Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім беру Министрлігі

Сонымен бірге арнайы емес факультеттердегі шет тілін оқу үшін бөлінген барлық практикалық сағаттардың шектеулілігі, грамматиканы толық меңгеруге мүмкіндік бермейді. Тағыда айта кететін бір жай: мемлекеттік тілдегі оқулыктардың аздығы.

Осыған байланысты ағылшын грамматикасының анықтамасын қажеттілігі туындады, оның құрамында оқуған тақырыптарды меңгеруге арналған практикалық жаттығулар бар. Анықтама теориялық материал және практикалық жаттығулардан тұрады. Жаттығуларды орындау барысында студентердің сөздікпен жұмыс істеу дағдысын жақсарту және шет тілінен ана тіліне аудару техникасын меңгеруге көп көмек біреді.

Бұл анықтама аудиториялық және аудиториядан тыс жұмыстарға және сырттай оқу бөлімі студенттеріне ұсынуға болады

room (бөлме)- rooms (бөлмелер);

pencil (қарындаш)- pencils (қарындаштар); shoe (ботинка) - shoes (ботинкалар);

book (кітап) - books (кітаптар); map (карта)- maps (карталар).

Жекеше түрінде – s, -ss, -x, -sh, -ch әріптерімен аяқталатын зат есімдерге көпше түрінде - es жалғаулығы қосылады. Ол [-iz] болып оқылады:

bus – автобус buses - автобустар

class – класс classes - класстар

box – қорап boxes - қораптар

dish – тағам dishes - тағамдар

inch – дүйім inches – дүйімдер.

Жекеше түрінде алдында дауыссызды бар – у- әрпіне аяқталған зат есімдердің көпше түрі – es жалғауы арқылы жасалып, у әрпінің орнына і әрпі қойылады:

city – cities army – armies

factory - factories family - families

Егер у-дың алдында дауысты тұрса, онда зат есімнің көпше түрі жалпы ереже бойынша –s қосу арқылы жасалады:

A hero- heroes

a Negro - Negroes

(ережеден мыс : piano – pianos, photo - photos).

Жекеше түрінде зат есім – f әрпіне аяқталса, онда ол v әрпіне өзгертіліп, -es жалғаулығы қосылады:

leaf – leaves wolf- wolves

-fe әріптерімен аяқталатын зат есімдердің көпше түрі f-ның v әрпіне өзгертілуі арқылы жасалады:

knife – knives wife –wives

(ережеден мыс: chief- chiefs, roof- roofs, safe - safes)

Кейбір зат есімдердің көпше түрі сөз түбіріндегі дауыстының өзгеруі арқылы жасалады:

Жекеше Көпше

woman women

foot feet

tooth teeth

goose geese

child children

1. 
   Write the plural form of the following words.
   
   1. 
      book – books
      
   2. 
      box-boxes
      
   3. 
      class
      
   4. 
      brother
      
   5. 
      friend
      
   6. 
      cousin
      
   7. 
      watch
      
   8. 
      cafeteria
      
   9. 
      door 10.window 11.wish 12.teacher 13.pencil 14.pen 15.notebook 16.match 17.tail 18.eye 19.nose 20.dress 21.woman 22.lunch 23.student 24.sister 25.hat
      

2. 
   Plural of nouns.
   

1. 
   This cap is dirty. These cups are dirty.
   
2. 
   This hotel is very expensive.
   
3. 
   This is a baby.
   
4. 
   Is this a man?
   
5. 
   That is not a king.
   
6. 
   It is a cigarette.
   
7. 
   Is that a flower?
   
8. 
   It’s a delicious lemon pie for dessert.
   
9. 
   That woman is my sister.
   
10. 
    I have a good pen.
    
11. 
    This shoe is too large for my foot. 12.My tooth is white.
    

16.There was a lady, a gentleman, a boy and a girl in the room. 17.This strawberry is still green.

18.Can you see a bird in that tree? 19.Does your tooth still ache?

20.His child studies very well. 21.This man works at our office. 22.This story is very interesting.

23.I have hurt my foot. 24.Put this knife on that table. 25.The wolf has been shot.

26.What is that man? - He is a clerk.

т.б) және тәуелділік септік ( brother's, boy's т.б).

Зат есіммен берілген сөз екінші зат есімге анықтауыш болып келсе, ол тәуелдік септікте тұрады:

My friend’s photo - Менің жолдасымның фотосы.

Зат есімнің тәуелділік септігі әдетте жанды заттарға байланысты қолданылады. Тәуелдік қатынасты ағылшын тілінде білдірудің тағы бір жолы – of қосымшасын анықтауыш зат есімның алдында қолдану:

The photo of my friend.

Of қосымшасы зат есімнің қай түрімен болса да қолданыла береді. Тәуелдік септіктегі зат есімнің мынадай жалғаулары болады:

а) ‘S – жекеше түріндегі зат есімдер мен көпше түрінде – S жалғауы зат есімдер үшін:

My friend’s family. The children’s mother.

б) ‘ (е) s жұрнағы арқылы жасаланатын көпше түріндегі зат есімдер үшін: The students’ notebooks.

1. 
   Fill in the gaps with prepositions:
   

1. 
   Jom has a sister …… sister is a student.
   
2. 
   Ann has a brother ….. brother is a worker.
   
3. 
   We have a house in the suburb. …… house is warm and light.
   
4. 
   He speaks english. Is ….. english good?
   
5. 
   English is not a difficult language. pronunciation is difficult.
   

2. 
   Change the following sentences as in the example:
   

1. 
   Show me that picture.
   
2. 
   Send George that letter.
   
3. 
   Please, bring John that chair.
   
4. 
   Take her these newspapers.
   

1. 
   Give that pen to her.
   
2. 
   Take this parcel to Mary.
   
3. 
   Pass the bread to Helen.
   
4. 
   Show your album to us.
   

3. 
   Use the absolute forms of possessive pronouns: Model: T.: This is her book.
   

1. 
   This is her brother.
   
2. 
   These are my children.
   
3. 
   His job is interesting.
   
4. 
   Our friends are clever.
   
5. 
   Her voice is pleasent.
   
6. 
   His textbook is new.
   

4. 
   Use the Possesive case of nouns: Model : - The name of my friend.
   

• 
  The parents of my friend.
  

1. 
   The wife of his brother works at the hospital.
   
2. 
   The name of this girl is Jane.
   
3. 
   The family of my friend is large.
   
4. 
   The husband of this woman is a worker.
   
5. 
   The room of my sons is warm and light.
   
6. 
   The books of the boys are on the desk.
   
7. 
   The dog of the children is funny.