Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министрлігі c. Ж
жүктеу/скачать 2,3 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Адам биоырғағы.
| Циклон және антициклон.
Бір ауа массасының басқа Жердің әртүрлі аймақтарымен циклонды қызметі циклон және антициклонды түзеді. (сурет 2). Сурет 2 – Циклон (І) мен антициклондағы (ІІ) ауа қозғалысы (Pумянцeв Г.И., 2012) Циклондар диаметрі 2,5-3 мын км, қысымы төмен аймақ болып табылады. Ең төмен қысым циклонның ортасында байқалады. Оның өте кең шеттерінен - жоғары қысым аймағынан - циклонның ортасына қарай бір жерде емес, әр түрлі географиялық аумақтарда түзілген ауа массалары жиналып, жоғары көтеріледі. Осыған байланысты, циклонда жылы ауа массаларымен қатар, суық ауа массалары және фронттар болуы мүмкін. Циклондар әдетте қысымы мен температурасының аутқулары үлкен, жауын шашынды, ауаның электр өткізгіштігінің жоғарылауымен және жердің электрлік өрісінің потенциалы градиентінің төмендеуімен жүретін тұрақсыз ауа райын әкеледі. Қалыпты жағдайда күнсайынғы атмосфералық қысымның әдетте өзгеруі 5 гПа аспайтын болса, циклондық әрекетіне байланысты ол 30-40 гПа өзгеруі мүмкін. Циклондардың өте қауіпті түрлері тропиктерде, мұхит үстінде байқалады. Олардың диаметрі үлкен емес, 80-100 км құрайды, бірақ қиратқыш күші қарқынды болып табылады. Тропикалық циклондардың (тайфун, дауылдар) жылдамдығы өте жоғары болады, олар теңіз үстіндегі дауылдар, су тасқыны, елеулі бұзылулардың пайда болуына әкеледі. Күннен электр зарядталған бөлшектердің ағымы әсерінен Жердің геомагниттік өрісі кері әсері, магнитті дауылдары және магниттік найзағайлардан көрінеді. Теңесу кезеңінде магнит дауылдарының максималды саны байқалады, солттылық пен күн белсенділігінің артуы - саны олардың өте аз. Жазда, найзағайдың салдарынан электромагниттік ауытқулардың белсенділігі артады – атмосферик деп аталады. Адам биоырғағы. Биологиялық ырғақтар физиологиялық үрдістер мен реакциялар қарқындылығындағы дене жағдайының кезеңді түрде ауысуы мен ауытқулардың өзін-өзі қамтамасыз ететін дербес үрдіс (Иванов В.П. және т.б., 2012). Биоырғақтардың арқасында циклдік ортада бейімделу және аман қалу мүмкіндігі қамтамасыз етіледі. Берілген күн энергиясы мен жарықтың спектральды құрамы күн сәулесінің сәулелену бұрышына байланысты. Жиынның және қараңғылықтың ауысуы нәтижесінде адам денесінің биологиялық ырғақтары өзгереді. Сонымен қатар биоырғақтардың амплитудасы температура, қысым, ылғалдылық және т.б. байланысты. Көптеген клиникалық зерттеулердің нәтижелері бойынша, жарық биологиялық ырғақтардың негізгі синхронизаторы болып табылатынын анықтады. Жердің айналуының әсерінен күн ішінде ағзаның функцияларында толқын тәріздес өзгеріс бар. Мұндай биоырғақтар цирагандар (цирагандар) деп аталады. Бұл тұжырымдаманы алғаш рет 1959 жылы Франц Халберг ұсынды. Циркалық ырғақтың кезеңі 25,0 ± 0,5 сағатты құрайды, ол орындалатын жұмыстардың салмағын немесе төсек тынығының сақталуына байланысты емес.Атмосфералық қысымның төмендеуі симпатикалық жүйке жүйесіне қатты әсер етеді, ағзаның жұқпалы ауруларға төзімділігін төмендетеді, көңіл күйін төмендетеді және тиімділікті төмендетеді. Сонымен қатар қысымның жоғарылауы парасимпатикалық жүйке жүйесін қоздырады. Қазіргі уақытта адам ағзасының күніне 300-ден астам ырғақтың өзгеретін физиологиялық функциялары. жүктеу/скачать 2,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|