ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы
жүктеу/скачать 2,22 Mb. Pdf көрінісі
|
Философия
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.6. Джон локктың гносеологиялық және онтологиялық көзқарастары Джон локк
| таным туралы ілім.
Г.Лейбниц – рационалист. Бірақ Декарттың «айқын және ақылға қонымды шындықтары» оның көңілінен шықпайды. Оның ойынша, бастапқы шындықтар қисынды «теңдестіру заңына» сәйкес келуге тиіс. Содан кейін ғана «қайшылықтар заңына» сүйене отырып, білімдерімізді тереңдете аламыз. Әлбетте, ғылымда тәжірибелер нәтижесінде қол жеткен, бірақ ұмыт қалған білімдерді де пайдалануға тыйым жоқ. Бірақ кез кел- ген тәжірибе – кездейсоқтықтың туындысы. Тәжірибе шындықтары қашанда жеткіліксіз. Бірақ оларды «жеткілікті негіздеме заңына» сүйене отырып негіздеуге болады ғой. Нәтижесінде, табиғаттың әлдебір заңдарына келуіміз мүмкін. Дегенмен, ойшылдың әділетті ойы бойынша, тәжірибе шындығының ықтималдық сипаты басым. Адам жанының қабілеттері сезіну (перцепция) арқылы заттарды қабылдауға келтіреді. Алайда рух біздің ішкі танымдық қабілеттерімізге талдау жасауға көмектеседі, бұл, нәтижесінде, сана-сезімге (аперцеп- ция) жеткізеді. Сана-сезім арқылы болмыс, түпнегіз, қарапайым мен күрделі, тәнсіздік, ал, ақыр соңында, Құдай туралы ойлау қабілетіне келіп жетеміз. Бұл идеяның барлық кейінгі философиялардың даму- ына үлкен ықпалы болғаны дау тудырмайды. Сол себепті, сөз жоқ, Г.Лейбниц XVII және XVIII ғасырлардың континенттік рационализмі 141 арасындағы ұлы өтпелі тұлға болды. Оның идеялары Кант танымы теориясының қалыптасуына зор ықпал етті. 4.6. Джон локктың гносеологиялық және онтологиялық көзқарастары Джон локк (1632-1704) – XVII ғасырда өмір сүрген ағылшын ой- шылы, кейіннен оған «барлық революциялардың ішіндегі ең бір орнықты және ең бір сәтті – 1688 жылғы революцияның кемеңгері» деген ат тағылды. Ал сол революцияның нәтижесінде Ұлыбританияда күні бүгінге дейін билік ұстап отырған парламенттік монархия жеңіске жеткен. Локк мүдделерінің аясында төрт тақырып болған: • Ойшылдың негізгі философиялық туындысы «Адамның ақыл- парасаты туралы тәжірибеде» зерттеу тақырыбы болған гносеология. • «Мемлекеттік басқару жөніндегі екі трактат» атты шығармасына және кейбір басқа туындыларына арқау болған этикалық-саяси мәселелер. • Ойшыл, негізінде, өмірінің соңғы жылдарында басты назар аударған дін саласы («Христиандықтың ақылға қонымдылығы», «Төзімсіздік туралы хаттар» және басқалары). • Педагогика («Тәрбие жайындағы ойлар»). Дж.Локк алғашқы болып эмпиризм (біз білетіндей, эмпиризм Ф.Бэкон философиясының құрамдас бөлігі болған, бірақ ол ғылыми тәжірибе тақырыбымен ғана шектелген-ді) негізін құрды. Ол эмпиризмнің негізін құрайтын танымның сенсуалистік теориясын әзірлеп шықты. Өзінің болмысқа қатысты пікірлерінде Дж.Локк бізге тәжірибелік білімде берілген жүктеу/скачать 2,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|