ШОРТАНБАЙ МЕН ШӨЖЕНІҢ АЙТЫСЫ
Шортанбай:
Әй, Шөже, ғибрат қып сөз айтайық,
Бос мақтан, пәни сөзін аз айтайық.
«Сен жеңдің, мен жеңдімнен» еш пайда жоқ,
Тілейік мұсылманның амандығын,
Халыққа ой түсетін наз айтайық.
Шөже:
Шортеке, ел сыйлаған пірім едің,
Сенімен айтысуға тұрып едім.
Басқадай қу соқыр деп кемсітпедің,
Басқа ақын тап өзіңдей ірі ме еді.
Осымен мен сөзімді тоқтатайын,
Алланың сөзін айтып, ғаділет жол
Алды-артты бірдей орап жібермедің.
120
ШОРТАНБАЙ МЕН АСАН БҰҒЫНЫҢ АЙТЫСЫ
Шортанбай:
Сөз айтайын Асанға,
Дүниешікке мақтанба.
Жермеңкеде қақтандың,
Дәулетің судай тасқанға.
Дүниеқордың мәнісі
Жетпіске келді бұл жасың,
Дүниешік болды жолдасың.
Әндіжанның сарты едің,
Қай елдің ең қожасы.
Қаратауды тауладың,
Пәленше деген мырзасың
Сары Арқаға келген соң,
Төрт аяқты жорғасың.
Осынша жиған мүліктен,
Не көреді қу басың?
Талабың бар жалғаннан
Әлі де болса аспаққа
Дүниенің боғы үшін,
Күнде жосып аптықпа*
Ұяларсың лахатта*
«Мен раббің» деп сұрағанда.
Асан:
Қаратаудың халқы едің,
Бір атадан жалқы едің.
Көк есекке мінуші ең,
Әуелде күнә жанға қас,
Қазаққа келіп, болдың мас.
Менің түбім сарт десең,
Неге атандың Қызыл бас,
Екеумізді пір тұтып,
Қалай заман бұзылмас?
Шортанбай:
Жәдігөй жарғыш болмаңыз,
Ақырет қамын ойлаңыз,
Жасың жетті жетпіске
Иман бер деп сұраңыз.
Арқаға шығып нан жедің,
Нан жедің де дәндедің.
Сұлуы болса сүйсем деп,
Жүйрігі болса мінсем деп,
Күннен күнге сәндендің.
Арқадан қылып жайлауды,
Әркімнен алдың байлауды.
Қиямет күні болғанда
Қандай жерде мекенің
Сен ғаріптің сайлаулы.
Бұл айтқаным ақылым,
Аталас туған жақыным,
Қиямет күн кез болса,
Пайдасы болмас қапының.
Ағартты құдай басыңды,
Өлшеп те берген жасыңды.
122
ҚОЖА, МОЛДА
Бұл асылық асқан заманда,
Қожа, молда көбейіп,
Отырар көрде шөмейіп.
Сәлдесін үлкен орасып,
Жауған қардай борасып.
Жамандары ішінде,
Жан-жағына қарасып.
Үлкен молда десін деп,
Мәселеге таласып.
Қыстың айы өткен соң,
Жаздың айы жеткен соң,
Жауырларын желдіктеп,
Туғансырап келдік деп,
Зекет, нияз сұрасып,
Бірінің айтқан сөзіне
Бірі тұрар ұнасып.
Ең мүсәпір қорықсын деп,
Мұңайған болар жыласып.
Өздері жылай-жылай жүргенсіп
Намазды бүтін білгенсіп,
Ұрлық қылсаң неттің деп,
Су түбіне кеттің деп,
Ойнас қылсаң жаздың деп,
Шайтан келсе аздың деп.
Тәжі алғансып қолына,
Тұмар тағып мойнына.
Бойын жуып пәктемей,
Нәпсісін тыйып тек демей
Намаз оқыр дәретсіз.
Ендігінің молдасы
Залымның боп жолдасы,
Мені молда десін деп,
Құдайды алдар әдепсіз.
(«Тар заманнан»)
123
Япырмау, елге болыс, би
Дұрыс басшы болар ма?
Ұрлық етіп қақтаған,
Арықты ас қып сақтаған,
Адалды сірә бақпаған,
Қылған ісі ұрлық-ты,
Кедейге қылар зорлықты...
(«Тар заман»)
Достарыңызбен бөлісу: |