақмола облысының бірқатар мектепке дейінгі мекемелерінде өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясы технологиясының әдістері мен тәсілдерін балалардың өнертапқыштық тапқырлығын, шығармашылық елестетуін, диалектикалық ойлауының дамуына қолданады. Өнертапқыштық тапсырмаларды шешу технологиясының мазмұны тұлғаның қасиетін қалыптасуына, баламен меңгерілетін білім, дағды мен іскерліктің жүйесімен анықталады.
Қолданылғын әдебиеттер 1.
Альтшуллер Г.С., Найти идею./ Новосибирск. Наука, 1986г. 2.
«Солнышко» Программа развития, обучения, и воспитания детей дошкольного возраста на основе ТРИЗ и РТВ /С.В. Железнова, Н.Р.Богомолова Г. Обнинск: «Росток» 1998г. 3.
Ломова В.А. Азбука ТРИЗ для детского сада. - Алматы: Жетi жаргы, 1997. - 143 с.
69
Бекахметова Жулдыз Жаскайратовна, педагог – психолог СШ № 6 г. Кокшетау
Родительско - детские отношения тема очень обширна и многообразна, в своем выступлении мне бы хотелось затронуть причины разногласий между родителями и детьми. Откуда и почему появляется дети с «плохим поведением». Корень всех вопросов кроется, конечно, в воспитании детей с младенчества. Из опыта работы психологом я разделила родителей на несколько типов: «Хорошие родители» они хотят всё решать за детей (где, что лучше ребенку знают родители) пока ребенок маленький он очень послушный, а в подростковом возрасте удивляются переменам в поведении своих детей, ведь мы этому не учили, такие были милые и воспитанные, что с ними произошло и кто в этом виноват, но естественно только не сами родители. Когда мы, родители боимся за детей, живем ради детей, контролируем во благо детей, решаем что ему (ей) лучше и точно знаем что надо нашему ребенку, а ещё если мы видим в своем ребенке «себя», свои страхи, недостатки, привычки, при этом родитель не признается себе, что они были такими и всё время раздражаются, злятся не соглашаются и не могут найти из этого выход. Такие родители очень любят своих детей, жертвуют многим во имя детей и в то же время не понимают, откуда и почему появляется негатив по отношению к своему любимому чаду. С нехваткой времени и знаний думают, что всё пройдет, ребенок вырастет и всё сам поймет и разберется. Да чаще бывает и так, когда ребенок попадает в благоприятную среду. Но опираясь на свой опыт, хочу сказать, что встречаются некоторые дети, которые не могут разобраться в своих эмоциях и во взрослой жизни. Беседуя с такими людьми, они приходят к выводу, что многие проблемы взрослой жизни начались в детстве. Так их самих воспитали, и родители сами воспитывают своих детей по шаблону. Вспоминать своё детство им тяжело, и только осознав это, «хорошие» родители понимают к чему, это может привезти и что сейчас испытывают их дети. Есть и такие родители, которые приходят с запросом, что в детстве послушный ребенок, вдруг стал плохо учиться, огрызаться в школе, ни с кем, ни общается или общается со всеми подряд без разбора, теряет интерес ко всему, не видит смысла в жизни и замыкается. Разбирая ситуации, прихожу к выводу, что сами родители уделяют мало внимания внутреннему миру ребенка, для них главное одет, обут, накормлен, не хуже других, даже лучше, ни в чем не отказывают своему ребенку (компьютерные игры, сотовый телефон, планшет, деньги на мелкие расходы, интернет и.т.п.). Где мы теряем доверие, связь со своими детьми? В первую очередь, нам как родителям необходима личная терапия, то есть прежде чем видеть и раздражаться по поводу делинквентного поведения ( делинквентное поведение (от лат. delictum - проступок ) - асоциальное, противоправное поведение
человека. Проявляется в поступках , наносящих вред как отдельным людям, так и обществу ) своего ребенка, нужно разобраться в себе, задать себе вопрос, почему меня эта ситуация раздражает, а мой ребенок обижает. После осознания родителями причин ситуации, они понимают, что достаточно обнять ребенка, поговорить не поучая, рассказать о себе в детстве, объяснить, почему Вы раздражены. Не бойтесь говорить
70
ребенку правду о настоящем в рамках его понимания, не отмахивайтесь от ребенка. Не забывайте, что в любом возрасте ребенок это личность. Нужно быть внимательным к ребенку, они сами покажут и расскажут. От бессилия и отчаяния родители обратились на консультацию с запросом поработать с их гиперактивным ребенком (ребенок излишне резок в поступках, суждениях, выражениях своих мыслей, он сначала, поддавшись первому порыву, что- то говорит или делает, а только потом думает, отношения с одноклассниками оказываются безнадежно испорченными, дневник пестрит замечаниями учителей, родители ходят в школу с не меньшей периодичностью, чем на работу). После техники «Активное слушание» пришлось работать не с ребенком, а с мамой. Мама осознала, что не хочет признаваться себе, что влияние общества, мнение о её ребенке окружающих постепенно сделали своё дело, мама стала стыдиться, сторонится и раздражатся по отношению к своему ребенку. И когда вошел сын мамочка увидев, его сильно обняла и прошептала сквозь слезы «Прости». Долг мамы защищать своего ребенка, но не потакать его капризам. И так основные причины разногласий между родителями и детьми, с которыми мне довелось работать это «Хорошие родители», который хотят контролировать и все решать за ребенка, думая, что ребенок сам этого хочет. Так же есть родители с мнением не хуже чем у других или всё как у людей, а что творится в душе у ребенка не важно. И наконец, родители, у которых мнение окружающих выше, чем свои чувства и ребенка.
1. У тебя ничего не получается — дай сделаю я! Он чувствует себя глупым и неловким и в будущем боится уже проявить инициативу, думая, что мама снова будет кричать. 2. Возьми, только успокойся! Согласившись дать малышу то, что он просит, родители, сами того не желая, дают понять: нытьем и уговорами можно добиться всего, и мамино «нет» не стоит воспринимать всерьез. 3. Еще раз такое увижу — ты у меня получишь! Как показала практика, дальше угроз дело не доходит. Ни мама, ни папа не осуществят наказание, а ребенок будет только напуган. Подобная фраза у детей вызывает лишь обиду и недоумение. Ребенок должен точно знать, чего стоит ожидать в том или ином случае. А внезапные срывы родителей ни к чему хорошему не приведут. 4. Я сказал (а) немедленно перестань! Не стоит так резко говорить с малышом! Это же ваш ребенок! Если вы сорвались, лучше извиниться. Ребенок ведь обижается, чувствуя себя абсолютно бесправным. И вместо того, чтобы «перестать» начинает протестовать — малыши плачут и капризничают, подростки молча уходят и замыкаются в себе. В общем, как ни крути, это фраза никак не поможет добиться желаемого. 5. Ты должен понимать, что …… У многих детей возникает защитная реакция на эту фразу и ее занудное продолжение.
71
Малыш не понимает нравоучений и, не слушая вас, переключается на что-то другое. Хуже всего поучения воспринимаются ребенком, когда он взбудоражен, расстроен или разозлен. Помните, он тоже человек, у которого возникла какая-то «проблема», и в данный момент он озабочен ею, и никак не принимает ваши даже самые здравые и правильные рассуждения. 6. Мальчики (девочки) так себя не ведут! Постоянно повторяя это, родители прививают ребенку определенные стереотипы. И во взрослой жизни, выросший уже мальчик будет воспринимать собственную эмоциональность как что-то недостойное, а девочка — испытывать комплексы по поводу «неженской» профессии или недостаточно убранной квартиры. 7. Не расстраивайся из-за ерунды! Возможно, для малыша это не ерунда! Вспомните себя в детстве! Да, ребенка может расстроиться, что ему машинку не дали или дом из кубиков рассыпался. Ведь в его маленьком мире именно машинка и домик — самое важное! Демонстрируя пренебрежение к проблемам ребенка, вы рискуете потерять его доверие и в дальнейшем не узнать о других, совсем не ерундовых проблемах своего малыша. 8. Побереги мое здоровье! Нередко некоторые мамы говорят это малышам. Но поймите, рано или поздно все это перестает восприниматься всерьез. И на действительно плохое самочувствие мамы ребенок по привычке может не обратить внимания. Он подумает, что мама жалуется лишь бы он перестал шуметь, прыгать, играть. 9. Нет, это мы не купим — денег нет (дорого)! Тяжело объяснить малышу, почему не стоит покупать всё подряд. Но получается, если у мамы или папы будут деньги — можно купить в магазине всё! Малыш именно так понимает эту фразу. Не лучше ли сказать, мамы и папы: «такая игрушка у тебя уже есть», «шоколада много вредно». Да, объяснять всегда трудно! Но ребенок должен понимать, почему родители ему это не покупают. 10. У всех дети как дети, а ты моё наказание, неряха, тупица, хулиган, клоун. Не надо «вешать» подобные ярлыки на детей! Это понижают самооценку, и ребенок действительно начинает им соответствовать. Ребёнку очень трудно владеть эмоцией, если он не понимает, что с ним происходит.
жүктеу/скачать 7,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|