ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

жүктеу/скачать 2,22 Mb.

Pdf көрінісі

бет	67/382
Дата	17.10.2023
өлшемі	2,22 Mb.
	#117011

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 382

Байланысты:
Философия

«періште дәрігер» атанған Фома аквинский

номиналистер
жалпы ұғымдардың нақты болмысын мойындама-
ды. Нақты өмірде тек жекелеген заттар болады, ал жалпы ұғымдар
(универсалиялар) – заттардаң атауы, біздің аузымыздан шығатын ды-
быстар ғана. Ерте схоластика номинализмінің ірі өкілі, француз фило-
софы және теологы Иоанн Росцеллин (1050-1120 жж. шамасы) болды.
Ансельм Кентерберийскийдің және басқа схоластардың оған қарсы
шығуы номинализм мен реализм төңірегіндегі айтыс-тартыстың ұзақ
жылдарға созылуына себеп болды.
Реалистер
жалпы ұғымдардың заттарға дейінгі нақты өмір сүруін
және олардың адам санасына тәуелсіз екенін мойындаған-ды. XI
ғасырда «шектен шыққан» деп аталатын реализм дами бастады. Ол
И.Росцеллиннің номинализміне ғана қарсылас ретінде пайда болған
жоқ, бәрінен бұрын ол «алғашқы субстанция» сияқты универсалия-
лар заттарда олардың мәні ретінде болады деп сендіретін, Шамподан
шыққан шәкірті Гильомның (1070-1121) қағидасына да қарсы шықты.
Философ және математик Аделард Батский (1080-1150) өз ілімін но-
минализммен күрес және реализм идеялары аясында дамытты. Бірақ
шіркеу үшін ең орнықты және қабылдауға тұрарлық деп, Альберт
Великийдің және оның шәкірті Фома Аквинскийдің реализмін айтуға
болады.
концептуализм
(concept – лат. – ұғым) жалпы ұғымдар нақты
өмір сүре алмағанмен, олар тек атаулар ғана емес, заттардың жал-
пы нақты қасиеттерін білдіреді деп санай отырып, жоғарыда аталған
бағыттардың біржақтылығын жоюға әрекет етеді. Концептуализмнің

79
теориялық негіздемесі француз философы, теолог және ақын Пьер
Абелярдың (1079-1142) «Диалектикасында» көрініс тапқан.
Алайда схоластиканың жарқын өкілдерінің бірі, католик шіркеуі
1323 ж. әулиелер санатына қосқан және
«періште дәрігер»
атанған
Фома аквинский
(1225-1274) болып табылады. Ол Ортағасыр
танымының жалпылама қағидасын әзірледі. Ойшылдың негізгі ең-
бегі –

жүктеу/скачать 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 382