Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық



Pdf көрінісі
бет193/313
Дата31.12.2021
өлшемі1,78 Mb.
#22005
түріОқулық
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   313
Байланысты:
treatise20490

 
 
8.5. Неокантшылдықтың негізгі мектептері, танымдық және 
әдістемелік мәселелер (Г. Коген, П. Наторп, Э. Кассирер, В. Виндельбанд,  
ГРиккерт). 
 
Неокантшылдық  (Канттың  ілімін  дамытушы  философиялық  ағым) 
неміс  философиясы  жүйенің  жасалуы  мәселесінде  тығырыққа  тіреліп, 
дағдарысқа ұшыраған кезде ХІХ ғасырдың екінші жартысы  – ХХ ғасырдың 
басында  Германияда  пайда  болды.  Неокантшылдық  ағымның басты  ұранын  
О.  Либман  «Кант  және  эпигондар  (Kant  und  die  Epigonen)»,  «Кантқа 
оралу!»  (1865)  деп  аталатын  еңбектерінде  қалыптастырған  болатын.  Ол 
материалистік 
метафизиканың 
және 
позитивистік 
әдістеменің 
зорлықшылдығына қарсы қатаң сын айтты.  
Неокантшыл философияның бағдарламасы Канттың трансценденталды 
идеализмін қайта дамытуға бағытталды. Ол әсіресе жаратылыстанудағы және 
қоғамдық  ғылымдағы  белсенді  ақылдың  конструктивтік  қызметіне  ерекше 
мән  берді.  Жаңа  дәуірдің  идеалистері  мен  тұрпайы  материалистері 
қарқынмен  дамып  келе  жатқан  ғылымның  нәтижелерін  философиялық 
түсіндіруге  қорғансыз  болып  шықты,  бұл  ағым  осы  кемшіліктің  орнын 
толтырды.  
ХІХ-ХХ  ғ.  тоғысында  Ньютон  мен  Галилейдің  механикалық  заңдары 
ӛзінің  күшін  жоғалтып,  философиялық  және  әдістемелік  талаптар 
тиімділігінен  айырылды,  осы  ретте  жаратылыстанудың  жаңа  зерттеу 


нысандары  мен  міндеттері  анықталды.  ХІХ  ғ.  ортасына  дейін  дүниенің 
жасалуына классикалық механиканың заңдары негіз болды деген пікір үстем 
болды,  осыған  сәйкес  Евклидтің  кеңістік  геометриясы  «ғылымдардың 
патшайымы», әрі жалғыз деп танылды. Уақыт кеңістіксіз жасай береді және 
ӛткеннен  бүгінге  бірқалыпты  ӛтіп  отырады  деп  есептелінді.  Кӛпшілікпен 
қабылданған  бұл  пікірлер  Гаусстың  (1777-1855  жж.)  «Қатысты  қисық 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   313




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет