Маркс: буржуазия және пролетариат

Карл  Маркс  (1818-1883)  әлеуметтік құрылым  екі таптан  тұратынына 

сенімді  болған.  Оларды  дәулеттілер  және  кедейлер  деп  атауға  бола­

ды,  Маркс  оларды  буржуазия  жэне  пролетариат деп  атаған.  Буржуа­

құрал-жабдықтарын  иеленген  тап.  Пролетариат  онымен  қамтама- 

сыз  етілмеген.  Сондықтан  олар  үстемдік  етуші  тапқа  жалданып 

өмір сүреді. Маркстің пікірінше, тапқа жіктеу, ең алдымен, өндірістік 

құрал-жабдықтарды игеруге байланысты.

Әлбетте, өндіріс құралдарының еңбекке қатысы бар, бірақ бұл еке- 

уі бір мәнге ие емес. Маркстың айтуынша, колледж оқытушысы, жергі- 

лікті  Sears  дүкенінің  менеджері  және  қоқыс жинайтын  қала  қызмет- 

кері -  барлығы  бірдей пролетариат болып  саналады,  себебі олар басқа 

біреуге  қызмет  етеді.  Алайда  қоқыс жинаушы жұмысын  өз көлігімен 

орындайтын  болса,  Маркс  оны  буржуазияның  мүшесі  деп  санайды. 

Оның пікірінше, басты фактор -  адамның қанша ақшасы болуы немесе 

қандай жұмыс атқаратыны ғана емес, өндіріс құрал-жабдықтарын мен- 

шіктенуі мен еңбектің өз бақылауында болуы да.

Эрине,  Маркс  «жекеменшік  көлігімен  қоқыс  жинайтын  адам- 

дарға  қарағанда  дүкен  менеджерлері  табысты»  деген  қалыптасқан 

ортақ  пікірді  елеусіз  қалдырмаған.  Алайда  менеджерлер  мен  көше 

сыпырушылар  таптық  сананы дамытып  -  өздерінің таптық  гүбірін 

түсініп, таптық жүйелермен күресу үшін бірігеді деп үміттенген.